تحلیل هزینه – سودمندی منابع اطلاعاتی کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

محورهای موضوعی : دانش شناسی

سعید غفاری ¹ , سپیده صدیقی فر ²

1 - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور قم
2 - کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی

تاریخ دریافت : 1390/06/05 تاریخ پذیرش : 1391/05/24 تاریخ انتشار : 1391/09/01

کلید واژه: منابع اطلاعاتی, کتابخانه, هزینه – سودمندی, نیاز اطلاعاتی, دانشگاه آزاد کرمانشاه,

چکیده مقاله :

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، تعیین هزینه – سودمندی منابع اطلاعاتی کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد واحد کرمانشاه در سال 1388 می باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از جمله پژوهش های کاربردی و از نوع پیمایشی با رویکرد تحلیلی می باشد. در این پژوهش عناصر مورد ارزیابی شامل هفت منبع اطلاعاتی(اینترنت، پایگاه های اطلاعاتی پیوسته، پایگاه های اطلاعاتی دیسک نوری، مجلات الکترونیکی، امکانات چند رسانه ای، کتاب های چاپی و نشریات چاپی) موجود در کتابخانه مزبور می باشد. جامعه آماری تحقیق کلیه کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد کرمانشاه در سال 88 می باشد. به منظور جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته با طیف لیکرت بین 71 نفر از اساتید، کارکنان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی توزیع گردید. همچنین بخشی از داده ها با مراجعه به اسناد مالی دانشگاه تأمین گردید. به منظور تحلیل سؤالات و فرضیه تحقیق، آزمون t تک نمونه ای، آزمون آنالیز واریانس (F فیشر) و ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار spssبه کار گرفته شد. به منظور تعیین میزان هزینه- سودمندی، هزینه منابع به تفکیک بر میزان استفاده کاربران مورد تقسیم قرار گرفت. یافته ها: این تحقیق نشان داد با اطمینان 95 درصد منابع موجود در کتابخانه مزبور برای کاربران تا حد زیادی سودمند بوده و نیاز اطلاعاتی آنان را برطرف نموده است. در بین هفت منبع موجود بیشترین استفاده از کتاب های چاپی و اینترنت صورت گرفته و استفاده از منابع موجود بیشتر در زمینه تهیه مقاله بوده است. از نظر تعداد استفاده از منابع اطلاعاتی به ازای هر نفر از جامعه استفاده کننده بالقوه (8700 نفر) درسال 88، اینترنت با 4/2 نفر بیشترین و چند رسانه ای ها با 38/0 نفر کمترین استفاده را داشته است. همچنین با توجه به بررسی به عمل آمده مشخص شد که اینترنت با 8032 ریال بیشترین هزینه – سودمندی و کتاب های چاپی با 96386 ریال کمترین هزینه – سودمندی را دارا بوده اند. نتیجه گیری: در نهایت با اطمینان 95 درصد نتجه گرفته شد که بین هزینه منابع اطلاعاتی و سودمندی این منابع در سال 1388 رابطه معنی داری وجود دارد و با توجه به عدد ضریب همبستگی (924/0)این رابطه از نوع مستقیم و مثبت می باشد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The basic purpose of this study is analyzing the cost - benefit information resources of Central Library of Kermanshah Azad University on the year 1388. Research method: Current study has been done through a survey with analytical approach. The target society in this study included seven sources of information (Internet, on line  information databases, CD Rom information databases, electronic journals, multimedia features, printed books and printed periodicals) exist in the library. In order to collect data, the researcher made a questionnaire with Likert range and distributed between 71 faculty members , staffs and graduate students. For analyzing data, the descriptive and inferential statistics were used by using SPSS software. In order to analyze the research questions and hypotheses, one sample T-test, ANOVA (F Fisher) and Pearson correlation coefficient were used. Findings: The research results with 95 percent of confidence showed that the available resources in the mentioned library are greatly beneficial to users and their information needs have been resolved. Between the seven mentioned information sources, the most use has been carried out of printed books and the Internet and the most application of existing resources is for publishing scientific articles. Among the potential users community of information resources (8700 people) , based on any person of the users community use library on the year 1388 , The Internet with 2.4 persons had the most use and multimedia with 0.38 person had the lowest use. Also, the survey results revealed that the Internet with 8032 Rials had the most cost - benefit and printed books with 96,386 Rials  had the lowest cost - benefit . Conclusion: Finally with 95 percent of confidence have revealed between information resources cost and beneficial aspect of these resources in 1388 is a significant relation and with regard to the correlation coefficient value (0.924) can be concluded this type of relationship is direct and positive.          

منابع و مأخذ:

اسدی، سعید(1379). تحلیل هزینه – سودمندی بازیابی اطلاعات از پایگاه مدلاین.  فصلنامه کتاب، 17- 35

اکبری نژاد موسوی، سعید(1374). بررسی استفاده از سیستم کواستل درایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران.

باب الحوائجی، فهیمه(1386). اقتصاد اطلاعات درکتابخانه ها و مراکزاطلاع رسانی. فصلنامه اطلاع شناسی،(3و4)، 50-29

 شهرزادی، لیلا(1385). بررسی هزینه – سودمندی مجموعه های نشریات الکترونیکی موجود در دانشگاه های دولتی شهر تهران در سال 2003 . پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری  واطلاع رسانی، دانشگاه علوم پزشکی ایران.

کینگما، بروس آر(1380). اقتصاد اطلاعات. ترجمه محمد حسین دیانی، کبری سقاپیرمرد. مشهد: کتابخانه رایانه ای.

 میثمی،رقیه(1385). تعیین هزینه –اثربخشی منابع الکترونیکی در کتابخانه های تخصصی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران.

Aab, S. (2005). libraries: a voyage of discovery, available at:

      www.ifla.org/IVifla71/programme. htm.

Augustine, C.A. (2005). Economics of information an knowledge in Devarjan. library and  information science studies in the digital age. new pelhi: Esses pub,
 pp1-3

Cox, John. (2003). value for money in electronic journals; A survey of the early evidence and some preliminary conclusions . serials Reviw ,29, (2), 38-88

Crawford, Gregory A; Gray W. white(1998). Cost-benefit analysis of electronic information : a case study . College and research libraries,  2(1),  502-509.

5-Hacer, Bati (2006). Cost–Benefit Analysis of Electronic information Resiures: An Evalation of The Middle East Technical University Library. Deliveredat IATVL 2006 conference, Porto (Portugal), Presentation, E-Lis.

Hanrish, K; S.L. Randall. (2005). The Growing electronic resources management puzzel & endeavor’s meridian sollution.

     www.endinfosys.com/prods/meridian_whitepaper.pdf

Haw baker, craig A; Wagner cynthiak. (1996). periodical ownership versus full text online access: A cost-benefit analysis. Journal of Academic Librarianship, 22,(2), 105-109

Ruch-feja, Diann; Siebeky, uta. (1999). Evaluation of usage and acceptance of electronic journals: Results of an electronic survey of Max plank society researchers including usage statistics from Elsevier, Springer and Academic press. D-lib Magazine, 5(10) .