هوش مصنوعی، ایجاد یا آشکارگی(بازخوانی مساله هوش مصنوعی مبتنی بر نظریه انکشاف علم صدرالمتالهین)
محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"
زهرا ستارپناهی
1
*
,
سید مرتضی حسینی شاهرودی
2
,
فتانه تواناپناه
3
,
سوده جعفری
4
1 - دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
3 - دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران
4 - دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران
کلید واژه: انکشاف, علم, ملاصدرا, هوش مصنوعی, ایجاد,
چکیده مقاله :
ملاصدرا برخلاف فیلسوفان پیش از خود، علم را از مقولات جدا ساخته و ذیل وجودشناسی قرار داده‌است. تعریف خاص ملاصدرا از علم دارای لوازمی است که یکی از آن‌ها نظریه انکشاف است. با پذیرفتن علم به عنوان وجود و با توجه به مساوقت وجود با همه کمالات،مساوقت همه موجودات با کمالات(ازجمله علم) قابل انتاج است. با فرض پذیرش نظریه انکشاف به عنوان دیدگاه اصلی ملاصدرا درادراک، می‌توان علم و آگاهی را به همه موجودات تسری داده و برای همه آن‌ها، سطحی از آگاهی متناسب با مرتبه وجودی‌شان لحاظ کرد. همچنین یکی از چالش‌های فلسفی در هوش مصنوعی، بحث از امکان یا عدم امکان به وجود آمدن ماشین هوشمند است. چنانچه فرض طرح شده(نظریه انکشاف) را بپذیریم، می‌توان این مساله فلسفی را از منظری دیگر به بحث گذاشت؛ یعنی مساله،از ایجاد هوش به آشکارگی یا انکشاف هوش تبدیل خواهد شد. براین مبنا، می‌توان گفت تعبیر «ایجاد هوش» ناصواب بوده یعنی به شیوه‌ای متفاوت قابل طرح است و آن امکان آشکار شدن هوش یا عدم این امکان درماشین هوشمند به عنوان یک جسم است. در این پژوهش اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده و تحلیل آن مبتنی بر مساله مورد بحث در مسائل هوش مصنوعی انجام شده‌است.
Unlike the philosophers before him, Mulla Sadra separated science from categories and placed it under ontology. Mulla Sadra's special definition of science has results, one of which is the theory of ENKESHAF. By accepting science as existence and according to the congruence of existence with all perfections, the concurrence of all beings with perfections (including science) can be produced. Therefore, with the assumption of accepting the theory of ENKESHAF as the main view of Mulla Sadra in understanding, it is possible to extend knowledge and awareness to all beings and for all of them, a level of awareness corresponding to their level of existence can be considered. Also, one of the philosophical challenges in artificial intelligence is the possibility or impossibility of creating an intelligent machine. If we accept the proposed assumption (ENKESHAF theory), we can discuss this philosophical issue from another perspective. That is, the problem will change from creating intelligence to revealing or developing intelligence. According to Mulla Sadra's basis, which originates from his different perception of the problem of science, it can be said that the interpretation of "creating intelligence" is incorrect and can be proposed in a different way, and that is the possibility of revealing intelligence or not in an intelligent machine as an object. In this research, the required information has been collected by the library method and its analysis is based on the discussed problem in artificial intelligence issues
ابن سینا، حسین بن عبدالله، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم: مكتب الاعلام الاسلامي، 1404 ق (الف)
ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء الالهیات، تحقیق ابراهیم مدکور، قم: کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق (ب)
اردستانی، محمدعلی، «تعالی حقیقت وجود در حکمت متعالی»، انوار معرفت، سال نهم،ش2. پیاپی 19، 1399: 18-5.
ارسطو، مابعدالطبیعه، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: طرح نو، 1385
افلاطون، چهاررسال، ترجمه محمد صناعی، تهران: هرمس، ۱۳۸۹
افلاطون، دوره آثار افلاطون ثئایتتوس، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی، ۱۳۸۰
خادمی، منوچهر؛ حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، «تبیین نظریه انکشاف در حکمت متعالیه»، اندیشه دینی، دوره 14، شماره 53، 1393: 74-51
خراسانی، شرف الدین، در دایرة المعارف بزرگ اسلامی
راستین طرقی، امیر، «مبانی و شواهد نظریه انکشاف نفس در حکمت صدرایی»، جستارهایی در فلسفه و کلام، دوره 53، شماره 2، 1400: 178-159
راستین، امیر؛ حسینی شاهرودی، «قابلیت یا فاعلیت نفس در ادراک جزییات و بررسی نتایج حاصل از پذیرش هریک در اندیشه صدرا»، آموزه های فلسفه اسلامی، دوره 15، شماره 26، 1399: 156-133
سهروردی، یحیی بن حبش، مجموعه مصنفات، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگی (پژوهشگاه)، 1372 شجاری، مرتضی؛ قربانی، لیلا، «قاعده بسیط الحقیقه در حکمت متعالیه و تطبیق آن با مقام کثرت در وحدت در عرفان ابن عربی»، آینه معرفت، دوره 9، شماره 26، 1390: 84-61
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، قم: مکتبة المصطفوي، 1368
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شواهد الربوبیه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1360
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، کسر الاصنام الجاهلیه، تهران: بنياد حکمت اسلامی صدرا، 1381
طباطبایی، محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم: دارالعلم، 1350
طباطبایی، محمدحسین، بدایه الحکمه، قم: مؤسسة النشر الإسلامي، (بی تا)
طباطبایی، محمدحسین، نهایه الحکمه، قم: جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم مؤسسة النشر الإسلامي، 1416ق
فارابی، محمدبن محمد، التعلیقات، تحقیق جعفر آل یاسین، تهران: حکمت، 1371
فارابی، محمدبن محمد، السیاسه المدنیّه، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران: سروش، 1376
فارابی، محمدبن محمد، فصوص الحکمة و شرحه، حاشیه میرداماد، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381
فنایی اشکوری، محمد، معقول ثانی، قم: موسسه امام خمینی، 1375
قائمی نیا، علیرضا، «دین و هوش مصنوعی »، فصلنامه ذهن، دوره 7، شماره 25، 1385: 23-36
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه: از ولف تا کانت، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، چاپ دوم، تهران: سروش، 1375
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، 1389
Ben Goertzel, Artificial General Intelligence: Concept, State of the Art, and Future Prospects 2014