رشد و تکامل مسئله فلسفی «علم» مرهون حقیقت اصالت وجود

محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"

محمد کرمی نیا ^{1 *} , حسین حسینی امین ²

1 - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
2 - استادیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1403/09/19 تاریخ پذیرش : 1403/11/06 تاریخ انتشار : 1404/03/14

کلید واژه: علم, اصالت الوجود, مسئله فلسفی, پیشرفت, توسعه,

چکیده مقاله :

پیشرفت و توسعه در حوزه علم، به دلیل اصالت وجود ممکن شده است؛ زیرا کمال فلسفه نه در تقابل با سفسطه و انکارکنندگان واقعیت، بلکه در عبور از این موانع نهفته است. وظیفه مقابله با انکار واقعیت حتی می‌تواند توسط اصالت ماهیت هم انجام شود، اما اساس و پایه حکمت با اصالت ماهیت نمی‌تواند پی‌ریزی شود. بنابراین، تنها راه برای سیستم‌دهی به مسئله فلسفی «علم» تکیه بر اصالت وجود است. در چارچوب چنین اصلی فلسفی، مواردی چون عدم دقت در تقسیم علم به حصولی و حضوری، ناتمام بودن تقسیم مفهوم جزئی و کلی، و اتحاد انسان و دانش به وسیله اصالت وجود تحقق یافته است. در مقالات پیشین، محققان تلاش داشته‌اند تا این مسئله، یعنی «علم» را بررسی کنند، اما ویژگی این پژوهش در آن است که نحوه ارتباط اصالت وجود با علم را به طرزی نوآورانه و جامع بررسی کرده است، رویکردی که کمتر از این زاویه مورد مطالعه قرار گرفته است. این تحقیق با گردآوری مستندات کتبی و بهره‌گیری از روش استدلالی - عقلانی به موضوع پرداخته است.

چکیده انگلیسی:

پیشرفت و توسعه در حوزه علم، به دلیل اصالت وجود ممکن شده است؛ زیرا کمال فلسفه نه در تقابل با سفسطه و انکارکنندگان واقعیت، بلکه در عبور از این موانع نهفته است. وظیفه مقابله با انکار واقعیت حتی می‌تواند توسط اصالت ماهیت هم انجام شود، اما اساس و پایه حکمت با اصالت ماهیت نمی‌تواند پی‌ریزی شود. بنابراین، تنها راه برای سیستم‌دهی به مسئله فلسفی «علم» تکیه بر اصالت وجود است. در چارچوب چنین اصلی فلسفی، مواردی چون عدم دقت در تقسیم علم به حصولی و حضوری، ناتمام بودن تقسیم مفهوم جزئی و کلی، و اتحاد انسان و دانش به وسیله اصالت وجود تحقق یافته است. در مقالات پیشین، محققان تلاش داشته‌اند تا این مسئله، یعنی «علم» را بررسی کنند، اما ویژگی این پژوهش در آن است که نحوه ارتباط اصالت وجود با علم را به طرزی نوآورانه و جامع بررسی کرده است، رویکردی که کمتر از این زاویه مورد مطالعه قرار گرفته است. این تحقیق با گردآوری مستندات کتبی و بهره‌گیری از روش استدلالی - عقلانی به موضوع پرداخته است.

 

منابع و مأخذ:

1. جوادی آملی، عبدالله (1386ش) سرچشمه اندیشه، قم: مرکز نشر اسراء.
2. جوادی آملی، عبدالله (1389ش) رحیق مختوم، قم: مرکز نشر اسراء.
3. حسن زاده آملی، حسن (1393ش) اتحاد عاقل به معقول، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
4. سبزواری، ملاهادی (1374ش) شرح مثنوی، به کوشش مصطفی بروجردی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
5. سبزواری، ملاهادی (1384ش) شرح المنظومه، تصحیح: حسن حسن¬زاد آملی، تهران: نشر ناب.
6. شیرازی، صدرالدین محمد (1386ش) الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، تصحیح: حسن حسن¬زاده آملی (+ تعلیقات ملاهادی سبزواری و محمدحسین طباطبایی) تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
7. شیرازی، صدرالدین محمد (1420ق) المشاعر، بیروت: مؤسسه تاریخ العربی.
8. شیرازی، صدرالدین محمد (بی¬تا) الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
9. طباطبایی، محمدحسین (1386ش) بدایة الحکمه، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
10. طباطبایی، محمدحسین (1386ش) نهایة الحکمه، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
11. طباطبایی، محمدحسین (1387ش) اصول فلسفه و روش رئالیسم، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.