نقد و بررسی دیدگاه اندیشمندان مغرب‌زمین دربارۀ رابطۀ علم و دین
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنیکلید واژه:
چکیده مقاله :
جدایی علم و دین در قرون وسطا و ابتدای رنسانس مطرح نبود، چرا که در آن اعصار بسیاری از دانشمندان علوم طبیعی، همزمان متکلمان و عالمان دینی جوامع خود نیز بودند. با ظهور علوم تجربی در قرن هفدهم، کم‌کم احساس استغنای از دین در دانشمندان علوم به ‌وجود آمد و منجر به پیدایش خداباوری فارغ از وحی و سپس جریان روشنگری فرانسوی و در نهایت ماتریالیسم علمی شد. در قرن‌های هجدهم و نوزدهم به نظر رسید که علوم به پایان راه خود رسیده‌اند و به زودی جای دین را خواهند گرفت. چنین برداشتی تا نیمۀ اول قرن بیستم نیز ادامه داشت. در این بین فیلسوفان، متکلمان و حتی دانشمندان بر آن شدند تا با ارائۀ راه‌حل‌هایی، مشکل تعارض علم و دین را حل کنند. این نوشتار پس از مرور جریان‌های عمدۀ فکری مرتبط با موضوع، راه‌حل‌های ارائه‌شده برای رفع تعارض علم و دین را نقد و بررسی می‌کند.
The separation of science and religion was not posed in the medieval centuries and the Renaissance era; because most of the scientists of natural sciences were the speakers and religious men of their own societies. Appearance of experimental sciences in the seventeenth century made the needless (feeling) toward these scientists and caused the emergence of believing in God and scientific materialism. It seemed that in the eighteenth and nineteenth centuries the sciences have finished and will replace the religion. This point of view had continued till the beginning of the twentieth century. The present article studies the offered solutions in order to eliminate the distinctions between science and religion following a review on related thoughts on the mentioned issue.
آیر، ای.جی. 1356. حقیقت، زبان و منطق، ترجمۀ منوچهر بزرگمهر. تهران: دانشگاه صنعتی شریف
استینزبی، درک. 1386. علم، عقل و دین، ترجمۀ علی حقی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
باربور، ایان. 1379. علم و دین، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی
جمالپور، بهرام.1370. انسان و هستی. تهران: خوارزمی
حقیری، ابوالفضل. 1385. مجموعة مقالات علم و الهیات. تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر
خسروپناه، عبدالحسین. 1382. انتظارات بشر از دین. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی
سبحانی، جعفر. 1386. داروینیسم یا تکامل انواع (نقد و تحلیل). قم: مؤسسۀ امام صادق(ع)
سروش، عبدالکریم. 1372. علم‌شناسی فلسفی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی
سعیدی روشن، محمدباقر. 1375. تحلیل وحی از دیدگاه اسلام و مسیحیت. تهران: مؤسسۀ فرهنگی اندیشه
طاهری، حبیب‌الله. 1384. درسهایی از کلام جدید. قم: اسلامی
علی‌زمانی، امیرعباس. 1377. «تأملاتی در باب رابطۀ علم و دین». کیهان اندیشه، ش 82، صص 185-161
کورنر، استفان. 1367. فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند. تهران: خوارزمی
کوستلر، آرتور. 1351. خوابگردها، ترجمۀ منوچهر روحانی. تهران: جیبی
گلشنی، مهدی. 1385. علم و دین و معنویت در آستانۀ قرن 21. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ـــــــــــــ . 1380. از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
وال، ژان. 1372. پدیدار‌شناسی فلسفه‌های هست بودن، ترجمۀ یحیی مهدوی. تهران: خوارزمی
هوردان، ویلیام. 1368. الهیات پروتستان، ترجمۀ طاطاوس میکائیلیان. تهران: علمی و فرهنگی
هیک، جان. 1381. فلسفۀ دین، ترجمۀ بهزاد سالکی. تهران: الهدی