نگرش فلسفی ملاصدرا به مفهوم "ولایت" و کارکرد های آن.
محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"اصغر سلیمی نوه 1 , ندا درخواه 2
1 - استادیار رشته فلسفه،گروه فلسفه وکلام اسلامی،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه ولی عصر(عج)،رفسنجان، ایران
2 - کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی،استاد مدعو گروه معارف اسلامی دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان،ایران
کلید واژه: نفس, اصالت وجود, امکان اشرف, سنخیت, حرکت جوهری,
چکیده مقاله :
مسئله "ولایت" از مهم ترین مسائل عرفانی است که ملاصدرا بر اساس ابتکارات فلسفی خود رنگ فلسفی به آن بخشید و آن را به یک مسئله متقن فلسفی – عرفانی تبدیل کرد، هرچند فیلسوفان قبل از ملاصدرا نیز کم وبیش سعی در فلسفی و برهانی کردن مسئله ولایت کردند؛ اما ملاصدرا با زیر بنایی که بر اساس اصول خود بنیان نهاد، بیش از همه در این امر توفیق یافت و این مسئله را بر بنایی استوار بنا کرد. او مسئله ولایت را در دو قوس صعود و نزول تبیین کرد. مبانی وجود شناختی سریان حقیقت ولایت در قوس نزول و مبانی انسانشناختی مسئله ولایت را در قوس صعود بررسی می کند. مبانی انسان شناختی در قوس صعود بیانگر مقدمات وصول به مقام ولایت است. بر اساس نظر ملاصدرا، مقام ولایت در قوس صعود اکتسابی است. این مقام مقامی است که انسان به قدر وسع و تلاش خود، به مرتبه ای از مراتب این حقیقت در قوس صعود خواهد رسید و شرط صعود به این مرتبه در مرحله اول این است که انسان حقیقت وجودی خود را بشناسد. حقیقت وجودی او که نفس اوست، ودیعه و نفخه ای از روح الهی است که خداوند در آن استعدادهایی فراوانی به صورت بالقوه قرار داد و این نفس شئون و مراتب گوناگونی دارد که در هر مرتبه اش، توان ارتباط و اتحاد با مرتبه خاصی از این عالم را دارد، این است که انسان سعی خود را برای رسیدن به مقامِ قرب الهی معطوف می دارد.
The problem of "province" is one of the most important mystical problems that Mulla Sadra gave it a philosophical color based on his philosophical initiatives and turned it into a solid philosophical-mystical problem, although the philosophers before Mulla Sadra also more or less tried to philosophize and prove the problem. They became governors; But Mulla Sadra, with the foundation he built based on his principles, was most successful in this matter and built this issue on a solid foundation. He explained the issue of the province in two arcs of ascension and descent. It examines the foundations of the cognitive existence of the truth of the province in the descending arc and the anthropological foundations of the issue of the province in the ascending arc. The anthropological foundations in the ascending arc represent the preparations for attaining the position of governorship. According to Mulla Sadra, the position of governorship is acquired in the arc of ascension. This position is a position that a person will reach a level of this truth in the arc of ascension, according to his effort and effort, and the condition of ascending to this level in the first stage is that a person knows the truth of his existence. The reality of his existence, which is his soul, is a deposit and a breath of the divine spirit in which God placed many talents in a potential form, and this soul has various functions and levels, in each of its levels, the ability to connect and unite with a certain level of this world. is that man directs his efforts to reach the position of closeness to God
حسينى اردكانی، احمد بن محمد. ،1375، مرآت الاكوان( تحرير شرح هدايه ملاصدرا شيرازى) مقدمه و تصحيح و تعليق از عبد الله نورانی. چاپ اول ، تهران : ميراث مكتوب.
جوادی آملی، عبدالله.1383، سرچشمه اندیشه. چاپ اول. قم: نشر اسراء.
........................................1372،تحریر تمهید القواعد . تهران: الزهراء
سبزواری، ملاهادی، 1981م ،تعلیقه بر اسفار، چاپ سوم.بیروت: دار احياء التراث.
........................................، 1360،شرح منظومه، چاپ پنجم، قم: دار العلم
...................................، 1383، اسرار الحکم، مقدمه از استاد صدوقى و تصحيح از كريم فيضى، چاپ اول، قم، مطبوعات دينی.
سجادی، جعفر، 1373، فرهنگ معارف اسلامی،چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
شهرزوري، شمس الدین محمد ،1372، شرح حکمه الاشراق، تصحیح و تحقیق و مقدمه حسین ضیائی تربتی، چاپ اول، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی .
طباطبایی، محمد حسین،1981م، تعلیقات بر اسفار اربعه ملاصدرا ، 9 جلد، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
...............................................1332،اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی 5جلد ، مطهري، چاپ سیزدهم، تهران:انتشارات صدرا
مجلسی،محمد باقر، بی تا، بحارالانوار، ج58، بي‌نا، بی جا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم قوام، 1981م ، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، چاپ سوم بیروت: دار احیاء التراث العربی.
....................................................، 1360الف، اسرار الایات ، مقدمه و تصحيح از محمد خواجو تهران: انجمن حكمت و فلسفه.
.....................................................1385، اسرارالایات، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، چاپ دوم، تهران: مولی.
.....................................................1375، مجموعه رسائل صدرالمتالهین، تحقیق و تصحیح محمد ناجی اصفهانی، چاپ سوم،تهران: انتشارات حکمت
.........................................،1387، المظاهر الاهیه فى اسرار العلوم الكماليه، چاپ اول، تهران: صدرا.
.........................................، 1381، : كسر الاصنام الجاهليه، مقدمه و تصحيح و تعليق از دكتر جهانگيری، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
...................................................1361، العرشیه، تصحيح غلامحسين آهنی،تهران: مولی.
.....................................................1360، شواهد الربوبیه، تصحيح و تعليق از سيد جلال الدين آشتيانی، چاپ دوم.،مشهد: المركز الجامعى للنشر.
........................................................،1363، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحيح از محمد خواجوی، چاپ اول ،تهران: موسسه تحقيقات فرهنگی.
......................................................، 1354،المبدء والمعاد، مصحح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
مطهری، مرتضی ، 1384،مجموعه آثار، ج16،چاپ سوم ،تهران: انتشارات صدرا.
میر داماد، ،1376، قبسات، به اهتمام دكتر مهدى محقق دكتر سيد على موسوى بهبهانى، پروفسور ايزوتسو، دكتر ابراهيم ديباجی، چاپ دوم، تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
مصباح یزدي، محمد تقی. 1379، آموزش فلسفه. چاپ سوم، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر، شرکت چاپ ونشر بین الملل.
مطهری، مرتضی ،1369 مجموعه مقالات فلسفی ، چاپ اول،تهران: انتشارات حکمت.