نهادینه کردن صفت انفاق در انسان از طریق شکرگزاری در بیان قرآن کریم

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

سوسن آل رسول ¹ (استاد دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج)
مژگان کاظمی بوئینی ² (دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج)

تاریخ دریافت : 1398/10/13 تاریخ پذیرش : 1398/10/13 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

انفاق کلید اصلی برای رسیدن انسان‌ها به سعادت و تکامل در این دنیا و در جهان آخرت است. از آنجا که‌ در فرهنگ‌ قرآنی‌ ارتقاء شخصیت‌ معنوی انسان‌، غایت‌ اصلی انفاق‌ شمرده‌ می‌شود. در پژوهش حاضر، مراحل رسیدن به ویژگی های انسان انفاق گر را مورد بررسی قرار داده ایم. از شکر که اولین گام معرفت الهی است تا انفاق که در رأس ویژگی های اهل تقوی قرار دارد. به الگویی از انسان شاکر هدایت شده ای می رسیم که در صراط مستقیم قرار می گیرد. از یک طرف با بخشش سرمایه های مادی و معنوی، روح خود را از رذایل اخلاقی نجات داده و نزد خداوند اجری عظیم دریافت کرده و از طرفی دیگر به رفع فاصله طبقاتی میان انسان ها دست زده و با مورد انفاق قراردادن افراد، امید بیش‌تری برای ارتباط با خداوند و اجرای عدالت در جامعه را در مردم ایجاد کرده است. در حقیقت انفاق چراغی می گردد تا صراط مستقیم را روشن تر گردانده و رهرو خود را به مقصد رساند.

چکیده انگلیسی:

Charity is the key to human prosperity and development in this world and in the hereafter. Since in the Qur'anic culture, the promotion of one's spiritual character is known as the utmost of charity. The present study has examined the stages of attaining the charitable human characteristics. From thanksgiving as the first step of divine knowledge to charity that is the highest virtue. A model of a guided thankful man is set who sits in a straight line. On one hand, by donating worldly and unworldly invests one would save his spirit from evil behaviors and receive a great reward from God, and on the other hand tries to remove existing class gap between humans and by donation creates more hope to join God and justice implementation in society. In fact, charity will be a spotlight to illuminate the straight path to its followers.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.‏

نهج البلاغه.

الصحیفة السجادیة.

ابن بابویه، محمد بن علی. ‏‏1362ش، الخصال،‏ تحقیق علی اکبر غفاری، جلد 1، قم: جامعه مدرسین.

ابن بابویه، محمد بن علی. 1378ق، عیون أخبار الرضا‏، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان‏.

ابن بابویه، محمد بن علی. 1413ق، من لا یحضره الفقیه‏، تحقیق علی اکبر غفاری، جلد 2و4، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

ابن منظور، محمد بن مکرم. ‏1414الف،‏ لسان العرب،‏ تحقیق جمال­الدین‏ میردامادی، جلد 2و 4 و 10، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع- دار صادر.

ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. 1408ق، ‏روض الجنان وروح الجنان فی تفسیر القرآن، جلد 1، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

بانوی اصفهانی، سیده نصرت امین. 1361ق، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، جلد 11، تهران: نهضت زنان مسلمان.

بحرانی، سید هاشم بن سلیمان. 1411ق، حلیة الأبرار فی أحوال محمّد وآله الأطهار، جلد4، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.

تمیمی آمدی، عبدالواحد. 1366ش، غرر الحکم ودرر الکلم، شرح آقا جمال­الدین خوانساری، جلد 6، قم: سازمان تبلیغات اسلامی.

ثقفی تهرانی، محمد. 1398ق، تفسیر روان جاوید، جلد 2، تهران: انتشارات برهان.

حسینی همدانی، سیدمحمدحسین. 1404ق، انوار درخشان،‏ جلد 6، تهران: کتابفروشی لطفی.

حویزی، عبد علی بن جمعه. 1415ق، تفسیر نور الثقلین‏، جلد 1 و 4، قم: انتشارات اسماعیلیان.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دمشق- بیروت: دار العلم- الدار الشامیة.

زمخشری، محمود. 1407ق‏، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، جلد 1و 4، بیروت: دار الکتاب العربی.

شهید اول، محمد بن مکی. 1374ش، چهل حدیث، ترجمه محمدعلی کوشا، قم: نهاوندی.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1374ش، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، جلد 1 و 2 و 4 و 7 و 8 و 16 و 17، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، علی بن حسن. 1374ش، مشکاة الأنوار، ترجمه عزیز الله عطاردی قوچانی، تهران: عطارد.

طبرسی، فضل بن حسن. 1360ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، ترجمه مترجمان، جلد20، تهران: فراهانی.

طریحی، فخر الدین. 1375ش، مجمع البحرین،‏ جلد3 و 5، تهران: کتابفروشی مرتضوی.

طوسی، محمد بن حسن. بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فراهیدی، خلیل بن احمد. 1410ق، کتاب العین، جلد 5، قم‏: انتشارات هجرت.‏

قرشی، سیدعلی اکبر. 1371ش، قاموس قرآن‏، جلد 4 و 7، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

قرشی، سیدعلی اکبر. 1377ش، تفسیر احسن الحدیث‏، جلد 9، تهران: بنیاد بعثت.

قضاعی، محمد بن سلامة. 1361ش، شرح فارسی شهاب الأخبار(کلمات قصار پیامبر خاتم)، تحقیق جلال‏ الدین حسینی أرموی، ‏تهران: ‏مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.

کاشفی سبزواری، حسین بن علی. 1369ش، مواهب علیه‏، تهران: سازمان چاپ و انتشارات اقبال.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1369ش، أصول الکافی، ترجمه سیدجواد مصطفوی، جلد 1و3، تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه.

گنابادی، سلطان محمد. 1372ش، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، جلد 4، ترجمه محمدرضا خانی و حشمت الله ریاضی، تهران‏: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام ‏نور‏.

مجلسی، محمد باقر. ‏1403ق، بحار الأنوار، جلد 70 و 75 و 93، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

مدرسی، سیدمحمدتقی. 1377ش، تفسیر هدایت، جلد 2، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

مصطفوی، حسن. 1380ش،‏‏ تفسیر روشن، جلد 4و6، تهران: مرکز نشر کتاب.

مظاهری، حسین. 1370ش، معارف اسلام در سوره یاسین، بی جا: صدر.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه‏، جلد 18، تهران‏: دار الکتب الإسلامیة.

 

مقالات

آل رسول، سوسن و فاطمه شیرزاد راد جلالی. 1392ش، «ایمانمبناینظاماخلاقیقرآن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال چهارم، شماره 15، صص9-28.

توسلی، محمد حسن و محمدامین صادقی. بهار 1394، «آموزه‌های اسلامی پیشگیری از جرم»، فصلنامه بصیرت و تربیت اسلامی، شماره 32، صص 42-73.

خارستانی، اسماعیل و فاطمه سیفی. پاییز 1393، «فلسفه انفاق در اسلام»، نشریه راهبرد توسعه، شماره 39، ص132.

شاه پسند، الهه و هدی تیزابی مشهدی. 1393ش، «بررسی تطبیقی دو مفهوم انفاق و نفاق در قرآن کریم»، فصلنامه مشکوة، شماره 125، صص 18-31.