مقایسه‌ی تحلیلی تأثیر مباحث صرف (هیئت کلمه) و نحو (اتخاذ معنی حروف و ارجاع ضمیر) بر تفکر کلامی، در دو تفسیر مفاتیح‌الغیب (التفسیر الکبیر) و تسنیم
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
معصومه سلطان میرجلیلی
1
(
طلبه سطح 4 .حوزه علمیه رفیعه المصطفی تهران وابسته به مرکز حوزه های علمیه خواهران قم
)
محمد رضا امین
2
(
استاد یار موسسه علمی پژوهشی امام خمینی)(نویسنده مسئول)
)
کلید واژه: تأثیر دانش صرف بر روش کلامی, تأثیر دانش نحو بر روش کلامی, دانش صرف, دانش نحو, روش کلامی مفسر,
چکیده مقاله :
چکیده: بی‌شک یکی از دانش‌های الزامی برای مفسران در فهم آیات الهی، دانش صرف و نحو است. در این مقاله با بررسی شواهدی از دو تفسیر مفاتیح‌الغیب و تسنیم، تأثیر دو علم صرف و نحو در فهم مُراد باری تعالی و نیز تأثیر این دو دانش بر تفکر و مشرب کلامی این دو تفسیر، مورد توجه قرار گرفته است. در برخی موارد، عدم توجه مفسران به ساختار صرفی واژه‌ها، سبب ایجاد زمینه‌ی عدم یگانگی فهم آنان از مقصد آیه شده است؛ چرا که گاه به استناد تحلیلی خاص از چینش آیات، تأییدی بر تفکر کلامی مفسر شکل می‌گیرد. در این نوشتار فقط به آن دسته از آیاتی توجه شده که تاثیرشان بر منش کلامی مفسر مشهود است. در بررسی نقش دانش نحو نیز، آیاتی از قرآن مورد واکاوی قرار گرفته‌اند که تأثیر علم نحو بر منش کلامی مفسر را بازگو می‌کنند، مانند: اختلاف درباره‌ی واو در آیه‌ی هفتم سوره‌ی آل عمران، اختلاف درباره‌ی لام آیه‌ی هفتاد و نه سوره‌ی انعام و اختلاف در مرجع ضمائر آیات پانزدهم سوره‌ی حجر و صد و پنجاه و هفتم سوره‌ی اعراف. به نظر می‌رسد اهتمام به فهم درست کاربرد مصادیق قواعد صرفی و نحوی، بی‌ارتباط با منش کلامی مفسران نیست و بر آن تأثیر دارد.
Abstract: One of the requirements for commentators to understand the divine verses is, undoubtedly, knowledge of grammar and syntax. In the current article, to understand the purpose of God, some examples from the commentary books of Mufatih al-Ghaib and Tasnim have been examined. Also, the influence of grammar and syntax on thinking and speculative theological methods in these two commentaries has been investigated. In some cases, due to the commentators' lack of attention to the morphological structure of the words, the context of their lack of understanding of the purpose of the verse has been created; Because sometimes they have confirmed their theological thinking by citing a special analysis of the verse arrangement. Here, attention is paid only to those verses whose influence on the speculative theological style of the commentator is evident. In order to investigate the role of syntax knowledge, only those verses of the Qur'an that recount the influence of syntax knowledge on the commentator's speculative theological method have been examined; such as the dispute about "Waw" in the seventh verse of Surah Aale-Imran, the dispute about "Lam" in the verse seventy-ninth of Surah An'am, and the dispute about the reference to pronouns in the fifteenth verse of Surah Hajar and the hundred and fifty-seventh of Surah A'raf. It seems that trying to understand the correct application of examples of morphological and syntactical rules is related to the speculative theological character of commentators and affects it.