تحلیل محتوای مؤلفه‌های تربیت مبتنی بر محبت و مهرورزی بر اساس قرآن کریم
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنیمریم نیکونژاد 1 , محمدهاشم رضایی 2 , محمد سیفی 3
1 - دانشجوی دکترای فلسفه تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
2 - استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور
3 - استادیار گروه علوم تربیتی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
کلید واژه: محبت, ابعاد, تربیت, قرآن کریم, تحلیل محتوا, مهرورزی,
چکیده مقاله :
یکی از بهترین شیوه‌ها در تعلیم و تربیت استفاده از محبت است. ذهن پاک و شفاف دانش آموز بر پایه محبت و مهرورزی نهادینه شده است. برداشت‌های ذهنی و فکری دانش آموز از مفاهیمی چون محبت و مهرورزی با توجه به مشاهدات، مطالعات و آموخته‌های کلاسی می‌باشد. لذا شایسته است متولیان آموزشی محبت و مهرورزی را به عنوان زیربنای نظام تعلیم و تربیت مورد توجه قرار دهند. پژوهش حاضر کیفی بوده و به شیوه تحلیل محتوا، بررسی اسنادی و پدیدارشناسی انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل کلیه منابع و مستندات علمی معتبر مرتبط با پژوهش، و کلیه خبرگان حوزه تعلیم و تربیت بوده است که نمونه بر اساس روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها فیش برداری، چک لیست تحلیل محتوا و سؤالات مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تربیت مبتنی بر محبت و مهرورزی دارای ابعاد هستی شناسی، انسان شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی، زیست شناسی، جامعه شناسی، روان‌شناسی و مقوله دینی است. بر اساس این ابعاد 60 مؤلفه اصلی استخراج گردید.
One of the best ways to educate is to apply kindness. The pure and clear mind of the student is institutionalized on the basis of kindness and affection. The student's mental and intellectual perceptions of concepts such as kindness and gentleness are based on observations, studies and classroom learning. Therefore, it is worthwhile for educational administrators to consider kindness and gentleness as the foundation of the education system. The present research is qualitative and has been done through content analysis, documentary study and phenomenology. The research population includes all valid scientific references and documents related to research, and all experts in the field of education. The sample is selected based on purposive sampling method. Data collection tools were sampling, content analysis checklist and semi-structured interview questions. Findings show that education based on kindness and gentleness has ontological, anthropological, epistemological, biological, sociological, psychological and religious dimensions. 60 main components were extracted based on the abovementioned dimensions.
مقالات و پایان‌نامه‌ها
باقری، پژمان. 1393ش، «بررسی ارتباط بهداشت روانی و عوامل قاطعیت و مهرورزی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت»، مجله دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، سال اول، شماره 1، صص 28-36.
حسن زاده، فریبا. 1388ش، «روش تربیتی محبت در تعلیم و تربیت اسلامی»، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
خواجه فیروزآبادی، کبری و سید احمد هاشمی و رقیه رفعتی و حمیده خانی. 30خرداد 1394ش، «نقش محبت و مهرورزی در تعلیم و تربیت»، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم تربیتی، ساری.
رشیدی، شیرین و ساره احمدی. 1392ش، «بررسی تربیت از منظر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و مقایسه آن با دیدگاه شهید مطهری»، چهارمین همایش انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران، مبانی فلسفی تحول در نظام آموزش و پرورش ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.
ساکی، مهری و ستاره موسوی. 1394ش، «جایگاه محبت در تربیت: سبک زندگی اسلامی در عصر انتظار»، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان‌شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران.
سالاری حاجی آباد، هادی. 1387ش، «مهرورزی و قاطعیت در سیره تبلیغی پیامبر اعظم(ص)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته علوم قرآن و حدیث، دانشکده اصول دین.
شجاری، مرتضی. 3آبان 1391ش، «نقش محبت در زندگی اخلاقی از منظر حکمت متعالیه»، سومین همایش ملی سهروردی با موضوع اخلاق کاربردی، دانشگاه زنجان.
شریعتی، محمود. 1394ش، «اثربخشی درمان مبتنی بر مهرورزی بر افسردگی و خودانتقادی دانشجویان دختر»، فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، سال هفدهم، شماره 63.
صنوبری، صادق. اردیبهشت 1390ش، «بررسی نقش عاطفه در تعلیم و تربیت قرآنی»، سومین همایش به سوی راهبردهای قرآنی در تربیت انسان، تهران.
کاظمی، محمود و علی اکبر صیدی. 1398ش، «نقش مهرورزی در تربیت از منظر قرآن و سنت»، مجله بصیرت و تربیت اسلامی، سال شانزدهم، شماره 48، صص 111-89.
کیانی، سمیه و حسنعلی بختیار نصر آبادی. 1394ش، «اهداف، اصول و روش‌های تربیت اخلاقی از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال نوزدهم، دوره جدید، شماره 1، صص 65-94.
نجفی، محمد و زهره متقی و کمال نصرتی هشی. 1394ش، «سازماندهی نظام تربیت عاطفی مبتنی بر آموزه‌های قرآنی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیست و سوم، دوره جدید، شماره 29، صص 49-82.
وجدانی، فاطمه. 1397ش، «بررسی نسبت میان محبت به مردم و اخلاق اجتماعی در اسلام»، اندیشه‌های نوین تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا(س)، دوره 14، شماره 1.
_||_
Articles and Theses
Bagheri, Pejman. 2014, "Study of the relationship between mental health and determinants and compassion in students of Islamic Azad University, Marvdasht Branch", Journal of Jiroft University of Medical Sciences, First Year, No. 1, pp. 28-36.
Hassanzadeh, Fariba. 2009, "Educational Method of Kindness in Islamic Education", Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabai University.
Khajeh Firoozabadi, Kobra and Seyed Ahmad Hashemi and Roghayeh Rafa’ti and Hamideh Khani. June 20, 2015, "The role of kindness and gentleness in education", the first international conference on management, economics, accounting and educational sciences, Sari.
Rashidi, Shirin and Sara Ahmadi. 1392, "Study of education from the perspective of the document of fundamental change in education and its comparison with the view of Shahid Motahari", the fourth conference of the Iranian Philosophy of Education Association, philosophical foundations of change in the Iranian education system, Ferdowsi University of Mashhad.
Saki, Mehri and Setareh Mousavi. 1394, "The status of kindness in education: Islamic lifestyle in the Waiting Era", the second national conference on sustainable development in educational sciences and psychology, social and cultural studies, Tehran.
Salari Hajiabad, Hadi. 2008, "Compassion and determination in the propaganda life of HolyProphet", Master's thesis in the field of Quran and Hadith, Faculty of Principles of Religion.
Shajari, Morteza November 24, 2012, "The role of kindness in moral life from the perspective of transcendent wisdom", the third national conference of Suhrewardi on the subject of applied ethics, Zanjan University.
Shariati, Mahmoud, 2015, "The effectiveness of gentleness-based therapy on depression and self-criticism of female students", Quarterly Journal of Knowledge and Research in Applied Psychology, Year 17, No. 63.
Senobari, Sadegh. May 2011, "Study of the role of emotion in Quranic education", the third conference on Quranic strategies in human education, Tehran.
Kazemi, Mahmoud and Ali Akbar Seidi. 1398, "The role of compassion in education from the perspective of Holy Quran and Tradition", Journal of Islamic Insight and Education, Volume 16, No. 48, pp. 89-111.
Kiani, Somayeh and Hassan Ali Bakhtiar Nasrabadi. 2015, "Objectives, principles and methods of moral education from the perspective of Khajeh Nasir al-Din Toosi", Research in Islamic Education, Year 19, New Volume, No. 1, pp. 65-94.
Najafi, Mohammad and Zohreh Mottaqi and Kamal Nosrati Hashi. 2015, "Organizing of the system of emotional education based on Quranic teachings", Research on Islamic education issues, 23rd year, No. 29, pp. 49-82.
Vojdani, Fatemeh, 2018, "Study of the relationship between kindness for people and social ethics in Islam", New Educational Thoughts, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Al-Zahra University, Volume 14, No. 1.