کلان شهر تهران بزرگ و چالش های مدیریت شهری

محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی

کریم حمدی ¹ , دکتر شهرام امیرانتخابی ²

1 - ندارد
2 - ندارد

تاریخ دریافت : 1393/09/08 تاریخ پذیرش : 1393/09/08 تاریخ انتشار : 1389/05/01

کلید واژه: کلان شهر تهران, منطقه شهری, قطب شهری کرج, نخست شهری, مدیریت شهری,

چکیده مقاله :

کلان شهر تهران به عنوان بزرگترین مرکز شهری خاورمیانه، تا دو سده پیش، در مقابل شهرهای تاریخی و پر آوازه ایران زمین، شهری کوچک به شمار می آمد که در حاشیه شمالی ری قرار داشت و مکانی خوش آب و هوا در دامنه های جنوبی البرز محسوب می شد که تحولات سیاسی کشور از دوره صفوی به بعد، بر اهمیت چهار راهی ارتباطی آن صحه نهاد. بویژه از آن جهت که این شهر در مرکزیت و ثقل جغرافیایی جریان حرکت طوایف قدرتمند مدعی حکومت قرار گرفت. تا اینکه از آغاز قاجاریه به پایتختی برگزیده شد و اهمیت روز افزون یافت و با ورود کشور به عصر جدید پس از انقلاب مشروطه و آغاز دوره پرشتاب شهر نشینی در ایران، تهران با در نوردیدن مرز های طبیعی و تاریخی خود و الحاق شهرها و روستاهای پیرامون به به کلان شهری بزرگ تبدیل گردید که البته به مشکلات و معضلات کارکردی کالبدی و اجتماعی اقتصادی کلان شهرهای کشورهای توسعه نیافته نیز دچار گردید. مسائلی چون بی هویتی، بافت ناهماهنگ کالبدی و فضایی بخش های کهنه و جدید شهر، آلودگی های زیست محیطی، حاشیه نشینی، تمرکز بیش از اندازه فعالیتهای رسمی و غیر رسمی اقتصادی و در نتیجه تمرکز ناموزون جمعیت در این شهر و غیره، موجب گردید تا بتدریج مراکز جمعیتی و شهرهای حاشیه این کلان شهر نیز رشد نموده و به عنوان مراکز خوابگاهی و پسکرانه تهران به قطب های جمعیتی تبدیل شوند که ایجاد قطب شهری کرج در غرب تهران نمونه اصلی آن است. درنتیجه با تمرکز جمعیت در سایر شهرهای پیرامون تهران اکنون با یک مجموعه و منطقه شهری در محدوده استان تهران مواجه هستیم که شکل گیری چنین ساختاری بر پیکره کشور استان تهران پیامدهای خاص خود را داشته و مدیریت کلان سیاسی و اداری خاصی را طی می نماید.

چکیده انگلیسی:

Tehran megalopolis as the biggest urban capital of the MiddleEast was considered a small city in compare to ancient and famous cities of Iran up to two centuries ago which was located in northern margin of Ray and had a mild climate in southern slipe of Alborz, that political revolutions of the state from Safavieh era subscribed its communicational crossroads importance. Specially, from that point of view that this city was located in the centre and geographical core of direction of powerful tribes who were claiming for administration. So that finally, in beginning of Ghajarieh era, it was selected as the capital city and its importance increased day by day, and with entering to the new age after the parliamentary revolution and beginning of fast period of civilization in Iran, Tehran by passing through its natural and historical borders and attachment of surrounding towns and villages changed into a greater megalopolis that of course met many functional, physical and social-economical problems and difficulties of megalopolises of undeveloped countries. Problems such as unidentification, uncoordinated physical and spatial context of old and new districts of city, living environmental pollutions, living in suburbs, over centralization of official and non-official economic activities and therefore uncoordinated centralization of population in this city and so on, caused that population centers and margin cities of this megalopolis grew up and changed into population poles as the dormitory centers and hinterlands of Tehran that creation of Karaj urban pole in west of Tehran is the best example in this regard. Therefore, by concentration of population in other towns around Tehran, now we face an urban assemblage and region in area of Tehran Province, and formation of such structure in body of the country, Tehran Province has had its own consequences and needs a specific great political and administrational management.