اقتباس و تضمین آیات قرآن در تاریخ جهانگشای جوینی
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنیکلید واژه:
چکیده مقاله :
یکی از رایج‌ترین شیوه‌های بهره‌گیری از آیات قرآن در نثر نویسندگان، اقتباس و تضمین است. تاریخ جهانگشای جوینی که یکی از برجسته‌ترین متون نگارش‌یافته به نثر فنی است از این شیوه بسیار بهره برده است. در این مقاله ضمن اشاره به تضمین و اقتباس و اغراض آن در تاریخ جهانگشا انواع آن را نیز از نظرگاه‌های متفاوت بررسی می‌کنیم. یکی از مواردی که در این نوشته مورد توجه قرار گرفته جایگاه دستوری آیات قرآن در جملات است. از این منظر آیات قرآن به عنوان رکن تکمیل‌کنندۀ جمله از جهت دستوری گاه نقش مفعول، مضاف‌الیه، صفت، ‌مسند و مانند آن را ایفا می‌کنند. در این اثر، نویسنده به گونه‌ای هنرمندانه از آیات قرآن از سویی برای غنای معنایی و از سوی دیگر به منظور زیباسازی فضای کلام و نمایاندن هنر نویسندگی استفاده کرده است.
One of the most common strategies in using the Holy Quran verses is derivation. Joveini’s Tarikh-e Jahangosha which is one of the most famous written texts in technical prose has enjoyed this strategy a lot. The present article studies the derivations in Joveini’s Tarikh-e Jahangosha as well as its types from different points of view. One of the considered factors in the present article is the grammatical positions in the verses of the Holy Quran. In Joveini’s Tarikh-e Jahangosha the author has used the verses of the Holy Quran on one hand for its richness in semantics and on the other hand for its aesthetic atmosphere.
قرآن کریم
بهار، محمد تقی. 1370. سبک‌شناسی. تهران: امیرکبیر
جوینی، عطا ملک. تاریخ جهانگشا، تصحیح علامه قزوینی. تهران: بامداد
حلبی، علی اصغر. 1377. تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: اساطیر
خطیبی، حسین. 1375. فن نثر. تهران: زوار
راستگو، سید محمد. 1376. تجلی قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: سمت
رستگار فسایی، منصور. 1380. انواع نثر فارسی. تهران: سمت
صفا، ذبیح الله. 1363. تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس