تحلیل استنادی مآخذ پایان نامه‌های کارشناسی ارشد حوزه شیمی دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه شیراز در سال‌های 1387-1380

محورهای موضوعی : دانش شناسی

عبدالحسین فرج پهلو ¹ , مریم زمانی ²

1 - دکترای کتابداری و اطلاع رسانی و استاد گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز
2 - کارشناس ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی مرکز علوم و تحقیقات خوزستان

تاریخ دریافت : 1389/04/17 تاریخ پذیرش : 1389/09/08 تاریخ انتشار : 1389/12/01

کلید واژه: تحلیل استنادی. قاعده برادفورد. دانشگاه شهید چمران اهواز. دانشگاه شیراز. پایان نامه‌های کارشناسی ارشد. حوزه شیمی,

چکیده مقاله :

هدف: هدف اساسی این پژوهش بررسی استنادی پایان نامه‌های کارشناسی ارشد شیمی در دو دانشگاه شهید چمران اهواز و شیراز در طی سال‌های 1380 تا 1387 به منظور شناسایی پر استفاده‌ترین منابع اطلاعاتی به کار گرفته شده در پایان نامه‌های مورد بررسی این دو دانشگاه می‌باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل استنادی، تعداد 20320 منابع کتابشناختی متعلق به 244 پایان نامه کارشناسی ارشد شیمی (144 پایان نامه دانشگاه شهید چمران اهواز و 100 پایان نامه دانشگاه شیراز) را در فاصله سال‌های 1380- 1387 مورد بررسی قرار داده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (جداول فراوانی، میانگین، درصد، و...) استفاده گردید و رسم نمودارها و جداول، به کمک نرم‌افزار‌های Excel 2003 و11SPSS صورت گرفته است. یافته‌ها: از میان 100 پایان نامه مورد بررسی در دانشگاه شهید چمران اهواز، تعداد 6400 منابع کتابشناختی استخراج شد که از این تعداد 4/1 درصد به منابع فارسی و 6/98 درصد به منابع خارجی تعلق گرفته است. در مجموع 13920 منابع کتابشناختی استخراج شده از 144 پایان نامه مورد بررسی در دانشگاه شیراز، 100 درصد منابع کتابشناختی خارجی بوده است. بررسی نوع منابع کتابشناختی در پایان نامه‌های مورد مطالعه در دانشگاه شهید چمران اهواز نشان داد که در مجموع بیشترین منابع کتابشناختی را مجلات با 7/84 درصد به خود اختصاص داده‌اند. پس از آن کتاب‌ها با 9/11 درصد قرار دارند. همچنین، 4/3 درصد به سایر مواد تعلق گرفته است. در پایان نامه‌های مورد بررسی دانشگاه شیراز نیز در مجموع، مجلات با 5/88 درصد در رتبه اول، کتاب‌ها با7/8 درصد در رتبه دوم، و 8/2 درصد به سایر منابع اختصاص یافته است. نتیجه‌گیری - بر اساس یافته‌های پژوهش بیشترین منابع کتابشناختی به مجلات اختصاص داشته است، بدین ترتیب مجلات هسته بر اساس قاعده برادفورد شناسایی گردیده‌اند. به طور متوسط هر پایان نامه در دانشگاه شهید چمران اهواز دارای 64 منبع کتابشناختی، و هر پایان نامه در دانشگاه شیراز دارای 6/96 منبع کتابشناختی است.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The present research mainly aims to survey M.Sc dissertations relevant to chemistry field in Ahvaz Shahid Chamran and Shiraz Universities during the years 2002 to 2009 in order to determine the most used scientific and information resources in surveyed dissertations of these universities. Methodology: This research surveys 20320 bibliography resources which allocate to 244 M.Sc dissertations in chemistry (144 dissertations in Ahvaz Shahid Chamran University and 100 dissertations in Shiraz University) through citation analysis method. Analyzing the data, we used the descriptive statistics including frequency tables, average, percentage and etc. Then we inserted tables and diagrams via Excel 2003 software and SPSS 11. Findings: Among 100 surveyed dissertations in Ahvaz Shahid Chamran University, it was extracted 6400 bibliographic resources (1/4 percent) belonging to Persian resources and (98/6 percent) to the foreign ones. The investigation on the type of bibliographic resources in studied dissertations relevant to Shahid Chamran University in Ahvaz showed that totally the most bibliographic resources (84/7 percent) allocate to the journals with (84/7 percent). In surveyed dissertations of Shiraz University there are totally journals with (88/5 percent) in the first rate and the books with (8/7 percent). Conclusion: According to the research findings, the most bibliographic resources allocate to the journals. So, the core journals are identified on the basis of Bradford’s law. Averagely, each dissertation of Shahid Chamran University in Ahvaz includes 64 citations and each dissertation in Shiraz University includes 96/6 bibliographic resources.  

منابع و مأخذ:

احمد زاده، سعادت )1386)" تحلیل استنادی مقالات هنری فارسی طی سال‌های 1374-1384 ." فصلنامه کتاب. 79: 109-124.

.تصویری قمصری، فاطمه، و محمد رضاجهان نما(1385)" تحلیل استنادی پایان نامه‌هایپژوهشگران پژوهشکده مهندسی جهاد کشاورزی". فصلنامه کتاب.17(3): 75-88.

توسلی، مینا، داوری دولت آبادی، نسرین، و شاهی، مهربان(1387)" تحلیل استنادی پایاننامه‌های دکترای تخصصی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان". مجله پزشکی هرمزگان. 47: 201.

حری، عباس، و نرگس نشاط(1381) "بررسی رفتار استنادی نویسندگان مقاله‌های مندرج در مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران از آغاز تا پایان سال 1379". مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. 32(2): 1-31.

حری، عباس.تحلیل استنادی.دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی، ج.اول(آ-ژ).تهران:کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 620:1382-616

زندیان، فاطمه و ریاحی نیا، نصرت(1386) " تحلیل استنادی مقالات چاپی و الکترونیکدر پایان نامه‌های کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دفاع شده دانشگاه‌های شهر تهران در سال‌های 1380-1385". دوفصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی. 17: 167.

صدیقی، مهری(1380) " تحلیل استنادی پایان نامه‌های فارغ التحصیلان حوزه علوم زمین موجود درمرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران". اطلاع رسانی. 17(1و2): 30-41.

عصاره، فریده(1376) "کتابسنجی". مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمراناهواز. 3(3و4): 63-74.

.کوچک، آتوسا(1381) " بررسی رفتارهای استنادی دانشجویان دوره دکتری عمومی دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز بر اساس منابع و مآخذ پایان نامه‌های آن‌ها در سال‌های 1376-1380". پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه کتابداری و اطلاع رسانی. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات منطقه، 6.

.محمدی، مهدی و متقی دادگر، امیر(1386) "تحلیل استنادی مقاله‌های منتشر شده در 30 شماره فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی بین سال‌های 1376- 1384". فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی. 38: 7.

.مظفری غربا، رستم، فدایی، عراقی، و حری، عباس(1384) "تحلیل استنادی تطبیقی پایاننامه‌های دکتری شیمی دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس (1383-1376)". کتابداری. 39:15-43.

.مقصودی دریه، رویا(1387) "تحلیل استنادی مآخذ مقالات در مجله‌هایکتابداری(1380-1383)". فصلنامه کتاب. 73: 73.

.مهراد، جعفر و شفیعی، سلیمان(1382) " تحلیل استنادی مآخذ پایان نامه‌های کارشناسی ارشد شیمی در چهار گرایش آلی، تجزیه، معدنی و فیزیک طی سال‌های 1370 تا 1379 در دانشگاه شیراز".فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی.6: 81-94.

 

Edwards, Sherri (1999) "Citation Analysis as a Collection Development Tool: Theses and Dissertations". Serial Review. 25(1): 11-20.

Haycock, L.A (2004)" Citation Analysis of Education Dissertation for Collection Development"Library Resources and Technical Services. 48 (2): 102-106.

Lal, Argon (1990) "Ranking of Periodicals in Field of Social Science". Annuals of Library Science and Documentation. 32(Aug): 67-73.

Walcott, R (1991) "Characteristics of Citation in Geosciences Doctoral Dissertations Accepted at United States Academic Institutions 1981-1985". Science and Technology Libraries.12(2): 5-16.

Gooden, A.M (2001) "Citation Analysis of Chemistry Doctoral Dissertations: An Ohio State University Case Study. Issues in Science and Technology Librarianship. 32 [Available in ]: http:// WWW.library.ucsb.edu/istl/01-fall/refereed.html.

Nuria, Vallmitjana & LG Sabate (2008) "Citation Analysis of Ph.D. Dissertation References as a Tool for Collection Management in an Academic Chemistry Library". College & Research Libraries. 69(1): 72. 

Pali U Kuruppu, Debra C Moore (2008) "Information Use by PhD Students in Agriculture and Biology: A Dissertation Citation Analysis". Portal: Libraries and the Academy.8(4): 387-406.

Stevenns, S.R (2000) "Mapping the Literature of Cytotechnology". Bulletin of the Medical Library Association. 88(2): 172-177.