بازتاب قرآن و حدیث در اشعار شیخ نجم ‌الدّین رازی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

زهرا براتیه ¹ ( دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران )
قربانعلی ابراهیمی ² ( استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران )

تاریخ دریافت : 1399/03/25 تاریخ پذیرش : 1399/03/25 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

دوره‌ای که نجم الدین رازی در آن می‌زیسته، دوره‌ای است که ادب فارسی از حیث تأثیرپذیری از قرآن و حدیث و ادب عربی در اوج و شکوفایی است. بی‌گمان مرصاد العباد و دیگر آثار جاودانه شیخ نجم‌الدین رازی، عارف برجسته قرن هفتم هجری، باید از مظاهر تجلّی معارف اسلامی و ادب عربی در شعر فارسی محسوب گردد. نجم الدین رازی به مخازن غنی و سرشار قرآن و حدیث شوقی وافر داشت و از احادیث منقول از پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) در جهت بیان مقاصد خود بهره جسته است. او در ضمن طرح و شرح آموزه‌های عرفانی خود، گهگاه اشعاری نیز سروده و جهت تلطیف بحث، در لابه‌لای مطالب جای داده است. مطالعه در این اشعار نشان می‌دهد که اگرچه این اشعار، به لحاظ زیبایی‌های شعری، در حدّ متوسط است، امّا تجلی قرآن و حدیث در آن هویداست. وی به شدّت تحت تأثیر قرآن کریم بوده و از گنجینه احادیث نبوی نیز بهره کافی داشته است.

چکیده انگلیسی:

The period in which Najm al-Din Razi lived is the period in which Persian literature was at its peak in terms of being influenced by Qur'an and Arabic hadith and literature. Undoubtedly, "Mirṣād al-ʻibād " and other immortal works of Sheikh Najm al-Din Razi, - prominent mystic of the seventh century – should be considered as the manifestation of Islamic mysticism and Arabic literature in Persian poetry. Najm al-Din Razi was very interested in the rich reservoirs of Qur'an and Hadith; he applied hadiths narrated from Holy Prophet (Mohammad) and Imams in order to express his intentions. In addition to outlining his mystical learnings, he occasionally composed poems and placed them in the margins of subjects.  Studying such poems shows that although these poems are moderate in terms of aesthetics, but the manifestation of Qur'an and hadith is evident in it. He was strongly influenced by Holy Quran and benefited greatly from the treasure of prophetic hadiths.

منابع و مأخذ:

ابن ابی جمهور احسائی. 1405ق، عوالی اللآلی، جلد 1، قم: انتشارات سیدالشهدا(ع).

بهار، محمدتقی. 1382ش، سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، جلد سوم، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.

‏حافظ، شمس‌الدین محمد. 1387ش، دیوان، با مجموعه تعلیقات و حواشی علامه محمد قزوینی به اهتمام عبدالکریم جربزه‌دار، تهران: اساطیر.

راستگو، سید محمد. 1380ش، تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، چاپ دوم، تهران: سمت.

شریف الرضی، محمد بن حسین. 1407ق. نهج البلاغه، تصحیح دکتر صبحی صالح، قم: دار الهجره.

صفا، ذبیح الله. 1378ش، تاریخ ادبیات در ایران‏، جلد2 و 3، چاپ هشتم، تهران: انتشارات فردوس‏.

کلینی رازی، ابی جعفر محمد بن یعقوب. 1388ق، الأصول من ‌الکافی، با تعلیقات علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مجلسی، محمدباقر. 1403ق، بحار الأنوار، مجلدات گوناگون، بیروت: مؤسسة الوفاء و دار احیاء التراث العربی.

میبدی، ابوالفضل رشیدالدین احمد بن ابی سعد. 1371ش، کشف‌ الأسرار و عدة ‌الأبرار، به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت، ده جلد، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.

نجم رازی، عبدالله بن محمد. 1363ش، اشعار شیخ نجم‌الدین رازی «دایه»، به کوشش و تحقیق محمود مدبّری، تهران: کتابخانه طهوری.

نجم رازی، عبدالله بن محمد. 1389ش، مرصاد العباد من المبدأ الی المعاد، به اهتمام محمد امین ریاحی، چاپ چهاردهم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

نصیری، محمدرضا. 1384ش، اثر آفرینان، جلد 6، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

 

 

Bibliography

Bahar, Mohammad-Taqi (2003). Stylistics or the evolution history of Persian prose, 3rd vol., 9^th edition, Tehran:Amir Kabir

Hafez, Shamso-al-Din Mohammad (2008). Divan, with Allameh Mohammad Ghazvini's collection of annotations and commentaries, with the aid and attempt of Abdolkarim Jorbosedar, Tehran: Asatir

Rastgoo, Seyyed Mohammad (2001). Magnification of Quran and Hadith in Persian poems, 2^nd edition, Tehran, SEMAT

Sharifo-al-Razi, Mohammad-ibn-Hossein (1407 AH). Nahjo-al-Balaghe, corrected by Dr. Sobhi Saleh. Qom: Daro-al-Hejreh

Safa, Zabihollah (1999). The history of literature in Iran, 2,3 vol., 8^th edition, Tehran:Ferdos publication

Meybodi, Abolfazl Rashido-al-Din Ahmad-ibn-Abisad (1992). Kashfo-al-Asrar & Eddato-al-Abrar, with the aid and attempt of Aliasghar Hekmat, 10 vols, 5^th edition, Tehran:Amir Kabir

Najme Razi, Abdollah-ibn-Mohammad (1984). Poetry of Sheikh Najmo-al-Din Razi (Dayeh), with the attempt and research of Mahmood Modabberi, Tehran: Tahoori Library

Najme Razi, Abdollah-ibn-Mohammad (2010). Mersado-al-Ibad Men al-mabda'e el-alma'ad, with the attempt of Mohammad Amin Riahi, 14^th edition, Tehran: scientific and cultural publication company

Nasiri, Mohammad Reza (2005). Work creators (Asar Afarinan), vol. 6, Tehran: association of cultural works and pride worthies

Jomhoor Ehsaei, Ibn-Abi (1505 AH), Avali-ol-Lali, vol. 1, Qom: Sayyedo-alShohada (AS)

Koleini Razi, Abi Jafar mohammad-ibn-Yaghoob (1388 AH). Al-Osool Men AL-Kafi, with the commentaries of Ali Akbar Ghaffari, Tehran: Islamic house of books

Majlesi, Mohammad Bagher (1403 AH). Beharo-al-Anvar, various volumes, Beirut: Arabian institute of Alvafae and Dar Ehyao-al-Tarath