سیر نور گیری و رابطه بین فضای داخل و خارج در معماری مساجد سنتی ایرانی از منظر اقلیمی، نمونه موردی: مناطق گرم ایران مرکزی

محورهای موضوعی : شهرسازی - معماری

داود سعادت ¹ , ایرج اعتصام ² , سید مصطفی مختاباد امرئی ³ , محمدجواد مهدوی نژاد ⁴

1 - دانشگاه آزاد
2 - هییت علمی دانشگاه آزاد
3 - هییت علمی دانشگاه
4 - هییت علمی دانشگاه

تاریخ دریافت : 1397/10/17 تاریخ پذیرش : 1397/11/29 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: "اقلیم گرم و خشک", " ارتباط بین فضای درون و برون", "نور گیری", "مساجد سنتی ایرانی", "روش اقلیمی دومارتن",

چکیده مقاله :

در معماری ایرانی اسلامی، ارزشمند‌ترین میراث بجا مانده که در راس آن معماری مساجد قرار دارد همواره نور گیری و ارتباط بین فضای داخل و خارج با لحاظ راه کارهای اقلیمی برای هماهنگی با شرایط محیطی انجام شده‌است. حال این سوال مطرح است که سیر نورگیری در معماری مساجد فلات مرکزی ایران به چه نحوی بوده‌است. این پژوهش توصیفی تحلیلی می‌باشد که ابتدا به تعیین منطقه مطالعاتی از فلات ایرن مرکزی با کمک نرم افزار GIS پرداخته و سپس شرایط اقلیمی منطقه اقلیم گرم و خشک ایران را بر اساس روش اقلیمی دمارتون توصیف کرده و در ادامه به بررسی راهکارهای معمارانه مساجد سنتی ایرانی در اقلیم گرم وخشک با ارایه نمونه‌های موردی از چهار دوره معماری ایرانی طبق سبک شناسی معماری پیرنیا می‌پردازد. در بررسی دستاورد تحقیق حاضر می‌توان اشاره نمود که در روند تکامل معماری ایرانی، سیر ظریف شدن سازه بناها مشاهده ‌می‌شود که باعث افزایش ارتباط بین داخل و خارج و ورود بیشتر نور را در فضاهای داخلی میسر می‌سازد. اما نکته مهم اینکه در بررسی نمونه‌های مطالعاتی، همزمان افزایش لایه‌های مختلف کالبدی، سبب پیچیدگی در پلان، و رابطه بین محیط درون و بیرون که بیان کننده راه‌کارهای اقلیمی نقش عمده‌ای در طراحی معماری مساجد ایرانی داشته‌است.

چکیده انگلیسی:

In Iranian-Islamic architecture, the mosque, the most valuable heritage has left a deep concepts of light and its transparency. As well as the above with the way things have been done climatic conditions for aligning. Now the question is that lighting and transparency (communication between the inside and outside) in the architecture of mosques central plateau of Iran (hot and dry climate) in what ways it is. In this study, we tried to examine the impact of climate change in terms of lighting and transparency in Iranian mosques at Khorasani, Razi, Azeri and Esfahani Eras. This study is Descriptive and analytical, in first to describe the climatic conditions of the region Hot and dry climate of Iran (Central Plateau) and solutions for architectural mentioned, and then the evolution of the Lighting Transparency of Iran's traditional mosque, and in the end to see case studies of four Iranian architecture style to adapt to the climatic conditions in these deals Pirnia.