مطالعه فرایند جداگزینی محله ای و اثر آن بر جغرافیای جرایم در شهر کرج
محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسیابوالفضل نان بده 1 , محمدحسین اسدی 2 * , علی روشنایی 3
1 - گروه جامعه شناسی،واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان،ایران
2 - گروه جامعه شناسی،واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان،ایران
3 - گروه جامعه شناسی،واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان،ایران
کلید واژه: فرایند جداگزینی محله ای , جغرافیای جرایم , شهر کرج ,
چکیده مقاله :
هدف این تحقیق مطالعه فرایند جداگزینی محله ای و اثر آن بر جغرافیای جرایم در شهر کرج در سال ١٣٩٨ میباشد. جامعه آماری این پژوهش عبارتند از” کلیه ساکنان مناطق فردیس، مشکین دشت و شهر کرج هستند که تعداد آنها در سالنامه آماری ١٣٩٥ برابر با ٥٦٢٤٥٨١ نفر اعلام شده است و مجرمین زندان های شهر کرج که تعداد آنها برابر با ٤٥٠٠ نفر می باشد و با استفاده از تعیین حجم نمونه فرمول کوکران به روش تصادفی ساده، ٨٦ نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدهاند. تعداد ٨٦ نفر به عنوان نمونه این پژوهش معین گردید که تعداد ٩٠ پرسشنامه توزیع شد و ٨٦ پرسشنامه برگشت، روش نمونه گیری به دلیل اینکه جامعه آماری زندانیانی هستند که در ١٠ سال اخیر در یکی از محله های سه منطقه فردیس، مشکین دشت و شهر کرج سکونت داشته اند و هم اکنون در زندان به سر میبرند به صورت نمونه در دسترس است. ابزار گرد آوری دادهها از طریق پرسشنامه میباشد که روایی آن بر مبنای دیدگاه خبرگان اساتید و پایایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شده است. در این پژوهش برای روش تجزیه‌وتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار spss از روشهای مختلف آمار توصیفی و استنباطی به منظور طبقه بندی و بررسی ویژگی‌های پاسخ دهندگان و جامعه آماری استفاده و از آزمون آلفای کرونباخ برای بررسی پایایی پرسشنامه و آزمون هایی شامل آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای بررسی توزیع نرمال بودن داده ها و آزمون رگرسیون استفاده شده است.
Urban segregation refers to the spatial separation of various social, economic, or cultural groups within the city. This phenomenon typically arises from income inequality, land and housing policies, and cultural preferences. Its outcomes include the concentration of poverty in certain areas and a decline in social cohesion. Segregation leads to disparities in access to services, employment opportunities, and quality of life. Strategies such as inclusive housing, mixed-use zoning, and the development of public transportation can help mitigate it. In contemporary Karaj, due to the proliferation of informal settlements, segregation has become an integral part of urban life and a critical challenge for urban management. The objective of this study is to examine and analyze the causes of this phenomenon and to identify countermeasures. The statistical population of this research comprises all residents of six neighborhoods: Gohar Dasht, Ziba Dasht, Dehkadeh, Shahrak 110, Ahari, and Shahrak Naz, located in the Fardis, Meshkin Dasht, and Karaj districts. These neighborhoods were selected as case studies for investigating the neighborhood segregation process and its impact on the geography of crimes, owing to their marked differences in population density, spatial-social characteristics, and crime rates.
Piran, P. (2004). Wrong Assumptions of Scintific Concepts, Vaghaye Etefaghiye Journal. [in Persian]
Wellman, B. (1979). The Community Question : The Intimate Networks of East Yorkers. American Journal of Sociology, 84(5), 1201–1231.
Wellman, B., & Wetherell, C. (1996). Social Network Analysis of Historical Communities: Some Questions from the Present for the Past. The History of the Family An International Quarterly, 1(1), 97–121.
Manson, A. (2001). Community, solidarity and belonging: levels of community significance. International Journal of Intercultural Relations, 25(4), 462–466.
1
فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، سال بیست و دوم ، شماره 86، تابستان 1404
تحلیل بر فرآیند جداگزینی محله‌‌ای و اثر آن بر جغرافیای جرایم در شهر کرج
ابوالفضل نان‌بده 1، محمدحسین اسدي داودآبادی 2* علی روشنایی3
1 دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران
2 گروه جامعه شناسی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران. نویسنده مسؤل @iau.ac.ir0532035259
3 گروه جامعه شناسی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران
تاریخ دریافت مقاله: 20/03/1403 تاریخ پذیرش مقاله: 09/07/1403
چکيده
جداییگزینی شهری به تفکیک فضایی گروه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی یا فرهنگی در شهر اشاره دارد. این پدیده معمولاً بر اثر نابرابری درآمد، سیاست‌های زمین و مسکن و ترجیحات فرهنگی شکل می‌گیرد. نتیجه آن تمرکز فقر در برخی مناطق و کاهش انسجام اجتماعی است. جداییگزینی باعث نابرابری در دسترسی به خدمات، فرصت‌های شغلی و کیفیت زندگی میشود. راهکارهایی چون مسکن فراگیر، کاربری مختلط و توسعه حمل‌ونقل عمومی می‌توانند آن را کاهش دهند. امروزه در شهر کرج به دلیل گسترش سکونتگاههای غیررسمی جداییگزینی به بخشی از حیات شهری تبدیل شده و یک مسئله مهم برای مدیریت شهری محسوب میشود. هدف این تحقیق بررسی و تحلیل علل و تعیین راهکارهای مقابله با این پدیده میباشد. جامعه آماري این پژوهش شامل کلیه ساکنان شش محله گوهردشت، زیبادشت، دهکده، شهرک١١٠، اهري و شهرک ناز در مناطق فردیس، مشکین دشت و کرج میباشد. این محله‌ها به دلیل تفاوت‌هاي چشمگیر در تراکم جمعیت، ویژگیهاي فضایی-اجتماعی، و نرخ وقوع جرایم به‌عنوان نمونه‌هاي موردي جهت بررسی فرآیند جداگزینی محله‌اي و تأثیر آن بر جغرافیاي جرایم انتخاب شدهاند.
کليد واژهها: جداگزینی محله‌اي، جغرافیاي جرایم، شهر کرج.
مقدمه
جدایی‌گزینی‌هاي فضایی برعوامل مؤثر که در سه عرصه نظم اقتصادي، نظم سیاسی و نظم زیست اجتماعی قرار دارند، تماما می‌توانند به تمرکز فقر در محله‌ها و در مواردي خاص به گتوها و زاغه‌هاي مخروبه شهري بیانجامد. در شرایطی که جدایی‌گزینی‌هاي فضایی به سوي جدایی کامل اقشار و گروههاي مختلف اجتماعی میباشد، محله‌هاي مورد نظر ما به زمینه‌هایی براي تعاملات و تماس‌هاي درون طبقاتی تبدیل خواهند شد، افزایش تماس‌هاي درون طبقاتی و کاهش تماس‌هاي بین طبقاتی منجر به کاهش نقش طبقات متوسط به مثابه گروههاي مرجع در محله‌هاي فقیرنشین و در نتیجه تمرکز فقر و شکل‌گیري خرده فرهنگ‌ها جرم‌زا در محله‌هاي فقیرنشین خواهد شد. (عماد افروغ، ١٣٧٧: ٢٨٤)
جداییگزینی فضایی عبارت است از تمایل ارادي یا اجباري اقشار و گروه‌هــاي مختلــف اجتمــاعی بــه جــدایی فیزیکــی از یکدیگر در عرصه‌هاي مختلف زندگی. (عماد افروغ، ١٣٧٧: ٢٤٢)
جداییگزینی شهری موضوعی مهم در بسیاري از شهرهاي جهان است و از مدتها قبل بسیاري از محققــان بــه ایــن مبحــث توجه داشته‌اند. جداییگزینی محله‌اي، تمرکز فقر و پیدایش طبقات پایین را به طرز شدیدي در پــی دارد. انــواع مختلفــی از جداییگزینی از قبیل جداییگزینی درآمدي و قومی - نژادي وجود دارد که وابسته به مکانیزم‌هاي موجود در درون یک شهر است به همین منظور جداگزینی محله‌اي به مناطق فقیر و مرفه در جرم تاثیر بسزایی دارد.
محله به عنوان مفهومی کالبدي-اجتماعی در تاریخ شهرهاي ایران و جهان از ابعاد مختلف، حائز اهمیت و واجد کارایی‌هــاي فراوان بوده است. با وجود این، حس اجتماع محلی به عنوان خاستگاه و در عین حال دستاورد بسیاري از نظریه‌ها و الگوهاي مطرح در زمینه محلات، با مشکلات و تهدیدهاي جدي ناشی از عوامل کالبدي و غیرکالبدي در جوامع معاصر مواجه اســت. جهت دیگر عبارت بود از «هویت محله به عنوان واحد نظام یافته مهم در زندگی شهري که در بردارنده دو بخش اساســی در ارتباط با حرکت و یگانگی اجتماعی است. نتایج اساسی »سویستر« در بررسیهاي تجربی از محلــه شــهري عبــارت اســت از واحدهایی که از لحاظ ترکیب جمعیتی خاص و منحصر به فرد و از نظر فضایی نیز داراي امتداد محــدود اســت.» (mousavi: 1998)
جدا شدن هر محله بخشی از یک شهر، یا شهرستان و روستا است که ویژگی فیزیکی، نمــادي، اجتمــاعی و شــبکه اي خــاص خود را داراست. »بلاکلند« در بررسی خود از به هم پیوستگی مستحکم شهري در قالب فضایی محله اي، ضمن تأکید بر آنچــه که »کاستلز« در فعالیت‌هاي پژوهشی عمیق خود بدان پرداختــه اســت و یــا اهمیــت پــاره‌اي از مکاتــب شــهري در توصــیف کارکردهاي محله‌هاي شهري می‌نویسد: «کاستلز معتقد است برخی بر این نظرند که اجتماع نتیجه محله شهري است که خــود حاصل فرایندي از محله آفرینی است. به علاوه او شبکه را تعیین کننده هویت مکانی در سطح محله می‌داند. همچنین دیــدگاه مکتب شیکاگو در مطالعات شهري با استفاده از نظریه محیط شناسی اجتماعی تلاش داشته است تا الگوي شهرنشینی را مــورد توضیح قرار دهد. از جمله این که ساکنین شهري در یک موقعیت اقتصادي و اجتماعی و پاره‌اي از ابعاد فضایی تلاش دارنــد تا با یکدیگر کنار بیایند. شهر، زمینه را براي محله به عنوان یک واحد فضایی فراهم می‌کند.» (٢٠:٢٠٠٣ (Blockland/
افزایش قیمت زمین موجب افزایش فاصله طبقاتی و عمیق تر شدن افتراق فضایی شهر گردید و عملکردهاي شهرداري کــرج به ویژه در دهه‌هاي اخیر در فروش تراکم به منظور افزایش درآمد شهرداري به آهنگ افزایش قیمت زمین و در نتیجه جدایی و افتراق اجتماعی - فضایی را شدت بخشید. با این توصیف همراه با روند رو به افــزایش مهــاجرت، ســاخت شــهر در تمــام سطوح تحت تأثیر قرار گرفته و نظم اکولوژي شهر همچنان با شدت بیشتر با بهم ریختگی ادامه مییابد، مهــاجران و فقیــران شهري همچنان به محله‌هاي اطراف تهران جذب شده و این جدائی در تمام سطوح زنــدگی آنــان تســري مــی‌یابــد و باعــث شکاف و جدائی عمیق تر می‌گردد ونهایتا پیامدهاي خاصی را بهدنبال دارد.
از این رو توسعه سکونتگاه‌ها در پیرامون تهران، محل زندگی مهاجران روبه افزایشی شد که قادر به زندگی در شهر تهران نبوده و نیستند. همچنین مسکن افرادي شد که به علل اقتصادي، توانایی اسکان در تهران را نداشتند. این افتراق فضایی و اجتماعی میان شمال و جنوب تهران به عنوان ویژگی اصلی ساختار فضایی همچنان بعد از انقلاب اسلامی و جنگ نیز ادامه یافت بهطوري که این افتراق فضایی - اجتماعی به روشنی در سطح شهر مشهود میباشد، با این ویژگی که الگوي جداسازي شمال - جنوب بازتاب لایه‌بنديهاي درآمدي جامعه‌اي است که در مناسبات به نحو تعریف میشود، پیوندهاي جمعی محله‌هاي شهر که پول فزاینده‌اي یر طبق دسترسی افراد به به صورت واحدهاي کالبدي، اجتماعی‌نسبتا منسجم میباشد به تدریج به فردرایی تبدیل شده است و این به روند جایگزینی عقلانیت اجتماعی اعضاي جامعه به عقلانیت ابزاري شدت بخشیده است. این در حالی است که غالبا نهادهاي مذهبی به بخش جنوبی شهر که فرهنگ و عادات اجتماعی پیشین را حفظ کرده اندو در آن محله‌هاي روستایی نشین با حفظ بسیاري از ویژگیهاي خود جذب شهر در حال گسترش شده اند.
چنین جریان طرد و حذف اجتماعی در عرصه‌هاي اقتصادي، سیاسی و فرهنگی که روي داده و میدهد نتیجه محدودیت در دسترسی به منابع و نظام تصمیم گیري است. روند حذف و قطب بندي اجتماعی در تهران به صورت شکاف میان شمال و جنوب تجلی فضایی یافته است که این امر به تمرکز ساخت و سازهاي جدید شهري در روستاها و شهرک‌هاي موجود حومه شهر و نیز به ایجاد سکونتگاه‌هاي جدید منجر شده است. (عماد افروغ، ١٣٧٧: ٢٨٤)
توجه به این نکته ضروري است که فرهنگ هر جامعه و نوع نگرش و طرز تلقی هر جامعه نسبت به زنان و مــردان و نقــش و وظیفه اي که از هر یک انتظار می‌رود در شکل گیري شخصیت و نحوه رفتار و عمل آنهــا تــأثیر اجتنــاب ناپــذیري دارد، کــه ممکن است تفاوت بین میزان و نوع جرایم ارتکابی توسط هر یک از دو جنس را سبب گردد. (گراهام، ١٣٨٣: ٣٢٩) یکی از راهکارهاي اصلی احداث شهرهاي جدید در حوزه نفوذ این شهرها براي کاستن از جرم و بزهکاري ذکر شده بوده است. ایجاد شهرهاي اقماري در اطراف شهرهاي بزرگ از متداولترین راه حل‌ها میباشد که شهرهاي جدید ایران می‌باشند. هیچ پژوهشی تاکنون به این مسئله پاسخ نگفته بنابراین بیشتر روي نقد و بررسی کارهاي دیگران بررسی می‌کنیم.
بدین‌ترتیب پژوهشگر می‌خواهد این نواقص را برطرف کند و در شش محله گوهردشت، زیبادشت، دهکده، شهرک ١١٠، اهري و شهرک ناز به عنوان محله‌هاي متفاوت از نظر تراکم و جغرافیاي جرم انتخاب شود. در مطالعه‌ي مطالعه فرآیند جداگزینی محله‌اي و اثر آن بر جغرافیاي جرایم در محله‌هاي شهر کرج در سال ١٣٩٨ صورت گرفته میشود، نتیجه گرفت بررسی این موضوع بنا دارد علاوه بر شناخت و فهم روشهاي اندازه‌گیري جداییگزینی فضایی، با شناخت سطوح حاضر جداییگزینی مسکونی پایگاه‌هاي مختلف اجتماعی - اقتصادي در شهر کرج گامی در جهت شناخت بیشتر این موضوع مهم بردارد. سوال پژوهش حاضر، آیا جداگزینی محله‌اي روي چه میزان از جرم اثر دارد؟ آیا میزان شدت جرم در چه مناطقی از شهر کرج وجود دارد؟
براي تامین جداگزینی فضاهاي مورد نیاز شهر، جلوگیري از فرسودگی فضاهاي شهري، حفاظت از میراث فرهنگی و انطباق فضاهاي شهري با نیازهاي امروزي برنامه ریزان شهري به دو گونه عمل می‌کنند:
الف) بهسازي و نوسازي بافت‌هاي قدیمی و ناکارآمد شهرها؛
ب) رشد و گسترش شهرها در نواحی همجوار و ایجاد شهرک‌ها و شهرهاي جدید.
الف) بهسازي و نوسازي بافت‌هاي قدیمی و فرسوده شهري جداییگزینی محله‌اي موضوعی مهم در بسیاري از شهرهاي
جهان است و از مدتها قبل بسیاري از محققان به این مبحث توجه داشته‌اند. جداییگزینی محله‌اي، تمرکز فقر و پیدایش طبقات پایین را به طرز شدیدي در پی دارد. انواع مختلفی از جداییگزینی از قبیل جداییگزینی درآمدي و قومی- نژادي وجود دارد که وابسته به مکانیزم‌هاي موجود در درون یک شهر است به همین منظور جداگزینی محله‌اي به مناطق فقیر و مرفه در جرم تاثیر بسزایی دارد. (محمد صادقی، ١٣٨٢: ١٥) با توجه به مطالب ذکر شده مهمترین ضرورت‌هاي توجه به حوزه پیشگیري و مقابله با جرم را می‌توان چنین بیان کرد:
- افزایش ضریب امنیتی جامعه و به تبع آن افزایش میزان رضایت مردم از مسئولین
- جلوگیري از اتلاف هزینه‌هاي بیت المال در راه مقابله با جرایم
- ایجاد جامعه اي سالم که آمادگی پذیرش فعالیت‌هاي اجتماعی - فرهنگی را داشته باشد
- خنثی کردن تاثیرات منفی جرایم بر ابعاد اقتصادي، امنیتی، فرهنگی و...
تلاش این پژوهش معطوف به تاثیرات فیزیکی و غیرفیزیکی بر پیشگیري از جرایم است.
اهمیت پژوهش به دنبال نقد و طرح معضلات توسعه شهري جدید در سال‌هاي اخیر اهمیت نظري و کــاربردي یافتــه اســت. توسعه محله‌اي به عنوان توسعه چشم‌انداز پایدار شهري بنیاد بسیاري از سیاست‌ها و روشهاي شهري در جهان قرار گرفته است. براي درک بهتر توسعه محله‌اي به عنوان شالوده واقعی توسعه شهري در دوران کنونی لازم است به آن دسته از نظریات جامعهشناسی رجوع کرد که تلاش دارند با ادغام دیدگاه‌هاي کلان و خرد بستر لازم را در جهت دست‌یــابی بــه شــیوه‌هــاي علمی و عملی موثر فراهم کنند. ماهیت و شکل فضا و مکان خود از موضوعات مهم در شناخت از محله است.
اهمیت پژوهش حاضر مربوط به شهرداري، سازمان بازسازي منازل فرسوده، قوه قضائیه، دادگستري، شوراي حل و اخــتلاف، نیروي انتظامی، سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کانون اصلاح و تربیت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صــدا و سیما، سایر سیاستگذاران در این عرصه خواهد داد تا زمینه‌ي بازنگري و اصلاح در برنامه‌ریزيهاي در حال اجرا و آتــی را براي این قشر از جامعه داشته باشد و از آن بهره بگیرند و با کسب شناخت و اطلاعات لازم، برنامهریزي مناسبی براي رسیدن به اهداف فرهنگی و متعالی کشور صورت پذیرد.
هدف این تحقیق تحلیل ارتباط و اثرات جداییگزینی اکولوژیک بر بروز آسیبهای اجتماعی میباشد و فرضیه اصلی نیز عبارت است از اینکه: بهنظر میرسد بین جداییگزینی اکولوژیک و گرایش به جرم و شدت و تنوع جرم رابطه معناداري وجود دارد. در همین راستا چندین فرضیه فرعی تدوین شده است:
فرضیه فرعی
١- بهنظر میرسد احساس نابرابري اجتماعی - اقتصادي بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد. ٢- بهنظر میرسد احساس محرومیت اجتماعی بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
٣- بهنظر میرسد برچسب بزهکاري بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
٤- بهنظر میرسد تغییر محله زندگی بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
٥- بهنظر میرسد میزان فعالیت سیاسی بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
6- بهنظر میرسد تحرک اجتماعی بر شدت و تنوع جرم تاثیردارد.
مبانی نظری
الف) پیشینه خارجی
بیل هیلر و ازلم سهباز در سال ٢٠١٧ در اثر خود الگوهاي جرایم سرقت و دزدي را در شبکه خیابان‌هاي شهر لندن مورد بررسی قرار دادند. این‌ها با استفاده از نظریه فضاي قابل دفاع نیومن جرایم را با پارامترهاي فضاي عمومی در مقابل فضاي خصوصی، استفاده کنندگان مختلف، راه‌هاي فرار و تراکم در خیابان‌ها تحلیل کردند و به این نتیجه رسیدند که در مناطق مسکونی، خانه‌هایی که رو به خیابان و در گوشه‌هایی که از هر دو طرف دید دارند قرار گرفته‌اند، دزدي و سرقت کم اتفاق می‌افتد، خانه و مغازه‌هایی که از لحاظ دسترسی و راه‌هاي فرار داراي موقعیت خوبی هستند بیشتر در معرض سرقت قرار می‌گیرند. در فضاهاي خصوصی نسبت به فضاهاي عمومی سرقت کمتر اتفاق می‌افتد زیرا استفاده‌کنندگان از این فضاها مشخص و شناخته شده است.
نقد و نظر: بر اساس سند بالا، خانه‌ها و مغازه‌هایی که در دید مستقیم می‌باشند نسبت به خانه و مغازه‌هایی است که در کوچه‌ها و فضاهایی که تردد کمتر است جرم اتفاق می‌افتد کمتر است.
گرین در سال ٢٠١٤ در پژوهشی با موضوع جرم (سرقت) در شهرهاي کوچک بر روي ٥٠ نفر از سارقین انجام داده اند، از پرسشنامه محقق ساخته جهت گردآوري اطلاعات مورد نیاز استفاده شده است. یافته‌ها و نتایج خود بیان نموده است که جرم سرقت محیط جغرافیایی و عوامل اجتماعی ارتباط دارد که ارتکاب جرم سرقت را آسان‌تر می‌کنند مانند نقاط کور و شهرک‌ها حاشیه‌اي شهرها و حضور کمرنگ پلیس را از عوامل مهم ارتکاب جرم معرفی کرده‌اند.
نقد و نظر: بر اساس سند بالا، نبود و یا کمرنگ بودن اداره نیروي انتظامی در شهرهاي کوچک و یا دور افتاده در این مرز و بوم توانسته است جرم این مناطق را براي شهروندان ایجاد و سخت کند. جرج تی لاردیس در سال ٢٠١٣ پژوهشی با عنوان عوامل اثرگذار ارتکاب جرم را در حوزه پــانزده کشــور اتحادیــه اروپا بررسی کرده‌اند. نتایج حاکی از این است که تورم، بیکاري و جمعیت شهري موجــب افــزایش نــرخ ارتکــاب جرم و رشد اقتصادي و آموزش، موجب کاهش نرخ ارتکاب جرم شده است.
نقدو نظر: بر اساس سند بالا، جرم می‌تواند رابطه نزدیکی با تحصیلات افراد داشته باشند و یا این طور بیــان کــرد، افرادي که تحصیلات دارند گرایش کمتري به جرم و جنایت داشته‌اند.
ب) پژوهش داخلی
طاها عشایري در سال ١٣٩٦ پژوهشی با عنوان عوامل مؤثر بر ترس زنان از جــرم در فضــاي شــهري اســت. ســوال اساسی این پژوهش مطرح میشود آیا بین ویژگیهاي فردي - اجتماعی ساکنان بافت و فرسودگی کالبــدي بافــت محلات با افزایش میزان آسیب‌هاي اجتماعی در این محلات رابطه وجود دارد؟ هدف از این پژوهش ترس از جرم در مطالعات اجتماعی، مفهومی نوپا بوده و رویکردهاي پدید آمده است. پژوهش انجام شده نشان داده‌اند که زنــان در مقایسه با مردان، ترس از جرم را بیشتر تجربه می‌کنند. این پژوهش عوامل مؤثر بــر تــرس از جــرم زنــان را در مشکین شهر بررسی کرده است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردي و از نظر شیوه اجــرا پیمایشــی اســت.
جامعه پژوهش را زنان ١١تا ٩٥ ساله ساکن مشکین شهر تشکیل داده‌اند که برابر بــا ٥٢٢٢ نفــر هســت و حجــم نمونه با استفاده فرمول کوکران ٣٧٣ نفر تعیین و با شیوه نمونه‌گیري خوشه‌اي چند مرحله‌اي انتخــاب شــده‌انــد.
دادهها با ابزار پرسشنامه انجام شدند. و از آزمون‌هاي همبستگی اسپیرمن و رگرســیون چندگانــه تحلیــل شــدند. یافته‌ها و نتایج پژوهش نشان داد میزان ترس از جرم زنان در سطح نسبتا بالایی قرار دارد و تاثیر بسزایی دارد.
نقد و نظر: بر اساس سند بالا، متغیرهایی با عنوان احساس بی‌قدرتی، طرد اجتماعی، ضعف پیوند اجتماعی، توانایی دفاع از خود زوال احساس امنیت اجتماعی، تجربه بزه‌دیدگی، فروپاشی اخلاقی جامعه، بــی‌نزاکتــی اجتمــاعی و اعتماد اجتماعی بر ترس از زنان از جرم تأثیرگذار است.
محمدعلی فیروزي در سال ١٣٩٦ پژوهشی با عنوان واکاوي آسیب‌هاي اجتماعی (بزهکاري و جرم) در محلات فرسوده شهري (نمونه موردي در منطقه سه شهر ساري) است. هدف اصلی پژوهش، بررسی و شناسایی مسائل و آسیب‌هاي اجتماعی موجود در محلات فرسوده میباشد. روش این پژوهش، از لحاظ هدف، کاربردي- توسعه اي و از لحاظ نوع، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی میباشد. محلات فرسوده منطقه سه شهر ساري به عنوان منطقه مورد مطالعه این تحقیق انتخاب شده است، در این پژوهش، حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ٣٢٠ نفر به دست آمده در قالب آماره‌هاي ضریب Spss, Excel که با روش نمونه گیري تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. دادهها با بهره گیري از نرم افزار همبستگی پیرسون، فی - کرامر و آزمون خی دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
نتایج تحقیقات نشان میدهد که ٣، بالاتر از حد متوسط قرار دارد. آزمون کاي اسکوئر در سطح معنی‌دار گویه‌هاي آسیب‌هاي اجتماعی در منطقه با میانگین ١٢ درصد وضعیت نامساعد آسیب‌هاي اجتماعی در محلات فرسوده منطقه را تایید می‌کند. ساماندهی این فضا و هدایت آن به سوي یک نظم فضایی منطبق با الزامات جغرافیایی شهر، می‌تواند به عنوان یک راهکار پایه‌اي اثرات تعیین کننده‌اي بر کاهش رفتار ناهنجار و تعدیل آسیب‌هاي اجتماعی در شهرها برجاي گذارد.
نقدونظر: بر اساس سندبالا، این پژوهش فرضیاتش مطرح نشده و اگر مطرح می‌شد نقدونظر بهتر صورت می‌گرفت. یک راهکار پایه اي اثرات تعیین کننده‌اي بر کاهش رفتار ناهنجار و تعدیل آسیب‌هاي اجتماعی در شهرها برجاي گذارد.
امــین اکبــري؛ امیــر ملکــی؛ محمــدجواد زاهــدي؛ شــاه بختــی رســتمی در ســال ١٣٩٥ پژوهشــی بــا عنــوان تحلیل فضایی- جامعه‌شناختی جرم سرقت از منزل در شهر کرمانشاه پرداخته است. امــروزه همــراه بــا مــوج وســیع تغییرات اجتماعی و شکل‌گیري شرایط آنومیک، ناگزیر به همزیستی با پدیده‌اي به‌نام جرم هستند که امنیت اجتماعی شهروندان را تهدید می‌کند با رویکردي میان‌رشته‌اي به بررسی جرم سرقت از منزل و نقش نابرابري بر آن و تحلیــل فضایی- جامعه‌شناختی آن در شهر کرمانشاه پرداخته می‌شــود. ایــن پــژوهش، بــه روش تحلیــل همبســتگی و روش تحلیل آمار فضایی انجام گرفته است. داده‌هــاي تحقیــق، برگرفتــه از آمارهــاي موجــود در مرکــز تحقیقــات ناجــا و استانداري کرمانشاه هستند. براي سنجش سطح توسعه‌یافتگی و سطح برخورداري محله‌ها، روش تاکسونومی عــددي و موریس به‌کار رفته است. مطابق یافته‌ها، سطح برخورداري محله‌ها توزیع یکسانی نــدارد و بــه پــنج ســطح نــابرابر تقسیم میشود. نتیجه آزمون خوشه‌بندي نشان میدهد توزیع سرقت، از الگوي متمرکــز تبعیــت می‌کنــد و در شــهر، کانون‌هاي جرم‌خیز شکل گرفته است. همبستگی بین نابرابري و سرقت از منزل نیز از نظر آماري معنادار نیست.
نقد و نظر: بر اساس سند بالا، در محله‌هاي کرمانشاه نرخ جرم شــرایط یکســانی ندارنــد؛ به‌طوريکــه در برخــی از محله‌ها، کانون جرم شکل گرفته است؛ درحالی‌که بقیه محله‌ها با نگاه جغرافیاي جرم، محدوده‌هاي پاک هستند.
روش شناسی
در پژوهش حاضر، نوع تحقیق و روش اجراي آن با توجه به اهداف و ماهیت تحقیق و امکانات اجرایی، پیمایشی میباشد. براي اندازه‌گیري روایی پرسشنامه پس از مشاوره با اساتید راهنما و مشاور به تعدادي از متخصصان روش تحقیق و روشهاي آماري مراجعه و با ارائه فرضیه‌هاي تحقیق و پرسشنامه به صاحب‌نظران در خصوص محتواي پرسشنامه و موفقیت سنجش و اندازه‌گیري آن اخذ گردید، پس از اخذ نظرات اساتید، برخی از سوالات حذف و برخی گزینه‌ها اضافه یا اصلاح شد و بدین ترتیب از حصول روایی سازه اطمینان حاصل شد.
پرسشنامه بر روي افراد نمونه دیگر، نتایج مشابهی بهدست آید و در واقع پایایی پرسشنامه کاهش مییابد. اگر تغییرپذیري بین افراد تقریبا نزدیک به هم باشد، فرمول معیار آلفا به صورت زیر پیشنهاد میشود:
واحد آماري در این تحقیق فرد میباشد. جامعه‌ي آماري پژوهش حاضر کلیه ساکنان مناطق فردیس، مشکین دشت و شهر کرج هستند که تعداد آنها در سالنامه آماري ١٣٩٥ برابر با ٥٦٢٤٥٨١ نفر اعلام شده است و مجرمین زندان‌هاي شهر کرج ساکن در این مناطق هستند که تعداد آنها برابر با ٤٥٠٠ نفر میباشد. در این پژوهش به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران براي جامعه نامحدود استفاده شده است. تعداد ٨٦ نفر به عنوان نمونه این پژوهش معین‌گردید که تعداد ٩٠ پرسشنامه توزیع شد و ٨٦ پرسشنامه برگشت، پس از گردآوري دادهها با استفاده از پرسشنامه علاوه بر توصیف جامعه، بر اساس مدل پژوهش و فرضیه‌هاي مربوطه آزمون‌هاي آماري مناسب انتخاب و انجام می‌گردد و یافته‌ها در قالب جداولی تهیه و تدوین گردیده است. در این راستا از نرم افزار SPSS استفاده میشود. همچنین براي تجزیه و تحلیل اطلاعات و دادهها از آماره‌هاي توصیفی (میانه، میانگین و مد) و استنباطی (رگرسیون و ...) استفاده میشود.
یافتههای تحقیق
تحلیل توصیفی نتایج
توزیع پاسخگویان را بر حسب وضعیت جنسیت آنها نشان میدهد، با توجه به نتایج به دست آمده ٧/٤ درصد پاسخگویان زن و ٣/٩٦ درصد آنان مرد هستند.
توزیع پاسخگویان را بر حسب وضعیت تاهل آنها نشان میدهد، با توجه به نتایج به دست آمده /.٣٦ درصد پاسخگویان مجرد و ٨/٦٢ درصد آنان متاهل هستند.
توزیع پاسخگویان را برحسب وضعیت بومی و غیر بومی بودن آنها نشان میدهد، با توجه به نتایج بهدست آمده ٥/٦٠ درصد پاسخگویان بومی و ٤/٣٨ درصد آنان غیر بومی هستند.
توزیع پاسخگویان را بر حسب تحصیلات آنها نشان میدهد، براي نمایش بهتر تحصیلات پاسخگویان، فراوانی آن در پنج دسته ارائه شده است؛ با توجه به نتایج به دست آمده بیشترین افراد (٠/٤٣درصد) دیپلم دارند و کمترین افراد (٠/٧درصد) تحصیلات کارشناسی ارشد دارند.
توزیع پاسخگویان را بر حسب شغل آنها نشان میدهد، براي نمایش بهتر شغل پاسخگویان، فراوانی آن در پنج دسته ارائه شده است؛ با توجه به نتایج به دست آمده بیشترین افراد (٨/٦٩درصد) شاغلند و کمترین افراد (٢/١درصد) بیکار جویاي کار.
توزیع پاسخگویان را بر حسب نحوه تملک واحد مسکونی آنها نشان میدهد، براي نمایش بهتر نحوه تملک واحد مسکونی
پاسخگویان، فراوانی آن در پنج دسته ارائه شده است؛ با توجه به نتایج به دست آمده بیشترین افراد (٧/٤٤ درصد) مستاجرند
و کمترین افراد (٩/٥ درصد) در کنار خانواده همسر زندگی می‌کنند.
تحلیلهای آماری-استباطی نتایج
آزمون فرضیات فرضیه اصلی: بین جداییگزینی اکولوژیک و گرایش به جرم و شدت و تنوع جرم رابطه معناداري وجود دارد.
٠H بین گرا یش به جرم و شدت و تنوع جرم رابطه معناداري وجود ندارد.
١H بین گرا یش به جرم و شدت و تنوع جرم رابطه معناداري وجود دارد.
| بین گرایش به جرم و شدت و تنوع جرم |
|
| |
شاخص | آماره | گرایش به جرم | N |
|
| تعداد( ) |
| ||
شدت و تنوع جرم | Rپیرسون | ٥١٤.٠ | ٨٦ |
|
| Sig | ٠٠٣.٠ |
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
نشان میدهد که با توجه به مقدار همبستگی پیرسون(٥٤/٠-) رابطه بین دو متغیر مستقیم و درحد متوسط است یعنی با افزایش یا کاهش گرایش به جرم، شدت و تنوع جرم نیز افزایش مییابد. بهعلاوه با توجه به سطح معناداري (٠٠٣/٠(sig= می‌توان گفت که رابطه بین دو متغیر در سطح کمتر از ٠٠٥/٠ درصد معنادار است یعنی با اطمینان ٩٥ درصد می‌توان گفت که فرض ١H مبنی بر وجود رابطه معنادار بین دو متغیر تایید و فرض ٠H رد میشود.
فرضیه اول فرعی: احساس نابرابري اجتماعی - اقتصادي بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
٠H احساس نابرابري اجتماعی - اقتصادي بر شدت و تنوع جرم تاثیر ندارد. |
|
|
| ||
١H احساس نابرابري اجتماعی - اقتصادي بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد. |
|
|
| ||
رگرسیون خطی: احساس نابرابر ی اجتماعی - اقتصادی و شدت و تنوع جرم |
|
| |||
متغیرها | Beta | t | Sig | ٦٢/٠ R= |
|
|
|
| |||
|
|
|
| ٦٩٦.٠ R²= |
|
|
| ٦٠٣.٧ | ٠٠٠.٠ |
| |
|
|
|
| ٧١٢.٠ R adj= |
|
احساس نابرابری اجتماعی - اقتصادی | ٦٢.٠ | ٥٤١.٣ | ٠٠٥.٠ |
| |
٠٤٣.٢١ F= |
| ||||
|
|
|
|
| |
|
|
|
| ٠٠٠.٠ Sig= |
|
مدل رگرسیونی رابطه متغیر مستقل بر متغیر وابسته را نشان میدهد. همان‌طور که معادله رگرسیونی تک متغیره نشان میدهد.
متغیر احساس نابرابري اجتماعی - اقتصادي در معادله اثر مستقیم بر شدت و تنوع جرم دارد. تأثیر احساس نابرابري اجتماعی - اقتصادي از نظر پاسخگویان با بتاي معادل ٦٢.٠ نشان میدهد که متغیر احساس نابرابري اجتماعی - اقتصادي بر شدت و تنوع جرم تاثیر مستقیم و نسبتا قوي دارد یعنی با افزایش احساس نابرابري اقتصادي- اجتماعی، شدت و تنوع جرم نیز افزایش مییابد. ضریب همبستگی چندگانه نیز برابر ٦٩٦.٠ بیانگر رابطه همبستگی نسبتا قوي بین متغیرهاي مستقل با وابسته است. ضریب نهایی رگرسیون چند متغیره (ضریب تعیین) ٦٩٦.٠ است که مجذور آن یعنی ضریب تعیین تصحیح شده١ به میزان ٧١٢.٠ نشان دهنده درصد تغییرات تبیین شده توسط متغیرهاي وارد شده در معادله است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که درصد واقعی اصلاح شده و خالص میزان تبیین تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهاي مستقل٧١٢.٠ است یعنی ٧١ درصد از واریانس متغیر وابسته (شدت و تنوع جرم) توسط متغیر مستقل (احساس نابرابري اقتصادي- اجتماعی) تبیین میشود.
فرضیه دوم فرعی: احساس محرومیت اجتماعی بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
0H احساس محرومیت اجتماعی بر شدت و تنوع جرم تاثیر ندارد. |
|
|
|
| ||
1H احساس محرومیت اجتماعی بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد. |
|
|
|
| ||
| رگرسیون خطی: احساس محرومیت اجتماعی و شدت و تنوع جرم |
|
| |||
متغیرها |
| Beta | t | Sig | ٥٧/٠ R= |
|
|
|
|
| |||
|
|
|
|
| ٥٣٢.٠ R²= |
|
|
|
| ٧٨٣.٤ | ٠٠٠.٠ |
| |
|
|
|
|
| ٥٢١.٠ R adj= |
|
محرومیت اجتماعی |
| ٥٧.٠ | ٥١٨.٣ | ٠٠٠.٠ |
| |
| ٠٤٣.٣٥ F= |
| ||||
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
| ٠٠٠.٠ Sig= |
|
مدل رگرسیونی رابطه متغیر مستقل بر متغیر وابسته را نشان میدهد. همان‌طور که معادله رگرسیونی تک متغیره نشان میدهد. متغیر احساس محرومیت اجتماعی در معادله اثر مستقیم بر شدت و تنوع جرم دارد. تأثیر احساس محرومیت اجتماعی از نظر پاسخگویان با بتاي معادل ٥٧.٠ نشان میدهد که متغیر احساس محرومیت اجتماعی بر شدت و تنوع جرم تاثیر مستقیم و در حد متوسط دارد یعنی با افزایش احساس نابرابري محرومیت اجتماعی، شدت و تنوع جرم نیز افزایش مییابد. ضریب همبستگی چندگانه نیز برابر ٥٣٢.٠ بیانگر رابطه همبستگی نسبتا قوي بین متغیرهاي مستقل با وابسته است. ضریب نهایی رگرسیون چند متغیره (ضریب تعیین) ٥٣٢.٠ است که مجذور آن یعنی ضریب تعیین تصحیح شده به میزان ٥٢١.٠ نشان دهنده درصد تغییرات تبیین شده توسط متغیرهاي وارد شده در معادله است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که درصد واقعی اصلاح شده و خالص میزان تبیین تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهاي مستقل٥٢١.٠ است یعنی ٥٢ درصد از واریانس متغیر وابسته (شدت و تنوع جرم) توسط متغیر مستقل (احساس محرومیت اجتماعی) تبیین میشود.
فرضیه سوم فرعی: برچسب‌زنی بزهکاري بر شدت و تنوع جرم تأثیر دارد.
٠H برچسب بزهکاري بر شدت و تنوع جرم تاثیر ندارد.
١H برچسب بزهکاري بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
رگرسیون خطی: برچسب بزهکاری و شدت و تنوع جرم
| متغیرها | Beta | t | Sig | ٧٢/٠ R= |
| |
|
|
|
|
| |||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Adjusted R-Square ١
| ١١١.٨ | ٠٠٠.٠ | ٧٧١.٠ R²= |
| |
|
|
|
| ٧٨٥.٠ R adj= |
|
برچسب بزهکاری | ٧٢.٠ | ٠٧٠.٣ | ٠٠٣.٠ |
| |
|
|
|
| ٤٢٢.٢٩ F= |
|
|
|
|
| ٠٠٣.٠ Sig= |
|
مدل رگرسیونی رابطه متغیر مستقل بر متغیر وابسته را نشان میدهد. همان‌طور که معادله رگرسیونی تک متغیره نشان میدهد. متغیر برچسب بزهکاري در معادله اثر مستقیم بر شدت و تنوع جرم دارد. تأثیر برچسب بزهکاري از نظر پاسخگویان با بتاي معادل ٧٢.٠ نشان میدهد که متغیر برچسب بزهکاري بر شدت و تنوع جرم تاثیر مستقیم و در زیاد دارد یعنی با افزایش برچسب بزهکاري، شدت و تنوع جرم نیز افزایش مییابد. ضریب همبستگی چندگانه نیز برابر ٧٧١.٠ بیانگر رابطه همبستگی نسبتا قوي بین متغیرهاي مستقل با وابسته است. ضریب نهایی رگرسیون چند متغیره (ضریب تعیین) ٧٧١.٠ است که مجذور آن یعنی ضریب تعیین تصحیح شده به میزان ٧٨٥.٠ نشان دهنده درصد تغییرات تبیین شده توسط متغیرهاي وارد شده در معادله است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که درصد واقعی اصلاح شده و خالص میزان تبیین تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهاي مستقل٧٨٥.٠ است یعنی ٧٥ درصد از واریانس متغیر وابسته (شدت و تنوع جرم) توسط متغیر مستقل (برچسب بزهکاري) تبیین میشود.
فرضیه چهارم فرعی: تغییر محل زندگی بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
٠H تغییر محل زندگی و تنوع جرم تاثیر ندارد. ١H تغییر محل زندگی و تنوع جرم تاثیر دارد.
| رگرسیون خطی: تغییر محل زندگی و شدت و تنوع جرم |
|
| |||
متغیرها |
| Beta | t | Sig | ٨٩/٠ R= |
|
|
|
|
| |||
|
|
|
|
| ٨٢٣.٠ R²= |
|
|
|
| ٣٦٨.٨ | ٠٠٠.٠ |
| |
|
|
|
|
| ٨٩١.٠ R adj= |
|
تغییر محل زندگی |
| ٨٩.٠ | ٣٧٩.٣ | ٠٠٠.٠ |
| |
| ١٢٥.٣٧ F= |
| ||||
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
| ٠٠٠.٠ Sig= |
|
مدل رگرسیونی رابطه متغیر مستقل بر متغیر وابسته را نشان میدهد. همان‌طور که معادله رگرسیونی تک متغیره نشان میدهد. متغیر تغییر محل زندگی در معادله اثر مستقیم بر شدت و تنوع جرم دارد. تأثیر تغییر محل زندگی از نظر پاسخگویان با بتاي معادل ٨٩.٠ نشان میدهد که متغیر تغییر محل زندگی بر شدت و تنوع جرم تاثیر مستقیم و زیاد یعنی با افزایش تغییر محل زندگی، شدت و تنوع جرم نیز افزایش مییابد. ضریب همبستگی چندگانه نیز برابر ٨٢٣.٠ بیانگر رابطه همبستگی نسبتا قوي بین متغیرهاي مستقل با وابسته است. ضریب نهایی رگرسیون چند متغیره (ضریب تعیین) ٨٢٣.٠ است که مجذور آن یعنی‌ضریب تعیین تصحیح شده به میزان ٨٩١.٠ نشان دهنده درصد تغییرات تبیین شده توسط متغیرهاي وارد شده در معادله است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که درصد واقعی اصلاح شده و خالص میزان تبیین تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهاي مستقل٨٩١.٠ است یعنی ٨٩ درصد از واریانس متغیر وابسته (شدت و تنوع جرم) توسط متغیر مستقل (تغییر محل زندگی) تبیین میشود.
فرضیه پنجم فرعی: مشکلات خانوادگی بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد.
٠H مشکلات خانوادگی و تنوع جرم تاثیر ندارد. ١H مشکلات خانوادگی و تنوع جرم تاثیر دارد.
| رگرسیون خطی: مشکلات خانوادگی و شدت و تنوع جرم |
|
| |||
متغیرها |
| Beta | t | Sig | ٦٣/٠ R= |
|
|
|
|
| |||
|
|
|
|
| ٧١٠.٠ R²= |
|
|
|
| ٥٦٠.١٤ | ٠٠٠.٠ |
| |
|
|
|
|
| ٧٧٧.٠ R adj= |
|
مشکلات خانوادگی |
| ٦٣.٠ | ١١٤.٣ | ٠٠٠.٠ |
| |
| ٥٠٢.٣٥ F= |
| ||||
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
| ٠٠٠.٠ Sig= |
|
مدل رگرسیونی رابطه متغیر مستقل بر متغیر وابسته را نشان میدهد. همان‌طور که معادله رگرسیونی تک متغیره نشان میدهد. متغیر مشکلات خانوادگی در معادله اثر مستقیم بر شدت و تنوع جرم دارد. تأثیر مشکلات خانوادگی از نظر پاسخگویان بابتاي معادل ٦٣.٠ نشان میدهد که متغیر مشکلات خانوادگی بر شدت و تنوع جرم تاثیر مستقیم و در حد متوسط دارد یعنی با افزایش مشکلات خانوادگی، شدت و تنوع جرم نیز افزایش مییابد. ضریب همبستگی چندگانه نیز برابر ٧١٠.٠ بیانگر رابطه همبستگی نسبتا قوي بین متغیرهاي مستقل با وابسته است. ضریب نهایی رگرسیون چند متغیره (ضریب تعیین) ٧١٠.٠ است که مجذور آن یعنی ضریب تعیین تصحیح شده به میزان ٧٧٧.٠ نشان دهنده درصد تغییرات تبیین شده در متغیرهای وارد شده در معادله است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که درصد واقعی اصلاح شده و خالص میزان تبیین تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهاي مستقل٧٧٧.٠ است یعنی ٧٧ درصد از واریانس متغیر وابسته (شدت و تنوع جرم) توسط مستقل (مشکلات خانوادگی) تبیین میشود.
فرضیه ششم فرعی: استفاده از محصولات فرهنگی بر شدت و تنوع جرم تاثیر دارد. ٠H استفاده از محصولات فرهنگی و تنوع جرم تاثیر ندارد.
١H استفاده از محصولات فرهنگی و تنوع جرم تاثیر دارد.
رگرسیون خطی: استفاده از محصولات فرهنگی و شدت و تنوع جرم |
|
| |||
متغیرها | Beta | t | Sig | ٦٤/٠ R= |
|
|
|
| |||
|
|
|
| ٦٣٢.٠ R²= |
|
|
| ٣١٤.١٠ | ٠٠٠.٠ |
| |
|
|
|
| ٦٨٥.٠ R adj= |
|
استفاده از محصولات فرهنگی | ٦٤.٠- | ٠٢٩.٣ | ٠٠٠.٠ |
| |
١١١.٢٦ F= |
| ||||
|
|
|
|
| |
|
|
|
| ٠٠٠.٠ Sig= |
|
مدل رگرسیونی رابطه متغیر مستقل بر متغیر وابسته را نشان میدهد. همان‌طور که معادله رگرسیونی تک متغیره نشان میدهد. متغیر استفاده از محصولات فرهنگی در معادله اثر مستقیم بر شدت و تنوع جرم دارد. تأثیر استفاده از محصولات فرهنگی از نظر پاسخگویان با بتاي معادل ٦٤.٠- نشان میدهد که متغیر استفاده از محصولات فرهنگی بر شدت و تنوع جرم تاثیر معکوس و در حد متوسط دارد یعنی با افزایش استفاده از محصولات فرهنگی، شدت و تنوع جرم کاهش مییابد. ضریب‌همبستگی چندگانه نیز برابر ٦٣٢.٠ بیانگر رابطه همبستگی نسبتا قوي بین متغیرهاي مستقل با وابسته است. ضریب نهایی رگرسیون چند متغیره (ضریب تعیین) ٦٣٢.٠ است که مجذور آن یعنی ضریب تعیین تصحیح شده به میزان ٦٨٥.٠ نشان‌دهنده درصد تغییرات تبیین شده توسط متغیرهاي وارد شده در معادله است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که درصد واقعی‌اصلاح شده و خالص میزان تبیین تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهاي مستقل٦٨٥.٠ است یعنی ٦٥ درصد از واریانس‌متغیر وابسته (شدت و تنوع جرم) توسط متغیر مستقل (استفاده از محصولات فرهنگی) تبیین میشود.
نتيجهگيری
آنچه در بررسی جغرافیای جرایم شهري کرج اهمیت دارد، رابطه فضا و محیط شهري با رفتارهاي اجتماعی - از نوع منفی وناهنجار - آن میباشد. در واقع این موضوع که طی چند دهه اخیر به مطالعات جغرافیاي شهري افزوده شده است، چارچوب عملی براي تحلیل فضایی و مکانی جرم و مطالعه رابطه ناهنجاري با فضا و زمان در محدوده شهرها فراهم می‌نماید. در بررسیهاي جغرافیایی جرایم شهري به چهار عامل کل یدي قانون ( ٢)، مجرم (٣)، قربانی جرم (٤)، (شی‌ء یا شخص) و مکان‌جرم (٥)، (محدوده خاص زمانی و مکانی که وقا یع مجرمانه در آن اتفاق می‌افتد) بسیار تأکید میشود. در این تحقیق تاکید بر بعد چهارم است با این تفاوت که جابجایی محله‌اي چه تاثیر می‌تواند بر شدت و تنوع جرم داشته باشد.
در هر فضاي شهري مفروض، مقدار معینی از خشونت وجود دارد، اما خشونت‌ها در سطح شهر به طور تصادفی توزیع نشده‌اند زیرا فضاهاي بی دفاع و یا آلوده، محل اتفاق انواع و اقسام خشونت‌ها می‌باشند، در حالی که در محلی دیگر یا خشونتی رخ نمی‌دهد یا خشونت کمتري واقع میشود. فضاهاي بی‌دفاع از جمله فضاهایی با ضریب آسیب‌پذیري بالا هستند که با توجه به ساختار فیزیکی به همراه تعریف اجتماعی، براي به فرجام رساندن عملی مغایر با فرمهاي تعریف شده اجتماعی نقشی بارز و نهایی دارند. بعضی از فضاهاي شهري به دلیل ویژگیهاي کالبدي و اجتماعی خود، شرایطی را ایجاد می‌کنند که باعث ترغیب مجرمین و بزهکاران به انجام عمل بزه در این فضاها می‌شوند. هرچند امکان دارد در این فضاها به ندرت جرم اتفاق بیفتد ولی این فضاها، بی‌دفاع بودن را به مخاطبان خود القاء می‌کنند و موجب ترس و احساس ناامنی شهروندان در استفاده از این فضاها شود، در نتیجه به مرور زمان از میزان استفاده از این فضاها در شهرها کاسته میشود و خلوت شدن این فضاها باعث میشود تا شرا یط براي اعمال بزهکاري مجرمان مهیاتر شود. این امر به خصوص در مناطق مرکزي و فرسوده شهرها به دلیل شرایط فیزیکی و اجتماعی حاکم بر آنها نمود بیشتري دارد.
محلات و مناطق مختلف شهر کرج از لحاظ بزهکاري با یکدیگر متفاوت بوده، بعضی از آنها جرم خیزتر از بقیه هستند بنابراین احتمال بزهکاري افرادي که در محله‌هاي پرجمعیت و فقیرنشین شهرها یا در آلونکها و زاغه‌هاي حاشیه‌اي شهرها با حداقل امکانات رفاهی زندگی می‌کنند، به مراتب بیش از افرادي است که در محلات کم جمعیت و مرفه شهرها سکونت دارند.
پیشنهادات تحقیق
• با توجه به فرضیه‌هاي پژوهش، پیشنهاد میشود سیاستگذاران محلی در راستاي کاهش شدت و تنوع جرایم، بر کاهش احساس نابرابري اجتماعی-اقتصادي، ارتقاي انسجام اجتماعی، بازطراحی کالبدي محلات با تمرکز بر فضاهاي عمومی ایمن، و تسهیل تحرک اجتماعی متمرکز شوند. همچنین استفاده از محصولات فرهنگی و رسانه‌اي با محتواي پیشگیرانه از جرم می‌تواند نقش مؤثري ایفا کند.
• تدوین برنامه‌هاي اقتصادي به منظور از بین بردن شکاف طبقاتی به منظور به حداقل رساندن احساس محرومیت اقتصادي و اجتماعی در محلات حاشیهای کرج.
• ایجاد فضاهاي تعامل میان خانوادهها و ساکنین محلات باهم به منظور ایجاد احساس نزدیکی و در نتیجه شناخته شدن افراد در محله و کاهش جرایم در محلات حاشیهای کرج.
• ایجاد فضاهاي فرهنگی و توسعه آنخا در سطح محلات به صورت رایگان یا با حداقل هزینه براي اقشار مختلف جامعه به منظور تعمل و ایجاد ارتباط و کاهش فاصله اجتماعی.
• توجه به حاشیه نشینی و ایجاد امکانات براي این مناطق به منظور کاهش آسیب و فقر زدایی و ایجاد اشتغال در این محلات.
منابع
-افروغ، عماد (١٣٧٧). فضا و نابرابري اجتماعی: ارائه الگویی براي جداییگزینی فضایی و بسترهاي جرم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-افروغ، عماد (١٣٧٣). هویت و فضاي شهري. تهران: انتشارات سروش.
-ستوده، هدایتالله (١٣٨٢). آسیبشناسی اجتماعی. تهران: انتشارات آواي نور.
-زیاري، کرامتاﷲ (١٣٨١). برنامهریزي شهري. تهران: انتشارات سمت.
-گراهام، جان (١٣٨٣). جرم و جنسیت. ترجمه محمدعلی عبداللهی. تهران: انتشارات جامعهشناسان.
-محمدصادقی، حسین (١٣٨٢). جرمشناسی پیشگیري. تهران: انتشارات میزان.
-ممتاز، فریده (١٣٨١). انحرافات اجتماعی. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
-ساروخانی، باقر (١٣٨٢). روشهاي تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-دلاور، علی (١٣٨٩). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: انتشارات ویرایش.
-ورسلی، پیتر (١٣٧٤). جامعهشناسی مدرن. ترجمه حسن پویان. تهران: انتشارات خوارزمی.
-لیپیست، سیمور مارتین (١٣٨١). سیاست و جامعه. ترجمه محمدعلی عبداللهی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-سعیدي رضوانی، محمد (١٣٩١). عدالت توزیعی در شهر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-رستمی، فریده (١٣٩٠). برنامهریزي و عدالت فضایی. تهران: انتشارات علم.
-سلطانی، علی؛ نامداریان، حسین (١٣٨٩). عدالت در شهر. تهران: انتشارات جامعهشناسان.
-Environmental Criminology. (2008) -Brantingham, P. L., & Brantingham, P. J.
Waveland Press.
-Felson, m. (1998). Crime and every bady life. Pine forge press.
-Galari, a. (2007). Patterns in crime. Cambridge university press.
-Healy, p. macmillan. (1997). Collaborative Planning: Shaping Places in Fragmented Societies.
-Mumford, L. (1954). The Neighborhood and the City. Routledge.
-Flanagan, W. (1993). Urban Sociology: Images and Structure. Allyn and Bacon.
-Blockland, T (2003). Urban Bonds: Social Relationships in an Inner City Neighborhood. Polity Press.
-Taylor, R. B. (1998) Crime and the Physical City. Oxford University Press
-Durkheim, E. (1989) The Division of Labor in Society. Free Press.
-Mousavi, M (1998) Urban Neighborhoods and Social Cohesion. Tehran University Press.
Marvuse, P. (2009). Spatial Justice in the City . Routledg.
Assessment of social well being indices in Iran for Urban and Regional Planning
Abolfazl Nanbedeh, Department of Sociology, Ashtian Branch, Islamic Azad University, Ashtian, Iran
Mohammad Hossein Asadi Davoudabadi, Department of Sociology, Ashtian Branch, Islamic Azad University, Ashtian, Iran
Ali Roshanai, Department of Sociology, Ashtian Branch, Islamic Azad University, Ashtian, Iran
Abstract
Urban segregation refers to the spatial separation of various social, economic, or cultural groups within the city. This phenomenon typically arises from income inequality, land and housing policies, and cultural preferences. Its outcomes include the concentration of poverty in certain areas and a decline in social cohesion. Segregation leads to disparities in access to services, employment opportunities, and quality of life. Strategies such as inclusive housing, mixed-use zoning, and the development of public transportation can help mitigate it. In contemporary Karaj, due to the proliferation of informal settlements, segregation has become an integral part of urban life and a critical challenge for urban management. The objective of this study is to examine and analyze the causes of this phenomenon and to identify countermeasures. The statistical population of this research comprises all residents of six neighborhoods: Gohar Dasht, Ziba Dasht, Dehkadeh, Shahrak 110, Ahari, and Shahrak Naz, located in the Fardis, Meshkin Dasht, and Karaj districts. These neighborhoods were selected as case studies for investigating the neighborhood segregation process and its impact on the geography of crimes, owing to their marked differences in population density, spatial-social characteristics, and crime rates.
Keywords: Neighborhood segregation, Geography of crimes, Karaj.