بررسی عوامل مؤثر بر کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان شرکت فرآورده‌های لبنی رامک
محورهای موضوعی : دانش شناسی
محمد بهرامی
1
,
مرضیه یاری زنگنه
2
*
1 - کارشناس سفارشات خارجی بازرگانی شرکت رامک.شیراز .ایران
2 - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت. ایران
کلید واژه: بازاریابی اینترنتی, رقابت, مزیت نسبی, فشار مشتریان, تطبیق‌پذیری, شرکت رامک,
چکیده مقاله :
هدف: این مطالعه باهدف بررسی عوامل مؤثر بر کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان در شرکت فرآورده‌های لبنی رامک انجام‌شده است.روش پژوهش: پژوهش حاضـــر از نظر هدف کاربردی و از جنبه ماهیت و روش توصیفی- پیمایشی اســـت. جامعه آماری پژوهش کلیه مدیران و کارکنان اداری شرکت رامک به تعداد 442 نفر می‌باشند از این میان، نمونه‌ای متشکل از 206 نفر با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شد. جهت گردآوری داده‌ها از پرسشنامه شالتونی (2017) شامل هفت بعد (مزیت نسبی، پیچیدگی، تطبیق‌پذیری، نوآورانه بودن، فشار رقبا، فشار مشتریان کاربرد بازاریابی اینترنتی) و 19 گویه در طیف لیکرت استفاده‌شد. نتایج آزمون آلفای کرون باخ، 74/0 نشانگر پایایی قابل قبول ابزار است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و بررسی فرضیه‌های پژوهش با آزمون تی تک نمونه‌ای، واریانس یک‌طرفه و همبستگی پیرسون ونرم‌افزار SPSS انجام شد.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد بین تمامی عوامل با استفاده از بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان رابطه معناداری وجود دارد. بیشترین همبستگی مربوط به بعد تطبیق‌پذیری (865/0) و کمترین مربوط به بعد نوآورانه بودن (653/0) است و فرضیه‌های پژوهش تأیید شد. همچنین یافته‌ها نشان داد در تمایل به استفاده از بازاریابی اینترنتی اختلافی بین دیدگاه مردان وزنان وجود ندارد. متغیر مزیت نسبی تحت تأثیر سن و متغیر پیچیدگی به سن، تحصیلات و سابقه کاری وابسته است.نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش مشخص نمود مزایای کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی می‌تواند یک راهبرد برای حفظ مزیت رقابتی و حفظ ارتباط با مشتریان و نهایت یافتن مشتریان جدید و جلب رضایت آن‌ها در شرکت رامک باشد.
Objective: This study was conducted with the aim of investigating the factors affecting the application of Internet marketing dimensions from the perspective of managers and employees in Ramek Dairy Products Company. Method: The current research is applied in terms of purpose and descriptive-survey in terms of nature and method. The statistical population of the research is all the managers and administrative employees of Ramek company, there are 442 people, among them, a sample of 206 people was selected using Cochran's formula. Shaltoni (2017) questionnaire including seven dimensions (comparative advantage, complexity, adaptability, innovativeness, competitor pressure, customer pressure of Internet marketing application) and 19 Likert scale items were used to collect data. The results of Cronbach's alpha test, 0.74, indicate the acceptable reliability of the tool. Data analysis and research hypotheses were done with one-sample t-test, one-way variance and Pearson correlation and SPSS software. Findings: The findings of the research showed that there is a significant relationship between all factors using internet marketing from the point of view of managers and employees, the highest correlation is related to the adaptability dimension (0.865) and the lowest is related to the innovativeness dimension (0.653) and the hypotheses of the research was confirmed. Also, the findings showed that there is no difference in the willingness to use internet marketing between men and women. The relative advantage variable is affected by age and the complexity variable is dependent on age, education and work experience. Conclusion: The results obtained from this research showed that the benefits of using internet marketing dimensions can be a strategy to maintain competitive advantage and maintain relationships with customers and finally find new customers and satisfy them in Ramek Company.
_||_
بررسی عوامل مؤثر بر کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان شرکت فرآورده‌های لبنی رامک
محمد بهرامی
کارشناس سفارشات خارجی بازرگانی شرکت رامک،شیراز ،ایران
mohammad.bahrami.05@gmail.com
مرضیه یاری زنگنه(نویسنده مسئول)
استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت. ایران
myzanganeh@yahoo.com
چکیده
هدف: این مطالعه باهدف بررسی عوامل مؤثر بر کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان در شرکت فرآورده‌های لبنی رامک انجام‌شده است.
روش پژوهش: پژوهش حاضـــر ازنظر هدف کاربردی و از جنبه ماهیت و روش توصیفی- پیمایشی اســـت. جامعه آماری پژوهش کلیه مدیران و کارکنان اداری شرکت رامک به تعداد 442 نفر می‌باشند از این میان، نمونه‌ای متشکل از 206 نفر با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شد. جهت گردآوری داده‌ها از پرسشنامه شالتونی (2017) شامل هفت بعد (مزیت نسبی، پیچیدگی، تطبیق‌پذیری، نوآورانه بودن، فشار رقبا، فشار مشتریان کاربرد بازاریابی اینترنتی) و 19 گویه در طیف لیکرت استفاده‌شد. نتایج آزمون آلفای کرون باخ، 74/0 نشانگر پایایی قابل قبول ابزار است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و بررسی فرضیه‌های پژوهش با آزمون تی تک نمونه‌ای، واریانس یک‌طرفه و همبستگی پیرسون ونرم‌افزار SPSS انجام شد.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد بین تمامی عوامل با استفاده از بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان رابطه معناداری وجود دارد بیشترین همبستگی مربوط به بعد تطبیق‌پذیری (865/0) و کمترین مربوط به بعد نوآورانه بودن (653/0) است و فرضیه‌های پژوهش تأیید شد همچنین یافته‌ها نشان داد در تمایل به استفاده از بازاریابی اینترنتی اختلافی بین دیدگاه مردان وزنان وجود ندارد. متغیر مزیت نسبی تحت تأثیر سن و متغیر پیچیدگی به سن، تحصیلات و سابقه کاری وابسته است.
نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش مشخص نمود مزایای کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی می‌تواند یک راهبرد برای حفظ مزیت رقابتی و حفظ ارتباط با مشتریان و نهایت یافتن مشتریان جدید و جلب رضایت آن‌ها در شرکت رامک باشد.
کلیدواژه‌ها: بازاریابی اینترنتی، مزیت نسبی، تطبیق‌پذیری، رقابت، فشار مشتریان، شرکت رامک
Investigating the effective factors on the application of internet marketing dimensions from the point of view of managers and employees of Ramek Dairy Products Company
Mohammad bahrami
Expert of Shiraz Ramak Dairy ProductCo, Shiraz, Iran
Marzieh Yari Zanganeh (Corresponding Author)
Department of Knowledge and Information Science, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran
myzanganeh@yahoo.com
Purpose: This study was conducted with the aim of investigating the factors affecting the application of Internet marketing dimensions from the perspective of managers and employees in Ramek Dairy Products Company.
Research method: The current research is applied in terms of purpose and descriptive-survey in terms of nature and method. The statistical population of the research is all the managers and administrative employees of Ramek company, there are 442 people, among them, a sample of 206 people was selected using Cochran's formula. Shaltoni (2017) questionnaire including seven dimensions (comparative advantage, complexity, adaptability, innovativeness, competitor pressure, customer pressure of Internet marketing application) and 19 Likert scale items were used to collect data. The results of Cronbach's alpha test, 0.74, indicate the acceptable reliability of the tool. Data analysis and research hypotheses were done with one-sample t-test, one-way variance and Pearson correlation and SPSS software.
Findings: The findings of the research showed that there is a significant relationship between all factors using internet marketing from the point of view of managers and employees, the highest correlation is related to the adaptability dimension (0.865) and the lowest is related to the innovativeness dimension (0.653) and the hypotheses of the research It was confirmed. Also, the findings showed that there is no difference in the willingness to use internet marketing between men and women. The relative advantage variable is affected by age and the complexity variable is dependent on age, education and work experience.
Conclusion: The results obtained from this research showed that the benefits of using internet marketing dimensions can be a strategy to maintain competitive advantage and maintain relationships with customers and finally find new customers and satisfy them in Ramek Company.
Keywords: Internet marketing, comparative advantage, adaptability, competition, customer pressure, Ramek company
مقدمه
در جامعه مدرن امروزی، اینترنت به محرکی حیاتی برای همه حوزه‌های فعالیت انسانی تبدیل‌شده است. امروزه یافتن حوزه موضوعی و منطقه جغرافیایی که در آن از این فناوری استفاده نمی‌شود دشوار است. یکی از خدمات مهم فن‌آوری در صنعت، استفاده از اینترنت در پژوهش‌های بازاریابی، پیش‌بینی تقاضا برای انواع مختلف محصولات، یافتن شرکای احتمالی جدید و معاملات برخط است (1 و همکاران 2019). شبکه جهانی وب یکی از مهم‌ترین ابزارهای بازاریـابی اسـت کـه پتانسـیل بالایی بـرای ارائـه محصولات و خـدمات کسب‌وکار دارد. این شبکه بـا تسـهیل دسترسـی بـه بازارهای بین‌المللی، افزایش نرخ و سرعت جهانی‌شدن، کـاهش هزینه‌های مبـادلات و غیره می‌تواند به فروشندگان کمـک شـایانی کـرده و ارتباطـات و اثربخشـی تبـادل اطلاعـات را بهبود بخشد (کانتیان و اوجالا2، 2010).
بازاریابی الکترونیکی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های نوآوری در انجام فرآیندهای کسب‌وکار، توسط سازمان‌ها و شرکت‌های زیادی در سطح جهان به کار گرفته‌شده است. سازمان‌های تولیدی به‌عنوان بخش عمده اقتصادی هر کشوری، نقش اساسی در بهبود و ارتقا شاخص‌های اقتصادی دارند و به همین دلیل اتخاذ روش‌ها و ابزارهای نوآورانه و نوین انجام فرآیندها و امور کسب‌وکار مانند بازاریابی الکترونیکی نقش مهمی در موفقیت این‌گونه سازمان‌ها خواهد داشت؛ اما به‌کارگیری بازاریابی الکترونیکی در این‌گونه شرکت‌ها با چالش‌ها و موانعی روبروست که آن‌ها نیز باید به‌دقت بررسی‌شده و مورد مطالعات همه‌جانبه قرار گیرد (حکاک، عیدی و نصر اصفهانی، 1396). اثربخشـی عملکـرد در سازمان‌ها ارتبـاط مثبت و منطقی با اتخاذ نوآوری دارد. با این باور اسـتفاده از کسب‌وکار الکترونیکی مزایای استراتژیکی برای سـازمان بـه بار می‌آورد. عـلاوه بـر ایـن موارد مطالعات بسیاری حاکی از این است که کسب‌وکار الکترونیکی رابطه مثبتی با کسب مزیـت رقـابتی دارد (شیخ، شهزاد و کو ایشاک3، 2016)
بازاریابی اینترنتی مزایای مختلفی دارد؛ مانند بازار جهان‌شمول، کارآمد در مقایسه بـا سـایر کانال‌های بازاریابی، فرصت خدمات جدید بر اساس این فناوری، صرفه‌جویی در زمـان، صرفه‌جویی در هزینه، امکان برقراری رابطهٔ تعاملی و مستمر با مشتری، سهولت در انتخـاب، امکان استفاده از متن و صوت و تصاویر متحـرک، ارائـه حجـم بـالایی از اطلاعـات مفیـد، اطلاع از فرصت‌های جدید، به‌روز بودن و...ازجمله خدماتی است که امروزه در وسعت خیلی زیاد به مدد این فناوری در حال استفاده است (استفکو، فدورکو و بیسیک4، 2015. (
علی‌رغم اثرات شگرفی که بازاریابی اینترنتی بر حوزه کسب‌وکار در دوران معاصر داشته است اما ازآنجاکه یک فناوری جدید است بعضاً برخی از سازمان‌ها کماکان در استفاده از این فنّاوری جدید دچار تردید هستند. این امر در صنایع و شرکت‌های تولیدی داخلی بیش از سایر کشورها به چشم می‌خورد چراکه هنوز نیز بسیاری از شرکت‌های ایرانی از روش‌های سنتی بازاریابی استفاده نموده و اعتقاد چندانی به بازاریابی اینترنتی ندارند. این در حالی است که شواهد تجربی متعددی حکایت از آن دارند که استفاده از بازاریابی اینترنتی به شکل معنی‌داری باعث افزایش سودآوری شرکت می‌شود (شالتونی5، 2017).
جهت استفاده بهینه از بازاریابی اینترنتی، در وهله اول باید عواملی که موجب پذیرش این شکل از بازاریابی می‌شوند شناسایی‌شده تا بدین‌وسیله بتوان استراتژی‌های بعدی را تدوین نمود. در این رابطه برخی محققین عنوان کرده‌اند که یکی از مشکلات شرکت‌های متعلق به کشورهای درحال‌توسعه جهت استفاده از بازاریابی اینترنتی آن است که عوامل مؤثر بر استفاده از این شکل بازاریابی به‌درستی تبیین نشده‌اند (دانیل، مارزوکی، لانگگات و فابیل6، 2014).
طی سال‌های اخیر با افزایش کاربران اینترنت در ایران، فرصت مناسبی برای شرکت‌ها به وجود آمده است تا بــا کاربست ایـن روش نـــوین در کنـــار روش‌های ســــنتی بازاریابی، علاوه برافزایش سهم خود از بازار، شناخت مشتریان از محصولات خــود را افزایش داده و نام تجاری شرکت را بهبــود بخشـند (ماهری و حســینی، 1393) بسیاری از پژوهشگران بر این باورند مدیران ارشـد نقـش حیـاتی در شکل‌گیری خواسته‌ها و دیدگاه‌های سازمانی ایفا می‌کنند؛ بنابراین، پیش از به‌کارگیری بازاریابی اینترنتـی، آگـاهی از نگرش و میزان گرایش مدیران سازمان به آن می‌تواند به اتخاذ تصمیم‌های مناسـب بـرای صرف منابع برای به‌کارگیری بازاریابی اینترنتـی کمـک کنـد (شـالتونی و وسـت7، 2010)
شرکت رامک در حال حاضر به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین خریداران شیر تولیدی دامداران جنوب ایران شناخته می‌شود. با توجه به سیاست‌های شرکت رامک مبنی بر توسعه بازارهای داخلی و صادرات محصولات به کشورهای همسایه، لازم است که این شرکت از شیوه‌های نوین و رویکردهای مبتنی بر بازاریابی اینترنتی استفاده نماید. در همین راستا این پژوهش، باهدف بررسی عوامل مؤثر بر کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان شرکت رامک انجام شد. در سال‌های اخیر مطالعاتی در مقوله بازاریابی اینترنتی به‌عنوان عاملی تأثیرگذار در رشد و بهبود عملکرد شرکت‌ها صورت گرفته است که به نتایج برخی از آن‌ها در راستای اهداف پژوهش اشاره می‌شود.
آقاپورحصیری و افغان پور (1394) در بررسی تأثیر اعتماد مشتریان به تجارت الکترونیک بر خرید اینترنتی نشان می‌دهد که اعتماد مشتریان به تجارت الکترونیک، تأثیر معناداری بر خرید خدمات بیمه در شعب منتخب بیمه ایران در استان مازندران داشته است؛ و ابعاد تأثیر آن به لحاظ شدت و اهمیت به ترتیب عبارت‌اند از: عوامل شرکتی، عوامل زیرساختی و عوامل فردی.
بررسی امینی لاری و روزگار (1394) در ارتباط با نقش واسطه‌ای نوآوری در رابطه بین درک پذیرش فناوری با بازاریابی اینترنتی در جهت کاهش شکاف دیجیتالی در سطح شهروندان مرودشت نشان داد رابطه مثبت و معنادار بین مؤلفه‌های پذیرش فناوری با متغیر بازاریابی اینترنتی و شکاف دیجیتالی به‌واسطه نوآوری است. نتایج مطالعه رجوعی، عزت زاده و سعیدی (1394) در تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت بازاریابی اینترنتی درفروش کتب الکترونیک نشان داد که به ترتیب متغیرهای سهولت برای مصرف‌کنندگان، حق انتخاب مشتری، مدیریت اقلام محصول، هزینه و مزایا و ارزش برای مشتریان، مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار درفروش کتب الکترونیک از دیدگاه ناشران الکترونیک هستند.
مطالعه‌ای خلیلی و محمدی (1396) باهدف شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تصمیم به استفاده از بازاریابی اینترنتی مشخص کرد رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تصمیم به استفاده از بازاریابی اینترنتی توسط شعب بانک رفاه در شهر قم به ترتیب عبارت‌اند از: سهولت استفاده درک شده، درک و احساس سودمندی، سازگاری، گرایش و نگرش مشتری.
شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت بازاریابی اینترنتی از دیدگاه خبرگان در مطالعه سوری (1398) نشان داد که عوامل مربوط به مشتری در رتبهٔ اول اهمیت تأثیرگذاری بر موفقیت بازاریابی اینترنتی از دیدگاه پاسخ‌دهندگان قرار می‌گیرند. عوامل مالی در جایگاه دوم اهمیت قرارگرفته و عوامل استراتژی بازاریابی سومین گروه از عوامل تأثیرگذار بر موفقیت بازاریابی اینترنتی به شمار می‌روند. فدایی باز قلعه و غریبی (1400) در بررسی تأثیر بازاریابی اینترنتی بر ریسک ادراک‌شده و اعتماد مشتری به خرید اینترنتی در فروشگاه اینترنتی دیجی کالا به این نتیجه دست یافتند که بازاریابی اینترنتی بر ریسک ادراک‌شده مشتری از محصولات و امنیت استفاده از فروشگاه اینترنتی تأثیر معنی‌داری دارد. یافته‌های مقدسی؛ دهقان فاروجی و یوسفی فرد، (1401). نشان می‌دهد بازاریابی اینترنتی بر روی رفتار خرید مشتریان در اینترنت تأثیر معنی‌داری دارد.
الگوهری8 (2012) به بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب بازاریابی اینترنتی در شرکت‌های تجاری کشور مصر پرداخت. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل داده‌ها نشان داد که دودسته عوامل درون‌سازمانی و عوامل محیطی بر استفاده بازاریابی اینترنتی در شرکت‌های تجاری تأثیر معنی‌داری دارند. سینکویچ، سینکویچ و برایان9 (2013) به بررسی بازاریابی اینترنتی به‌عنوان روشی برای بین‌المللی شدن پرداختند. نتایج این مطالعه نشان داد که پشتیبانی کانال آنلاین به شکل مثبتی باعث افزایش عملکرد صادراتی شرکت‌ها در بین رقبا می‌شود. بااین‌وجود استفاده از اینترنت به‌عنوان جایگزینی برای حضور فیزیکی، تأثیر مثبتی برافزایش عملکرد صادراتی شرکت‌ها ندارد. در مطالعه لین و کائو10(2015) عواملی چون جذابیت در انتخاب، کیفیت محصول، اعتماد به محصولات، کیفیت فنّاورانه عوامل سازنده کیفیت ادراک‌شده از خدمات الکترونیک هستند و این عوامل باعث ایجاد اعتماد در مشتری و بهبود وفاداری خواهند شد. چن، وو، چین11 (2016) در رابطه با تأثیر سود و ریسک ادراک‌شده بر رفتار خرید آنلاین مشتری نشان داد جنسیت تأثیر سود ادراک‌شده بر تمایل به خرید اینترنتی را تعدیل می‌کند. تعامل بین تمایل باطنی به اعتماد و جنسیت نقش مهمی در تعدیل تأثیرات سود ادراک‌شده بر تمایل به خرید دارد.
نتایج مطالعه شالتونی (2017) در ارتباط با بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب بازاریابی نشان داد که نیمی از شرکت‌ها تنها به شکل یک‌طرفه و از وب‌سایت خود به‌عنوان ابزاری برای بازاریابی اینترنتی استفاده می‌کنند. همچنین مشخص شد که سطح رقابت، سازگاری و فشار مشتری بر استفاده از بازاریابی اینترنتی تأثیر دارند. جورج، جووردانو و تیلی (2016) در بررسی عوامل مؤثر بر استفاده از بازاریابی اینترنتی در شرکت‌های گردشگری نشان داد که عوامل مؤثر بر استفاده از بازاریابی اینترنتی شامل فشار مشتریان، افزایش رقابت بین شرکت‌ها، نیاز به گسترش بازار و حمایت مدیران ارشد است. نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش شیخ، شهزاد و کو ایشاک (2017) حاکی از این است که عواملی چون جهت‌گیری فنّاورانه، حمایت مدیریت ارشد، فشار مشتریان و سهولت استفاده از بازاریابی اینترنتی بر استفاده شرکت‌های پاکستانی از بازاریابی اینترنتی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. ژو12 و همکاران (2020) در پژوهش خود بر تأثیر فرآیندهای تجارت الکترونیکی در عملیات زنجیره تأمین، مدل کسب‌وکار مشتریان و رقبا تأکید کرد یافته‌های مطالعه یونگ ونگ فایبون و چانتاماس13 (2021) در بررسی تأثیر ارتباطات بازاریابی دیجیتال و اثربخشی عملکرد بین شرکت‌ها و مشتریان در تایلند نشان داد که ارتباطات دیجیتال بازاریابی و مدیریت ارتباط با مشتری با جنبه‌های مختلف اعتماد از طریق اثر تعدیل‌کننده تعامل با مشتری رابطه مثبت و معناداری دارند.
مطالعه عبیدت14 و همکاران (2021) باهدف شناسایی تأثیر بازاریابی الکترونیکی بر مزیت رقابتی نشان داد که بازاریابی الکترونیکی بر تمام ابعاد مزیت رقابتی تأثیر دارد. نتایج پژوهش هاوالدار، اولال، ساره، ماتوکوتی و جوزف15(2022) در ارتباط با تأثیرات بازاریابی دیجیتال بر فروش استارت آپ ها در جنوب شرق آسیا بیانگر این است که استراتژی‌های بازاریابی دیجیتال و تعامل با مصرف‌کننده در سراسر آسیای جنوبی یکسان است، اما تأثیر آن از کشوری به کشور دیگر در جنوب آسیا متفاوت است.
همان‌طور که بررسی پیشینه‌های پژوهش نشان می‌دهد پژوهش‌های زیادي در ارتباط با بازاریابی اینترنتی در سازمان‌های مختلف صورت گرفته است اما بحث ابعاد بازاریابی اینترنتی با تمایل به استفاده از آن از دیدگاه مدیران و کارکنان در مطالعات انجام‌شده کمتر مورد اقبال واقع‌شده است؛ بنابراین مطالعه‌ی حاضر در راستای بررسی عوامل مؤثر بر کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان شرکت فرآورده‌های لبنی رامک درصدد پاسخ به فرضیه‌های زیر است
فرضیه‌های پژوهش
1. بین دیدگاه مدیران و کارکنان در شرکت رامک ازنظر ویژگی‌های جمعیت شناختی (جنسیت، سن، سابقه کاری و مدرک تحصیلی) در خصوص وضعیت هریک از ابعاد بازاریابی اینترنتی تفاوت معنی‌داری و جود دارد.
2 -بین ابعاد بازاریابی اینترنتی با تمایل به استفاده از آن در شرکت رامک تفاوت معناداری وجود دارد.
بر اساس اهداف پژوهش، مدل مفهومی پژوهش به شکل زیر توسعه داده‌شده است.
مدل مفهومی پژوهش (شالتونی، 2017)
روش پژوهش
این پژوهش از جنبه هدف کاربردی، ازلحاظ ماهیت و روش توصیفی -همبستگی و ازنظر روش گردآوری اطلاعات پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران و کارکنان شرکت رامک به تعداد 442 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 206 نفر انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه شالتونی (2017) شامل هفت بعد (مزیت نسبی، پیچیدگی، تطبیق‌پذیری، نوآورانه بودن، فشار رقبا، فشار مشتریان و کاربرد بازاریابی اینترنتی) و 19 آیتم در طیف لیکرت استفاده شد. در این پژوهش برای محاسبه پایایی پرسشنامه از آلفای کرون باخ استفاده گردیده است. نتایج به‌دست‌آمده، 74/0 حاکی از آن است که پایایی ابزار از سطح قابل قبولی برخوردار است تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده توسط نرم‌افزار SPSS25 انجام شد و با استفاده از آمار استنباطي (آزمون تی، واریانس یک‌طرفه و ضريب همبستگي پيرسون) فرضیه‌ها مورد آزمون قرار گرفت.
یافته‌های پژوهش
در این قسمت داده‌های استخراج‌شده از ابزار پژوهش به تفکیک فرضیه‌های پژوهش با استفاده از آزمون‌های آماری موردبررسی قرار می‌گیرد.
بررسی فرضیه اول پژوهش: بین دیدگاه مدیران در شرکت رامک ازنظر ویژگی‌های جمعیت شناختی (جنسیت، سن، سابقه کاری و مدرک تحصیلی) در خصوص وضعیت هریک از ابعاد بازاریابی اینترنتی تفاوت معنی‌دار و جود دارد.
برای بررسی اختلاف دیدگاه پاسخگویان بر اساس ویژگی‌های جمعیت شناختی در این پژوهش از آزمون t مستقل و تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شد که نتایج آن در جدول 1 و 2 قابل‌مشاهده است.
جدول 1. نتایج آزمون t مستقل برحسب کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی و جنسیت
ابعاد بازاریابی اینترنتی | جنسیت | میانگین | اختلاف میانگین | فرض برابری واریانس | معناداری اختلاف میانگین | ||
F | معناداری | T | معناداری | ||||
مزیت نسبی | مرد | ۳٫۹۹۲۴ | -۰٫۱۴۵ | ۲٫۸۵ | ۰٫۰۹۳ | -۱٫۵۷۱ | ۰٫۱۱۸ |
زن | ۴٫۱۳۷۲ | -۱٫۴۳۵ | ۰٫۱۵۴ | ||||
پیچیدگی | مرد | ۳٫۹۱۶۷ | -۰٫۲۱۹ | ۵٫۵۷۹ | ۰٫۰۱۹ | -۲٫۲۰۸ | ۰٫۰۶۸ |
زن | ۴٫۱۳۵۴ | -۱٫۹۸۸ | ۰٫۰۵ | ||||
تطبیق‌پذیری | مرد | ۳٫۹۰۱۵ | -۰٫۱۶۴ | ۱٫۶۴۷ | ۰٫۲۰۱ | -۱٫۴۷۴ | ۰٫۱۴۲ |
زن | ۴٫۰۶۶ | -۱٫۳۹۸ | ۰٫۱۶۵ | ||||
نوآورانه بودن | مرد | ۳٫۵۸۳۳ | -۰٫۱۴۲ | ۲٫۶۲۶ | ۰٫۱۰۷ | -۱٫۵۰۵ | ۰٫۱۳۴ |
زن | ۳٫۷۲۵۷ | -۱٫۳۹۵ | ۰٫۱۶۶ | ||||
فشار رقبا
| مرد | ۳٫۲۱۷۲ | ۰٫۰۵۷ | ۰٫۳۶۹ | ۰٫۵۴۴ | ۰٫۴۰۹ | ۰٫۶۸۳ |
زن | ۳٫۱۵۹۷ | ۰٫۴۱۶ | ۰٫۶۷۸ | ||||
فشار مشتریان | مرد | ۲٫۸۰۳ | -۰٫۰۰۹ | ۰٫۰۰۰ | ۰٫۹۹۹ | -۰٫۰۶۳ | ۰٫۹۵ |
زن | ۲٫۸۱۲۵ | -۰٫۰۶۲ | ۰٫۹۵۱ | ||||
استفاده بازاریابی اینترنتی | مرد | ۳٫۲۱۲۱ | ۰٫۰۳۴ | ۰٫۹۱۶ | ۰٫۳۴ | ۰٫۲۵۴ | ۰٫۸ |
زن | ۳٫۱۷۸۲ | ۰٫۲۶۱ | ۰٫۷۹۵ | ||||
بر اساس داده‌های جدول ۱ تنها درزمینه پیچیدگی فرض برابری واریانس برقرار است. در سایر موارد آزمون با فرض عدم برابری واریانس صورت گرفته است. نتایج به‌دست‌آمده از آزمون نشان داد در تمامی موارد مقدار معناداری از سطح خطا بزرگ‌تر است لذا اختلاف میانگین دیدگاه مردان وزنان تفاوت معناداری ندارد.
برای مقایسه اختلاف دیدگاه افراد بر اساس وضعیت سنی تحصیلی و سابقه کاری از تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA) استفاده شد
جدول ۲. نتایج آزمون تحلیل واریانس برحسب ابعاد بازاریابی اینترنتی و ویژگی‌های فردی
ابعاد بازاریابی اینترنتی | سن | تحصیلات | سابقه کاری |
مزیت نسبی | ۰٫۰۲۶ | ۰٫۷۴۵ | ۰٫۱۳۱ |
پیچیدگی | ۰٫۰۲۷ | ۰٫۰۴۳ | ۰٫۰۲۲ |
تطبیق‌پذیری | ۰٫۱۰۶ | ۰٫۴۱۳ | ۰٫۹۲۳ |
نوآورانه بودن | ۰٫۴۱۸ | ۰٫۴۸۱ | ۰٫۴۴۶ |
فشار رقبا | ۰٫۵۱۸ | ۰٫۸۹۳ | ۰٫۷۳۲ |
فشار مشتریان | ۰٫۶۴۴ | ۰٫۵۰۳ | ۰٫۷۱ |
بازاریابی اینترنتی | ۰٫۹۵۴ | ۰٫۶۳۲ | ۰٫۹۴۹ |
بر اساس داده‌های جدول ۲ با اطمینان ۹۵% می‌توان ادعا کرد دیدگاه افراد پیرامون متغیرهای مزیت نسبی و پیچیدگی تحت تأثیر سن افراد است. همچنین دیدگاه افراد پیرامون متغیر پیچیدگی به تحصیلات افراد نیز وابسته است. درنهایت نیز مشخص‌شده است که متغیر پیچیدگی به سابقه کاری افراد نیز بستگی دارد.
بررسی فرضیه دو پژوهش : بین ابعاد بازاریابی اینترنتی با تمایل به استفاده از آن در شرکت رامک تفاوت معناداری وجود دارد.
بررسی رابطه بین ابعاد و کاربست بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون انجام شد که نتایج آن در جدول ۳ قابل‌مشاهده است.
جدول ۳. همبستگی بین ابعاد و تمایل به کاربست بازاریابی اینترنتی
تمایل به کاربست بازاریابی اینترنتی | ||
میزان همبستگی | سطح معناداری ۱/۰ | |
مزیت نسبی | ۷۴۱/۰ | |
پیچیدگی | ۶۸۲/۰ | ۰۰۰/۰ |
تطبیق‌پذیری | ۸۶۵/۰ | ۰۰۰/۰ |
۶۵۳/۰ | ۰۰۰/۰ | |
فشار رقبا | ۶۷۷/۰ | ۰۰۰/۰ |
فشار مشتریان | ۶۶۹/۰ | ۰۰۰/۰ |
داده‌های به‌دست‌آمده از جدول ۳ بیانگر میزان همبستگی بین تمامی ابعاد بازاریابی اینترنتی و تمایل به استفاده از بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان در سطح معناداری ۰۱/۰ است. با توجه به مقادیر همبستگی و معناداری همبستگی همه فرضیه‌های پژوهش در سطح ۰۱/۰ ، تأیید می‌گردد بنا بر نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها می‌توان انتظار داشت با در نظر گرفتن ابعاد و عوامل مؤثر بر انتخاب بازاریابی اینترنتی در شرکت رامک میزان تمایل به استفاده از آن نیز در بین مدیران و کارکنان در این شرکت ارتقا یابد و بالعکس. با توجه به داده‌های جدول فوق بیشترین همبستگی مربوط به بعد تطبیق‌پذیری (۸۶۵/۰) و کمترین همبستگی مربوط به بعد نوآورانه بودن (۶۵۳/۰) است.
بحث و نتیجه‌گیری
استفاده از امکانات و خدمات شبکه جهانی اینترنت در بازاریابی نقش مهمی در شرکت‌های امروزی ایفا می‌کند. با استفاده از بازاریابی اینترنتی می‌توان مشتریان بیشتری را به شرکت جذب نموده و یا آنان را حفظ نمود؛ بدین ترتیب مزیت رقابتی بالقوه‌ای برای شرکت به وجود می‌آید. ازاین‌رو هدف از انجام این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مدیران و کارکنان در شرکت فرآورده‌های لبنی رامک است. در همین راستا نتایج به‌دست‌آمده از آزمون فرضیه اول نشان داد در خصوص کاربست ابعاد بازاریابی اینترنتی از دیدگاه مزدان وزنان تفاوت معناداری وجود ندارد؛ و دیدگاه افراد پیرامون متغیرهای مزیت نسبی و پیچیدگی تحت تأثیر سن افراد است. همچنین دیدگاه افراد پیرامون متغیر پیچیدگی به تحصیلات افراد نیز وابسته است. درنهایت نیز یافته‌ها نشان داد متغیر پیچیدگی به سابقه کاری افراد نیز بستگی دارد.
نتایج آزمون فرضیه دوم مشخص ساخت بین تمامی ابعاد بازاریابی اینترنتی با تمایل به استفاده از آن در شرکت رامک رابطه وجود دارد. که نتایج به تفکیک ابعاد ارائه و با سایر مطالعات مورد مقایسه قرار می‌گیرد
در تبیین رابطه بعد مزیت نسبی و تمایل به استفاده از بازاریابی اینترنتی باید اذعان داشت که بر اساس مفهوم مزیت نسبی، چنانچه شرکتی یک کالا را نسبت به دیگر کالاها با هزینه کمتر تولید کند، این شرکت در تولید چنین کالایی مزیت نسبی دارد. محور اصلی این نظریه هزینه فرصت است. هزینه فرصت یک کالا تمام آن چیزی است که از دست می‌دهیم تا آن کالا را به دست آوریم. تولیدکننده‌ای که هزینه فرصت کمتری برای تولید یک کالا دارد، یعنی کسی که باید از مقدار کمتری از کالای دیگر بگذرد تا این کالا را تولید کند، در تولید آن دارای مزیت نسبی نامیده می‌شود. در مبحث بازاریابی اینترنتی هم وضع به همین‌گونه است و اگر شرکت بتواند با هزینه کمتری کالایی را بازاریابی نموده و در اختیار مشتری قرار دهد دارای مزیت نسبی خواهد بود. بین مزیت نسبی در تولید یک یا چند کالا و رقابتی بودن بازار آن‌ها، ارتبـاطی نزدیک وجود دارد، اما لزوماً این دو مفهوم مترادف نمی‌باشند. مزیت نـسبی مـشخص می‌کند کـه شرکت کالایی را تولید نماید، اما این دلیل نمی‌تواند گویای آن باشد که این شرکت قادر اسـت لزوماً در بازار اینترنتی به شکل رقابتی عمل کند. یک شرکت می‌تواند در تولید یک کالا مزیت نسبی داشـته باشد، ولی سیستم بازاریابی اینترنتی آن شرکت ممکن است قادر نباشد کـه به‌گونه‌ای سودآور کـالا را بـه بازارهای اینترنتی ارائه نماید؛ که این یافته با نتایج گزارش‌شده توسط سایر محققان مطابقت دارد به‌عنوان‌مثال، در مطالعه‌ای که توسط خلیلی و محمدی (1396) صورت گرفت این محقان نشان دادند که چگونه مزیت نسبی بر استفاده از بازاریابی اینترنتی تأثیرگذار است که این یافته با نتایج به‌دست‌آمده در پژوهش حاضر همخوانی دارد. عبیدت و همکاران (2021) و اقاپورحصیری و افغان پور (1393) نیز در پژوهش خود به نتایج مشابه دست‌یافته و آن را گزارش کرده‌اند.
در تبیین رابطه بعد پیچیدگی و تمایل به استفاده از بازاریابی اینترنتی باید اظهار نمود زمانی که صحبت از بازاریابی اینترنتی می‌شود با طیف بسیار وسیعی از ابزار و امکانات آنلاین مواجه خواهیم شد که هرکدام کارایی مخصوص به خود رادارند و برای اینکه بتوان از بازار گسترده اینترنت به بهترین شکل ممکن استفاده نمود باید هر یک را به بهترین شکل ممکن و در زمان مناسب و با بهترین بهره بکار برد. برای اینکه دانسته شود در چه زمانی می‌توان از هرکدام از این روش‌ها استفاده کرد ابتدا باید انواع روش‌های مختلف بازاریابی آنلاین را دانست و سپس برای استفاده از آن‌ها اقدام نمود. درواقع برخلاف بازاریابی سنتی، در دیجیتال بازاریابی مشتریان بیشترین اهمیت رادارند به همین منظور شرکت‌ها با استفاده از ابزارهای مختلف مانند وب‌سایت، ایمیل، موبایل، شبکه‌های اجتماعی سعی در تحلیل رفتار مشتری می‌کنند تا تبلیغات خود را در زمان مناسب و بر روی طیف وسیعی از کاربران منتشر نمایند تا درنتیجه بتوانند بهترین بازخورد را دریافت نمایند. استفاده بهینه از تمام این ابزارها در دنیای دیجیتال، می‌تواند یک کسب‌وکار موفق در اینترنت ایجاد نماید، به‌عبارت‌دیگر، دیجیتال بازاریابی به استفاده مناسب از ابزارهای دیجیتالی جهت ایجاد معماری و ساختار حرفه‌ای در بستر اینترنت و گسترش آن‌ها از طریق هدف‌گذاری و تعیین استراتژی مناسب در این زمینه اطلاق می‌شود؛ بنابراین بازاریابی اینترنتی دارای پیچیدگی‌های فراوانی است که بر نتایج حاصل از تلاش‌های بازاریابان مؤثر است. نتایج با یافته‌های چن، وو، چین (2015)، شیخ، شهزاد و کو ایشاک (2017) مقدسی؛ دهقان فاروجی و یوسفی فرد (1401) و امینی لاری و روزگار (1394) همسو است.
تبیین رابطه بعد تطبیق‌پذیری و کاربست بازاریابی اینترنتی مشخص می‌سازد که بازاریابی از طریق اینترنت یکی از بخش‌های جذاب تجارت است بنابراین همه شرکت‌ها سعی در استفاده از آن دارند اما نکته‌ای باید مدنظر باشد تطبیق‌پذیری روش‌های بکار گرفته با اهداف نهایی موردنظر است. بررسی‌های متعدد در حوزه کسب‌وکارهای نوپا نشان می‌دهد که معمولاً دلایل مشترکی برای شکست و موفقیت این نوع از کسب‌وکارها وجود دارد. سرعت‌پایین تطبیق‌پذیری بازاریابی اینترنتی یک کسب‌وکار، باعث می‌شود که رقبا دست برتر را داشته باشند و شرکت را به‌زانو درآورند. برای تطبیق‌پذیری، هیچ دستور از پیش آماده‌ای وجود ندارد. این بدین معنی است که باوجوداینکه باید از تجربیات پیشین درس آموخت، اما فرمول یکسانی برای کسب‌وکارهای گوناگونی که قصد حضور در اینترنت رادارند وجود ندارد؛ بنابراین لازم است که هر شرکت با توجه به اهداف خود اقدام به تطبیق‌پذیری نماید. این یافته با نتایج گزارش‌شده توسط شالتونی (2017)، سینکویچ، سینکویچ و برایان (2013)، رجوعی، عزت زاده و سعیدی (1394) و امینی لاری و روزگار (1394) هم‌راستاست.
وجود رابطه بعد نوآورانه بودن و کاربست بازاریابی اینترنتی بیانگر آن است، با رشد و پیشرفت فناوری، نمی‌توان تأثیر فناوری‌های به‌روزی همچون فناوری اطلاعات را بر محیط کسب‌وکار نادیده گرفت. استفاده از نوآورانه بودن بازاریابی اینترنتی سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا به خلق ارزش بزرگ‌تری برای مشتریان و سایر ذینفعان نائل گردند. همراه با افزایش هوشمندی و کارآمدی، افراد در سراسر جهان مزایای نوآورانه بودن بازاریابی اینترنتی را درک می‌کنند. عرصه اینترنت هرساله در حال رشد و توسعه است. تعداد بیشتری از کاربران بیش‌ازپیش به خرید محصولات و خدمات آنلاین روی می‌آورند یا به آن علاقه‌مند می‌شوند. ایجاد تمایز به‌منظور بقا در رقابت برای جذب، حفظ و رشد مشتریان چالش‌هایی را پیش روی فروشندگان قرار خواهد داد. نوآوری از طریق اینترنت و بازاریابی اینترنتی شرکت‌ها را در تداوم بقا و پرورش استعدادها و نقاط قوت آنان در مسیر صحیح یاری می‌رساند بنابراین، در صورت تمایل سازمان به این عرصه با اجرای شیوه‌های نوآورانه بازاریابی اینترنتی، باید اکنون اقدام کرد. اگر سازمان ارزشی نوآورانه را به مشتریان آنلاین خود عرضه کند، مطمئن باشد کسب‌وکار آنلاین سازمان رشد خواهد یافت. این یافته با نتایج پژوهش‌های جورج، جووردانو و تیلی (2016)، سینکویچ، سینکویچ و برایان (2013) امینی لاری و روزگار (1394) همخوانی دارد.
با توجه به تأیید رابطه بعد سطح رقابت و کاربست بازاریابی اینترنتی می‌توان بیان داشت که برای عبور از تجارت سنتی به تجارت مدرن و امروزی و همچنین به دست آوردن مشتریان جدید و بیشتر، شرکت‌ها و به‌طورکلی، صاحبان هر نوع تجارتی، باید اهداف تجاری خود را بازتعریف نمایند و از ابزارها و استراتژی‌های آنلاین مانند بازاریابی شبکه‌های اجتماعی، ایمیل بازاریابی، تبلیغات کلیکی گوگل و غیره برای رسیدن به این اهداف استفاده نمایند. بسیاری از شرکت‌ها سال‌ها است که دامنه فعالیت‌های خود را به کشورهای دیگر کشانده‌اند و محصولات خود را در بسیاری از کشورها عرضه می‌نمایند. در حال حاضر شرکت‌ها بخشی از فعالیت‌های تجاری و کمپین‌های تبلیغاتی خود را به فضای وب و دنیای سایبری منتقل کرده‌اند و این موضوعی کاملاً روشن و بدیهی است. به همین ترتیب، رقابت در این فضا برخلاف سال‌های ابتدایی تولد وب، شدت گرفته است بنابراین رقابت در صنعت بسیار شدید است و دراین‌بین رقبا از تمام ابزار ممکن جهت حفظ مزیت رقابتی و به چالش کشیدن سایرین استفاده می‌نمایند که نمونه بارزان استفاده از سطوح مختلف بازاریابی اینترنتی است. این یافته با نتایج گزارش‌شده توسط سایر محققان مطابقت دارد به‌عنوان‌مثال، در مطالعه‌ای که توسط ژوئن و همکاران (2020) و جورج، جووردانو، تیلی (2016) سینکویچ، سینکویچ و برایان (2013) و سوری (1398) صورت گرفت این محققان نشان دادند که چگونه فشار رقبا بر استفاده از بازاریابی اینترنتی تأثیرگذار است.
در تبیین نتایج به‌دست‌آمده از آزمون رابطه بعد فشار مشتریان و کاربست بازاریابی می‌توان اظهار نمود طی سال‌های اخیر با تغییر شرایط در بازارهای جهانی و رقابت مابین شرکت‌ها، سازمان‌ها دریافته‌اند که برای رشد و بقا در محیط پرتلاطم امروزی باید تمام تلاششان را در خلق و حفظ مزیت رقابتی پایدار به‌کارگیرند. از طرفی فشار مشتریان و خواست ذینفعان، سازمان‌ها را متوجه به‌کارگیری همه ابزارها در جهت سودآوری بیشتر نموده است. فشار مشتری یک تعیین‌کننده مهم است برای اینکه شرکت‌ها توجه بیشتری به بازیابی اینترنتی داشته باشند افزایش آگاهی مشتریان از رفتار شرکت به ارزیابی فعالیت‌های تولیدی شرکت محدود نمی‌شود. بلکه به اثرات غیرمستقیم و تأثیر در اجتماع توسعه پیداکرده است امروزه مشتریان فقط به قیمت و یا یک حضور موفق تبلیغاتی نمی‌نگرند بلکه آن‌ها چارچوب‌های ذهنی خاصی رادارند که باید از سوی شرکت رعایت شود در غیر این صورت به‌راحتی شرکت را کنار گذاشته و به جرگه مشتریان رقبا می‌پیوندد. این یافته با نتایج مطالعات مشابه بسیاری ازجمله ژو و همکاران (2020)، فدایی و غریبی (1400) و سوری (1398) همسو است.
با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش و حضور جدی رقبای مختلف در بازار محصولات لبنی و استفاده آنان از فناوری اطلاعات و ارتباطات در این بازار، مدیران و تصمیم‌گیرندگان شرکت موردمطالعه را ملزم می‌کند برنامه‌های رقابتی خود را با نگاهی علمی و مبتنی بر راهبردهای نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات مناسب در بازارتریم کنند تا بر اساس آن بتوانند از راهبردهای الکترونیکی فضای کسب‌وکار در راستای مشتری مداری به‌طور مناسب استفاده کنند. از سوی دیگر، صاحبان شرکت‌های اینترنتی هم قبل از هر چیز بایستی، تلاش کنند نیاز و گرایش افراد را به خرید اینترنتی، افزایش دهند.
آقاپورحصیری، م.، و افغان پور، م. (۱۳۹۴)، بررسی تأثیر اعتماد مشتریان به تجارت الکترونیک بر خرید اینترنتی خدمات
بیمه (موردمطالعه: شعب منتخب بیمه ایران در استان مازندران)، کنفرانس بین‌المللی مدیریت، اقتصاد و سامانه‌های مالی
سوری، ف. (1399) شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت بازاریابی اینترنتی از دیدگاه خبرگان، کنفرانس بین‌المللی مطالعات بین‌رشته‌ای در مدیریت و مهندسی، تهران،https://civilica.com/doc/1022904
حکاک، م؛ عیدی، ف و نصر اصفهانی، ه (1396). تأثیر بازاریابی اینترنتی بر رشد بازار صادرات (مطالعه موردی شرکت پاکسان).
[پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور ری].
خلیلی، ن.، و محمدی، م. (1396). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تصمیم به استفاده از بازاریابی اینترنتی توسط شعب بانک رفاه در شهر قم. [پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق؛ دانشکده مدیریت].
رجوعی، م. عزت زاده، م.، وسعیدی، س. (1394). تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت بازاریابی اینترنتی درفروش کتب الکترونیک. پژوهش‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 49(2), 255-275.
امینی لاری، م.،و روزگار، م.(1394 ). نقش واسطه‌ای نوآوری در رابطه بین درک پذیرش فناوری با بازاریابی اینترنتی در جهت درک وضعیت شکاف دیجیتالی. [پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت].
فدایی باز قلعه س.،و غریبی ح. (1400). تأثیر بازاریابی اینترنتی بر ریسک ادراک‌شده و اعتماد مشتری به خرید اینترنتی (موردمطالعه: فروشگاه اینترنتی دیجی کالا). فصلنامه علمی تخصصی رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری .5 (16).151-169
مـاهری، م.، و حســـینی، م. (1393) بررســـی تأثیرات بازاریابی دهان‌به‌دهان الکترونیکی بر نام تجـاری در ایران: شـــبکـه نگـاری یـک انجمن اینترنتی. پژوهش‌های مدیریت در ایران،
مقدسی، ع.، دهقان فاروجی، ه.، و یوسفی فرد، ر.(1401). بررسی اثربخشی بازاریابی اینترنتی بر رفتار مشتری با نقش میانجی لذت خرید.، همایش مطالعات بین رشته ای در مدیریت و مهندسی . 5؛ 245-229
Aghapourhasiri, M. and Afghanpour, M. (2014), investigating the effect of customers' trust in e-commerce on the internet purchase of insurance services (case study: selected Iranian insurance branches in Mazandaran province), international conference on management, economics and financial systems. [In persian]
Amini Lari, m. Rozgar, M. (2014). The mediating role of innovation in the relationship between the perception of technology adoption and Internet marketing in order to understand the state of the digital divide. [Master's Thesis, Islamic Azad University Marvdasht Branch]. [In persian]
Chen, Y, Wu, J. Chien, S (2016). "Impact of initial trust, involvement, and mood on trusting belief: Evidence from the financial industry in Taiwan", Journal of Service Theory and Practice, 26: 91 – 108
Chiu, W.Y. Tzeng, G.H. & Li, H.L. (2013). A new hybrid MCDM model combining DANP with VIKOR to improve e-store business. Knowledge- Based Systems, 37: 48-61
Dahnil, M. I. Marzuki, K. M. Langgat, J. & Fabeil, N. F. (2014). Factors influencing SMEs adoption of social media marketing. Procedia-social and behavioral sciences, 148, 119-126.
El-Gohary, H. (2012). Factors affecting E-Marketing adoption and implementation in tourism firms: An empirical investigation of Egyptian small tourism organisations. Tourism management, 33(5), 1256-1269.
Fadai Baz Qala S. Gharibi H. (2021). The effect of Internet marketing on perceived risk and customer trust in online shopping (case study: Digikala online store). Specialized Scientific Quarterly of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(16), 151-169. . [In persian]
George, J.F. Giordano, G. Tilley, P.A. (2016), Website credibility and deceiver credibility: Expanding Prominence-Interpretation Theory, Computers in Human Behavior, 54, 83-93
Hakak, M.; Eidi, F. Nasr Esfahani, H (2016). The effect of internet marketing on export market growth (case study of Paksan company). [Master's thesis, Payam Noor University, Tehran province Ray Payam Noor Center]. [In persian]
Hawaldar, I.T. Ullal, M.S. Sarea, A. Mathukutti, R.T. Joseph, N. (2022) The Study on Digital Marketing Influences on Sales for B2B Start-Ups in South Asia. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity. 8(1):23. https://doi.org/10.3390/joitmc8010023
Khalili, N; Mohammadi, M. (2016). Identification and ranking of factors influencing the decision to use internet marketing by Refah Bank branches in Qom city. [Master's thesis, Islamic Azad University, Naraq branch; Faculty of Management]. [In persian]
- Kontinen, T. & Ojala, A. (2010). Internationalization pathways of family SMEs: Psychic distance as a focal point. Journal of Small Business and Enterprise Development, 17(3), 437-454.
- Lien, C. H. & Cao, Y. (2014). Examining WeChat users’ motivations, trust, attitudes, and positive word-of-mouth: Evidence from China. Computers in Human Behavior, 41, 104-111.
Maheri, M.; and Hosseini, M. (2013) Examining the effects of electronic word-of-mouth marketing on brand name in Iran: networking of an internet forum. Management research in Iran. [In persian]
Moghdisi, A.; Dehghan Farooji, H. Yousefi Fard, R. (2022). Investigating the effectiveness of internet marketing on customer behavior with the mediating role of shopping pleasure, conference of interdisciplinary studies in management and engineering course .5; 245-229. [In persian]
Obeidat, A. M. (2021). E-Marketing and Its Impact on The Competitive Advantage. Ilkogretim Online, 20(5): 196-207 doi: 10.17051/ilkonline.2021.05.18
- Shaltoni, A-M. and West, D.C. (2010) The measurement of e-marketing orientation (EMO) in business-to-business markets. Industrial Marketing Management, (39), 1097–1102
Rojuee, M., Ezzatzadeh, M., & Saeedi, S. (2015). Analyzing Factors Affecting on Internet Marketing Success in Selling E-books. Academic Librarianship and Information Research, 49(2), 255-275. doi: 10.22059/jlib.2015.56986. . [In persian]
Shaltoni, A-M, (2017) "From websites to social media: exploring the adoption of internet marketing in emerging industrial markets", Journal of Business & Industrial Marketing, Vol. 32 Issue: 7, pp.1009-1019, https://doi.org/10.1108/ JBIM-06-2016-0122
- Sheikh, A. A. Shahzad, A. & Ishak, A. B. K. (2016). The mediating impact of e‐marketing adoption on export performance of firms: A conceptual study. Journal of Technology and Operations Management, 11(1), 48-58.
Suri, F. (2019) Identifying factors affecting the success of Internet marketing from the perspective of experts, International Conference on Interdisciplinary Studies in Management and Engineering, Tehran, https://civilica.com/doc/1022904, [In persian]
- Stefko, R. Fedorko, R. & Basic, R. (2015). The role of e-marketing tools in constructing the image of a higher education institution, Social and Behavioral Sciences, 175: 431– 438.
Sinkovics, N. Sinkovics, R. R. & “Bryan” Jean, R. J. (2013), “The internet as an alternative path to internationalization? International Marketing Review, 30(2), 130-155.
Tsai, W.H. Chou, W.CH. & Leu, J.D. (2011). An effectiveness evaluation model for the webbased marketing of the airline industry
Yongvongphaiboon, P. Chantamas, M. (2021) Influence of digital marketing communication and performance effectiveness between b2b companies and clients in Thailand. Utopía y Praxis Latinoamericana, 26(2), 170-182.DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.4678872
Zatonatska, T; Dluhopolskyi, O; Chyrak, I; Kotys, N. (2019). The internet and e-commerce diffusion in European countries (modeling at the example of Austria, Poland and Ukraine). Innovative Marketing, 15(1), 66- 75. doi:10.21511/im.15(1).2019.06
Zhua, Z, Jing, Zhua, Z, Bush, Ashley A. (2020), The effects of e-business processes in supply chain operations: Process component and value creation mechanisms, International Journal of Information Management, 50, 273-285.
[1] Zatonatska et al
[2] Kontinen & Ojala
[3] Sheikh, Shahzad & Ku Ishak
[4] Stefko, Fedorko & Basic
[5] Shaltoni
[6] Dahnil, Marzuki, Langgat & Fabeil
[7] Shaltoni& West
[8] El-Gohary
[9] Sinkovics, Sinkovics & Bryan
[10] Lien & Cao
[11] Chen Wu &Chien
[12] Zhua
[13] Yongvongphaiboon& Chantamas
[14] Obeidat et al
[15] Hawalda; Ullal, Sarea, Mathukutti, Joseph