بررسی نوعیت منطقی گونه¬های زیستی بر اساس تفسیر استاد مطهری از مبانی حکمت متعالیه

محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"

مريم عباس آباد عربي ^{1 *} , کوکب دارابی ² , محمود فريمانه ³

1 - دکتري حکمت متعاليه
2 - استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه مازندران
3 - عضو هيئت علمي دانشگاه فرهنگيان

تاریخ دریافت : 1403/10/25 تاریخ پذیرش : 1403/12/13 تاریخ انتشار : 1404/03/14

کلید واژه: نوعیت منطقی, گونه های زیستی, استاد مطهری, حکمت متعالیه,

چکیده مقاله :

 سال­ها از گونه­های زیستی به عنوان انواع و ذوات طبیعی در منطق و فلسفه اسلامی یاد می‌شد. فلسفه­ی پیش از ملاصدرا نیز با نگاه سنتی زیست­شناسی به گونه، تطابق داشت. اما با پذیرش نظریه تکامل در زیست­شناسی تصویر ذات­گرایانه از گونه­های زیستی در فلسفه زیست شناسی مخدوش شد و اکنون تقریباً تمام تعاریف و تبیین­های رایج در فلسفه زیست­شناسی با مطرح کردن مسائلی هم­چون گونه­زایی و تبار مشترک، با این تصویر ذات­گرایانه در تعارض است.

 ملاصدرا با مطرح کردن مبانی نو مانند اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری اساس و مبانی فلسفه­های پیش از خود را فرو ریخت. استاد مطهری با در نظر گرفتن این تغییرات بنیادین و در ضمن تبیین این مبانی، مطالبی را به صورت پراکنده مطرح نموده است که جمع آوری این مطالب حاکی از آن است که با پذیرش مبانی حکمت متعالیه لاجرم باید تصویر ذات­گرایانه از تمام انواع طبیعی از جمله گونه­های زیستی را کنار گذاشت و علاوه بر آن، مبانی هم­چون تشکیک وجود و حرکت جوهری با تصویری که نظریه تکامل از گونه­ها ایجاد کرده است، سازگاری قابل ملاحظه‌ای دارد.

چکیده انگلیسی:

For years, biological species were referred to as natural types and essences in Islamic logic and philosophy. Philosophy before Mulla Sadra also conformed to the traditional view of species in biology. However, with the acceptance of the theory of evolution in biology, the essentialist image of biological species in the philosophy of biology was distorted, and now almost all common definitions and explanations in the philosophy of biology conflict with this essentialist image by raising issues such as speciation and common descent. Mulla Sadra, by raising new principles such as the originality of existence, the doubt of existence, and substantial motion, overturned the foundations and foundations of the philosophies before him. Professor Motahari, taking into account these fundamental changes and while explaining these principles, has presented some scattered topics. The collection of these topics indicates that by accepting the principles of transcendental wisdom, one must inevitably abandon the essentialist image of all natural types, including biological species. In addition, principles such as doubting the existence and movement of substance are remarkably consistent with the image that the theory of evolution has created of species.

منابع و مأخذ:

منابع و مأخذ
1. ابراهیم دینانی، غلامحسین، (۱۳۶۴)، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران: حکمت؛
2. ابن سینا، (۱۴۰۲)، الاشارات و التنبیهات، تهران: انتشارات بلاغت؛
3. ابن سینا، (۱۴۰۴)، شفا (الهیات)، تصحیح سعید زاید، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی؛
4. ابن سینا،(1376)، الهیات شفا، تحقیق حسن حسن زاده آملی، قم: بوستان کتاب؛
5. آقاعلی مدرس،(1372)،رساله حملیه، تهران:موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی؛
6. جوادی آملی، عبدالله، (۱۳۷۶)، رحیق مختوم (شرح جلد ۲ اسفار)، قم: اسرا؛
7. سوبر، الیوت، (۱۴۰۰)، فلسفه زیست شناسی، ترجمه علی شهبازی، قم: موسسه فرهنگی طه؛
8. صدرالمتالهین، (۱۹۸۱)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: داراحیاء تراث العربی؛
9. صدرالمتالهین، (۱۳۸۲)، شرح و تعلیقه صدرالمتالهین بر الهیات شفا، تصحیح، تحقیق و مقدمه نجف¬قلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا؛
10. صمدی، هادی، (۱۳۸۳)، مروری بر فلسفه زیست¬شناسی، فصل¬نامه ذهن، سال پنجم، شماره 19؛
11. طباطبایی، سید محمد حسین، (1390)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا؛
12. طباطبایی، سید محمد حسین، (۱۴۱۹)، توحید علمی و عینی، مشهد: علامه طباطبایی،
13. فلاطوری، محمد جواد، (۱۳۴۰)، انتقاد کتاب یادنامه ملاصدرا، راهنمای کتاب، 7.
14. مطهری، مرتضی، (1383)، درس¬های اسفار، تهران: صدرا؛
15. مطهری، مرتضی، (۱۳۸۸)، مجموعه آثار، قم: صدرا؛
16. مطهرى، مرتضى،‏ (1377)، مجموعه آثار شهيد مطهرى‏، تهران- قم‏: صدرا؛
17. هاتف،محمد مهدی،(1400)، رویکرد معرفتی به انواع طبیعی زیستی،جاویدان خرد،39؛
18. Cartwright ,J (2000),Evolution And Human Behavior-Darwinian perspectives on Human Nature, Great Britain: Palgrave.
19. Clive, A (1991), Plant Taxonomy And Biosystematics ,Cambridge University PRESS.
20. Dobzhansky,T(1973),Noting in biology maks Sense Except in the light Of Evolution,American Biology Theacher,35
21. Ereshfsky, M. (2002), "species": Stanford online encyclopedia of philosophy, http://plato.stanford.edu.llentries/species.
22. Hull, D. )1965( ,The Effect of Essentialism on Taxonomy 2000 years of stasis, British Journal for the Philosophy of scienence, 15, 16
23. Mayr, E.( 1975), Typological versus Populational Thinking in Evolution and the Diversity of life. Cambridge: Harvard University Press,
24. Mayr, E.(1996),what is a species and what is not, Philosophy of science, 63
25. Sober,E,(1980),Evolution,Papulation Thinking and Essentialism, Philosophy of Science, 47,3