تحلیل فضایی و تبیین مدل مکانیابی کاربری های آسیب پذیر در مقابله با بحران های غیرطبیعی (نمونه موردی: شهر مشهد)

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری

محمدرضا اخوان عبداللهیان ¹ (دانشجوی دکتری،گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران)
سیدمسلم سیدمسلم سیدالحسینی ² (دکتری شهرسازی،گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران)
تکتم حنایی ³ (دکتری شهرسازی،گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران)
فاطمه محمدنیای قرائی ⁴ (دکتری شهرسازی،گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/05/21 تاریخ پذیرش : 1401/10/11 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: مدل مکان‌یابی, مدیریت بحران, شهر مشهد, کاربری آسیب پذیر, تحلیل فضایی,

چکیده مقاله :

به موازات پیشرفت دانش بشر در عرصه‌های مختلف، احتمال آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر بحران‌های طبیعی و انسانساخت به نحو محسوسی افزایش یافته است. یکی از موضوعات مهم از دیدگاه مدیریت بحران، شناسایی مکان‌های مناسب جهت استقرار کاربری های آسیب پذیر به منظور کمک رسانی سریع در زمان بحران است. مقاله حاضر به دنبال مکانیابی این کاربری ها بر اساس معیار‌های کارآمد در شهر مشهد است. روش مطالعه حاضر توصیفی و مکانیابی است و از نظر هدف کاربردی می‌باشد. جمع‌آوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای و اسناد و آمار منتشر شده بوده است. معیارهای متعددی با استفاده از نظر کارشناسان خبره تعیین گردید و تعیین درجه اهمیت معیارها و زیرمعیارها و اولیت بندی کابری های آسیب پذیر با کمک روش تحلیل عاملی تاییدی و تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزارهای مربوطه انجام شد. باستناد تلفیق لایه های مختلف اطلاعاتی، امکان تعیین درجه آسیب پذیری فراهم گردید لذا براساس تحلیل های صورت گرفته، برخی پهنه های آسیب پذیر، وضعیت مناسبی از منظر معیارها نداشته لذا معیارهای ترکیبی مطابق با وضعیت شهر شامل مطلوبیت، سازگاری و غیره برای بهبود شرایط مکانیابی ارائه و مدل متناسب با این امر پیشنهاد گردید.

چکیده انگلیسی:

As human knowledge advances in various fields, the probability of their vulnerability to natural and man-made crises has increased significantly.One of the important issues from the perspective of crisis management is to identify suitable places for deploying vulnerable uses in order to provide quick assistance in times of crisis.The present article seeks to locate these uses based on efficient criteria in the city of Mashhad.The method of the present study is descriptive and location and is applied in terms of purpose. Gathering information from library sources and published documents and statistics.Numerous criteria were determined using the opinion of experts and determining the degree of importance of criteria and sub-criteria and prioritizing vulnerable users was done with the help of confirmatory factor analysis and hierarchical analysis and related software.Based on the combination of different layers of information, it was possible to determine the degree of vulnerability. Therefore, based on the analysis, some vulnerable areas are not in a good position in terms of criteria. A suitable model was proposed.