بررسی رابطه بین تراکم زهکشی ومقدارفرسایش (مطالعه موردی: پنج حوزه آبخیز در استان اردبیل)
محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی
ابوالفضل معینی
1
(عضو هیئت علمی گروه آبخیزداری)
نازآفرین کرمی زرندی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد)
ابراهیم پذیرا
3
(مدیر گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)
کلید واژه: فرسایش سطحی, Curve Expert, تراکم زهکشی, مدلMpsiac, تحلیل‌آماری SPSS,
چکیده مقاله :
فرسایش خاک توسط آب یکی ازمسائل مهم و اصلی تخریب منابع زیست محیطی است .پیشگیری و مهارآن درگستره حوزه‌های آبخیز یک نیاز اساسی است. یکی از پارامترهایی که می‌تواند به عنوان شاخصی از فرسایش مطرح باشد، تراکم‌زهکشی است که طول کلی آبراهه در هر واحد سطح حوزه‌آبخیز می‌باشد. هدف از این تحقیق اندازه‌گیری تراکم زهکشی و بررسی رابطه آن با فرسایش خاک درحوزه‌های آبخیز نرقشلاقی درشهرستان بیله‌سوار، برگچای در شمال شهر رضی، سیاهپوش در جنوب شهرکورائیم، سقزچی‌چای در شرق اردبیل، آلوچه‌‌فولادلو درجنوب‌شرقی شهرستان اردبیل همگی واقع در استان اردبیل می‌باشند. در این تحقیق با دریافت تصاویرماهواره‌ای و عکس‌هوایی از سازمان‌های مربوطه و با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی و نرم‌افزارArcGIS، تراکم زهکشی درحوضه‌های مورد مطالعه محاسبه و تدقیق گردید و پس از تهیه نقشه‌های پایه از روش Mpsiac برای تعیین مقدارفرسایش مورد استفاده قرار‌گرفت و سپس همبستگی بین تراکم زهکشی ومقدار فرسایش محاسبه شد. نتایج نشان‌داد که با درنظرنگرفتن تیپ‌های فرسایشی سطحی، مکانیکی، توده‌ای درحوضه‌های مربوطه و ترسیم نمودار مربوط به تراکم زهکشی و فرسایش، رابطه بین این دوعامل بهتر شده و دراکثرحوضهها بین تراکم زهکشی و فرسایش همبستگی بالایی وجود دارد. در نهایت رابطه معنی‌داری بین تراکم زهکشی و مقدار فرسایش درتمام حوضه‌ها ملاحظه گردید.
Drainage density is one of the parameters that can be considered as an indicator of erosion rate. This study analysed the relation between drainage density and soil erosion in five watersheds in Iran. The drainage density was measured using satellite images, aerial photos, and topographic maps by Geographic Information Systems (GIS) technologies. MPSIAC model was employed in a GIS environment to create soil erosion maps using data from meteorological stations, soil surveys, topographic maps, satellite images and results of other relevant studies. Then the correlation between drainage density and erosion rate was measured. T.The results indicate that the relationship between these two factors improved when the types of sheet erosion, mechanical erosion and mass erosion was ignored because these types of erosion were not mainly influenced by the power of runoff. There was a high correlation between drainage density and erosion in most of the watersheds. Finally a significant relationship was seen between drainage density and erosion in all watersheds. Based on the results obtained, the present method for distinguishing soil erosion was effective and can be used for operational erosion monitoring in other watersheds with the same climate characteristics in Iran.