تحلیل شاخص‌های توسعه سرزمینی با نگاهی به نقش تقسیمات کشوری مورد مطالعه: استان خراسان جنوبی
محورهای موضوعی : آمایش سرزمینمهدی عارف پور 1 , علیرضا استعلاجی 2 *
1 - پژوهشگر دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد علوم تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد یادگار امام(ره);- شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: آمایش سرزمین, توسعه‌یافتگی, خراسان جنوبی,
چکیده مقاله :
توسعه امری پیچیده و چندبعدی است. توسعه و توسعه‌یافتگی از جمله مباحثی است که همواره ذهن سیاست‌گذاران و برنامه ریزان را به خود مشغول داشته است. هدف اصلی توسعه، حذف نابرابری‌هاست و بهترین مفهوم توسعه، رشد همراه با عدالت اجتماعی می‌باشد. توسعه به مفهوم تداوم رشد اقتصادی، رشد سریع و ممتد سرانه واقعی، همگام با پیشرفت جامعه است. ازاین‌رو هدف از انجام این پژوهش، سنجش توسعه‌یافتگی در توسعه سرزمینی استان خراسان جنوبی می‌باشد. روش تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع تحلیلی است که حجم نمونه آن بر اساس فرمول کوکران 200 نفر به‌دست‌آمده است. نتایج بیانگر آن است که در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معناداری بین مؤلفه‌های موردمطالعه وجود دارد. همچنین نتایج حاکی از آن است که تقسمیات اداری-سیاسی جدید نقشی در بهبود شاخص‌های توسعه داشته‌اند همچنین شهرستان‌های بیرجند، درمیان، قائنات، بشرویه به لحاظ ساختارهای توسعه‌یافتگی در رتبه اول قرار دارند. تغیرهای جغرافیایی و نهادی به‌مراتب سهم بیشتری در مقایسه با سایر متغیرها در تبیین متغیر توسعه‌یافتگی دارند، بگونه‌ای که یک واحد تغییر در انحراف معیار متغیرهای جغرافیایی و نهادی، باعث می شود تا انحراف معیار متغیر وابسته (توسعه‌یافتگی سرزمینی) به اندازه 43 و 59 درصد تغییر کند.
The main goal of development is to eliminate inequalities and the best concept of development is growth with social justice. Development means the continuation of economic growth, the rapid and continuous growth of real per capita, in line with the progress of society. Therefore, the purpose of this study is to assess the development in the territorial development of South Khorasan province. The research method is applied in terms of purpose and in terms of nature, descriptive and survey, as well as analytical, the sample size of which is based on the Cochran's formula of 200 people. The results indicate that there is a significant relationship between the studied components at 95% confidence level. The results also show that the cities of Birjand, Darmian, Ghaenat, Boshrouyeh are in the first place in terms of development structures. Also, geographical and institutional variables have a much greater share than other variables in predicting the developed variable, so that a The unit of change in the standard deviation of geographical and institutional variables causes the standard deviation of the dependent variable (territorial development) to change by 43% and 59%.
• احمدی‌پور، ز., قنبری، ع., و حافظ نیا، م. (1389). تأثیر الگوی تقسیمات کشوری بر توسعه فضای جغرافیایی (موردمطالعه: استان زنجان). برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی), 14(4 (پیاپی 68)).
• احمدی‌پور، ز., میرشکاران، ی., و محمدی، ح. (1388). نقش جغرافیای قدرت و حمایت در شکلگیری مرزهای جدید تقسیماتی پس از انقلاب اسلامی (سطح شهرستان). برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی), 13(1 (پیاپی 60)).
• اطاعت، ج., و موسوی، س. ز. (1387). تقسیمات کشوری و توسعه پایدار مطالعه موردی: ایران. ژئوپلیتیک، 4(3 (پیاپی 13)).
• اعظمی، ه., و دبیری، ع. ا. (1390). تحلیل عناصر تهدید سیاسی - امنیتی در نظام تقسیمات کشوری ایران. برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی), 15(4 (پیاپی 72)).
• پروين سهيلا (1394): رشد اقتصادي و طبقه متوسط. پژوهشنامه اقتصادي. 15(56):1-42.
• تقوايي مسعود, وارثي حميدرضا, شيخ بيگلو رعنا (1390). تحليل نابرابري هاي توسعه ناحيه اي در ايران. پژوهشهاي جغرافياي انساني (پژوهش هاي جغرافيايي).43(78):153-168.
• رستمی مسلم ، جواد دامن باغ؛ سجاد نقدی چقاگنوجی (1394). سطح‌بندی شهرستان‌های استان کرمانشاه بر اساس شاخص توسعه انسانی (HDI). مطالعات برنامه¬ریزی و سکونتکاه های انسانی. 10(33):29-39.
• زیاری، کرامت الله. (1388). مکتب ها و نظریه ها و مدل های برنامه و برنامه ریزی منطقه ای. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• زياري كرامت اله, سرخ كمال كبري, زنجيرچي سيدمحمود, كرمي محمد (1391). نگرشي تحليلي بر نظريه قطب رشد در توسعه منطقه اي (مطالعه موردي: استان خراسان رضوي). آمايش محيط. 5(17):1-24.
• سرور، ر. (1391). جغرافیای کاربردی و آمایش سرزمین ( چاپ یازدهم). تهران: سمت.
• سرور، ر. (1398). تحليل و بررسي آمايش صنايع در استان هاي كويري و بياباني ايران با رويكرد ارتقاي توان دفاعي، پژوهشكده آماد، فناوري دفاعي و پدافند غيرعامل،
• ضرابی, ا. و پریزادی ط. (1390). "سطح بندی سکونتگاه ها و تعیین مراکز عملکردی محلی (مطالعه موردی: دهستان صاحب بخش زیویه شهرستان سقز)." جغرافیا 28(9): 179-202.
• عمادزاده، مصطفی، دلالی اصفهانی، رحیم، صابر داریوش. (1382). رتبه بندي شهرستانهاي استان اصفهان از نظر شاخصهاي صنعتي. مجله دانشكده علوم اداري و اقتصاد، سال 15، شماره 2.
• قرخلو، مهدی و حبیبی، کیومرث. (1385). تحلیل مهاجرت در ارتباط با سطح توسعه یافتگی استان‌های کشور با استقاده از تکنیک های برنامه ریزی. تحقیقات جغرافیایی. سال 21، شماره 81. 59-83.
• کاویانی راد، مراد (1390). نسبت ژئوپليتيکي امنيت زيست محيطي و توسعه پايدار، مطالعه موردي درياچه اروميه. مطالعات راهبردی. 1(5):115-147.
• کلانتری خلیل (1392). برنامه ریزی و منطقه ای توسعه.انتشارات خوشبین: تهران.
• میرحیدر، د. (1391). چیستی موضوع محوری جغرافیای سیاسی. Paper presented at the همــایش جغرافیای سیاسی کاربردی تهران.
• Azadbakht, S., et al. (2017). An Introduction to the Concept of Landscaping, Sustainable Development and Social Justice. The Second National Conference on New Approaches to spatial planning in Iran, Shahroud University of Technology.
• Bhuiyan, S. H. and H.-D. Evers (2005). Social capital and sustainable development: Theories and concepts, ZEF Working Paper Series.
• Bolay J.c, Rabinovich A. (2004). Intermediate citues in Latin America risk and Opportunities of coherent urban development. Cities, Vol. 21, No. 5, p. 407-421.
• Deakin, E. (2001). "Sustainable development and sustainable transportation: strategies for economic prosperity, environmental quality, and equity."
• Lotfi, H., et al. (2015). "Analysis the role of urban touristic parks impact In sustainable development (Case study: Tabriz)." Journal of Tourism Hospitality Research 3(4): 25-42.
• Mabuza, M. P. (2020). The UN Millennium Development Goals (MDGs) and Sustainable Development Goals (SDGs). Evaluating International Public Health Issues, Springer: 77-103.
• Mabuza, M. P. (2020). The UN Millennium Development Goals (MDGs) and Sustainable Development Goals (SDGs). Evaluating International Public Health Issues, Springer: 77-103.
• Maila, W. (2007). "Indigenous knowledge and sustainable development: investigating the link." Indilinga African Journal of Indigenous Knowledge Systems 6(1): 76-84.
• Maila, W. (2007). "Indigenous knowledge and sustainable development: investigating the link." Indilinga African Journal of Indigenous Knowledge Systems 6(1): 76-84.
• MalSoon M. (1990). Growth of small and intermediate cities in Korea 1975- 1980T Korea Jurnal of Population and Development, Vol. 19, No. 1, p. 47-70.
• Riddell, R. (2004). Sustainable Urban Planning Tipping the Balance Blackwell publishing.
• Shankar, R., & Shah, A. (2003). Bridging the economic divide within countries: A scorecard on the performance of regional policies in reducing regional income disparities. World development, 31(8), 1421-1441.
• Thacker, S., et al. (2019). "Infrastructure for sustainable development." Nature Sustainability 2(4): 324-331.
• Thacker, S., et al. (2019). "Infrastructure for sustainable development." Nature Sustainability 2(4): 324-331.
• Wang, H.-f. and S.-c. Chiou (2020). "Spatial Form Analysis and Sustainable Development Research of Traditional Residential Buildings." Sustainability 12(2): 637.
• Wang, K. and F. Wang (2020). "Theory and measurement model of administrative region potential from a perspective of administrative division adjustment: Taking Chongqing city as a case study." Journal of Geographical Sciences 30(8): 1341-1362.