رستم بین بطل فی المذهب البرغماتی ونقیض البطل فی الفلسفة المثالیة؛ دراسة فی اتجاه الفلسفة البرغماتیة

محورهای موضوعی : النقد الادبي

سیده مریم میرحسینی ¹ , فاطمه حیدری ²

1 - طالبة دکتوراه فی اللغة الفارسیة وآدابها، فرع کرج، جامعة آزاد الإسلامیة، کرج، إیران
2 - أستاذة مشارکة فی اللغة الفارسیة وآدابها، فرع کرج، جامعة آزاد الإسلامیة، کرج، إیران

تاریخ دریافت : 1398/06/03 تاریخ پذیرش : 1399/02/06 تاریخ انتشار : 1398/10/11

کلید واژه: الأخلاق, الشاهنامه, البرغماتیة, الاحتیال, رستم, الأخلاق الواجبة, النفعیة,

چکیده مقاله :

البرغماتیة هی أحدث الاتجاهات الفلسفیة فی العالم. وهی تلقی نظرة خاصة على مکوّنات الیوتوبیا البشریة وتقترح مبدأ العمل على أساس الاستنتاجات، وبعبارة أخرى، محاولة العمل للوصول إلى منفعة حقیقیة. تنظر هذه الفلسفة إلى قضایا مثل العدالة والقانون والأخلاق بنظرة مغایرة للفلسفة القدیمة. تعدّ رائعة فردوسی "الشاهنامه"، باعتبارها کتاباً ملحمیاً، انعکاساً متعالیاً لثقافة أمة ونموذجاً رائعا لطقوسها، وبالتالی یمکن أن تکون ذا أهمیة کبیرة لمنظّری الفلسفة البراغماتیة. وبنظرة موازیة على المجتمع الأسطوری للشاهنامه وتحلیل سلوک الشخصیات فیها؛ مثل رستم وأبطال الشاهنامه الآخرین على أساس هذه المؤشرات، تظهر العلاقة بین یوتوبیا فردوسی والفلسفة البراغماتیة. قامت الباحثتان بعد تقدیم الفلسفة البراغماتیة والنظریات المختلفة حولها، بالمقارنة بین المجتمع المثالی للشاهنامه والیوتوبیا البراغماتیة، وقد اعتمد البحث المنهج الوصفی التحلیلی، مستنداً إلى أبحاث المکتبات وتجمیع المصادر المترجمة المکتوبة المتعلقة بالفلسفة البراغماتیة. وفی هذا المقطع، مع إلقاء نظرة خاصة على شخصیة رستم کرمز أسطوری وممثل إیرانی فی الشاهنامه، نجد أن أفعال رستم وأبطال الشاهامنه الآخرین أخذ الجانب العملی البرغماتی، وقد أثرت هذه الأفعال فی ترسیخ أهدافهم وتنمیة مجتمعهم.

چکیده انگلیسی:

pragmatism is one of the recent philosophies in the world that concentrates on the components of human utopia and proposes consequentialist activism, or practical expediency. This philosophy has a different look at the topics as justice, law and morality. Ferdowsi's Shahnameh is a heroic book and an exalted manifestation of the culture and behavior of a nation. Thus it can be of great interest to pragmatist theorists. The relations between utopia of Ferdowsi and pragmatism can be achieved by looking at mythologic community of Shahnameh and analyzing personality of Rostam and other heroes of Shahnameh in terms of these criteria. The authors of this article, in the first place introduce pragmatism and its theorists, then they compare the ideal society of Ferdowsi's Shahnameh with  pragmatic utopia.  The methodology of this article is a descriptive-analytic one and the material concerning pragmatism collected from translated texts. Meanwhile, looking at Rostam personality as a myth and representative of Iranians in Shahnameh reveals that the activities of Rostam and other heroes in Shahnameh were pragmatic and influential along their aims and their society.

منابع و مأخذ:

آدورنو، تئودور. (1395ش). علیه ایده آلیسم. ترجمة مراد فرهاد پور. طهران: هرمس للنشر.

 پالمر، مایکل. (1385ش). مسائل اخلاقی. متن آموزشی فلسفه اخلاق. ترجمة علیرضا آل بویه. طهران:  پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی.

جیمز، ویلیام. (1386ش). پراگماتیسم. ترجمة عبدالکریم رشیدیان. طهران: انتشارات علمی وفرهنگی.

حلبی، علی اصغر. (1393ش). سیر فلسفه در اروپا. طهران: زوار للنشر.

دبیرسیاقی، سید محمد. (1392ش). برگردان روایت گونه ی شاهنامه ی فردوسی به نثر، طهران: قطره.

دریدا، ژاک. (1385ش). دیکانستراکشن و پراگماتیسم، ترجمة شیوا رویگریان، طهران: گام نو.

 دورانت، ویل. (1342ش). تاریخ تمدن. ترجمة مهرداد مهرین. ج 1. طهران: مؤسسة فرانکلین للنشر.

 ساهاکیان، ویلیام ومیبل لتوساهاکیان. (۱۳۸۰ش). افکار فلاسفه بزرگ. ترجمة گل بابا سعیدی. طهران: بحر دانش

 سیزیان موسی آبادی، علیرضا وشعیب بهمن. (۱۳۸۹ش). «پراگماتیسم و سیاست بررسی و نقد پراگماتیسم در قلمروسیاست  وحکومت». فصلنامه تحقیقات سیاسی وبین المللی، ش ۵. زمستان ۱۳۸۹. صص ۱۲۳- ۸۹.

 شفلر، اسرائیل. (1381ش). چهار پراگماتیست، درآمدی انتقادی بر فلسفه ی پیرس، جیمز، مید ودیوئی، ترجمة محسن حکیمی. طهران: نشر مرکز

صفا، ذبیح الله. (1390ش). حماسه سرایی در ایران. طهران: فردوس للنشر.

طوسی، خواجه نصیرالدین. (1364)، اخلاق ناصری، طهران: خوارزمی.

فردوسی، ابوالقاسم. (1376ش). شاهنامه فردوسی، مسکو: طبعة مسکو.

فروغی، محمد علی. (1393ش). سیر حکمت در اروپا، طهران: زوار للنشر.

فرانکنا، ویلیام کی. (1383ش). فلسفه اخلاق. ترجمة هادی صادقی. ط2. قم: کتاب طه

کاپلستون، فردیک. (1370ش). تاریخ فلسفه. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. ج 1. طهران: علمی وفرهنگی وسروش.

گرجیان، رحیمه. (1388ش). کلیات شاهنامه به نثر. طهران: پویان للنشر.

غمبرتس، تیودور. (1375ش). متفکران یونانی. ترجمة محمد حسن لطفی. ط1. ج 2. طهران: خوارزمی.

محمودزاده، محمدرضا. (1383ش). افراسیاب در اسطوره وحماسه زخم عمیق رستم. طهران: قطره للنشر.

Audi, R. (1995.) "Pragmatism in R Audi(ed)". The Cambridge Dictionary of Philosophy

2th ed. Cambridg: Cambridge univ. Press. P. 638

 

Lucy, Niall. (2004). A Derrida Dictionary, Malden and Oxford: Blackwell Publishing Ltd.

 

Putnam, R.A. (2001.) "Pragmatism In L.C.Becker & Ch.B. Becker(eds)".

Encyclopedia of Ethics. 2 th ed. Vol.3. London and New York: Routledge. PP. 1361-64.

 

Tiles, J.E. (2000.) Pragmatism in EthicsIn Concise Routledge Encyclopedia of Philosophy

London and New York: Routledge. P.705.