مَجاز در دلائل الإعجاز

محورهای موضوعی : تاریخ حدیث

مهدی محمدی نژاد ¹

1 -

تاریخ دریافت : 1394/09/24 تاریخ پذیرش : 1394/09/24 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: عبدالقاهر جرجانی, مجاز, دلائل الاعجاز,

چکیده مقاله :

مجاز اگر چه به صورت فطری در ادبیات عرب پیشینه دیرینی دارد اما ظاهرا به صورت علمی بعد از قرن سوم در کتابهای علمای لغت و ادب ظاهر شد و با گذشت زمان شاخ و برگهای زیادی پیدا کرد. از جمله کسانی که باعث تدوین بلاغی این لفظ شد و به صورت ریشه‌ای آن را بررسی کرد عبد القاهر جرجانی بود. به طور کلی عبد القاهر را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ بلاغت عربی و خصوصا مسائل معانی و بیان دانست در این مقاله به بررسی نظریات عبد القاهر در باره مجاز پرداخته شده و معنی مجاز و شمول آن و مجاز اسنادی و مباحث دیگر در ارتباط با مجاز با تکیه بر کتاب مشهور دلائل الإعجاز عرضه گردیده است.

منابع و مأخذ:

علاوه بر قرآن کریم؛

1ـ    ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، الایمان، به کوشش محمد ناصر الدین آلبانی، عمان، المکتب الاسلامی، 1996م.

2ـ    ابن رشیق، حسن، العمده، به کوشش محمد بدرالدین نعسانی، قاهره، مکتبة الخانجی، 1325ق/ 1907م.

3ـ    ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر.

4ـ    ابوعبیده معمر بن مثنی، مجاز القرآن، به کوشش فؤاد سزگین، بیروت، مؤسسة الرساله.

5ـ    جاحظ، عمرو بن بحر، الحیوان، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1424ق.

6ـ    زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، بیروت، دار العلم للملایین، 2002م.

7ـ    سیبویه، عمرو بن عثمان، الکتاب، به کوشش عبد السلام محمد هارون، قاهره، مکتبة الخانجی، 1408ق.

8ـ    صعیدی، عبدالمتعال، بغیة الإیضاح لتلخیص المفتاح، نجف، مکتبة الآداب، 1426ق.

9ـ    عبدالقاهر جرجانی، اسرار البلاغه، به کوشش محمد اسکندرانی و م. مسعود، بیروت، دارالکتاب العربی، 2005م.

10ـــــــــــــــــــــ دلائل الإعجاز، به کوشش محمود محمد شاکر، قاهره، مطبعة المدنی، 1413ق.

مطلوب، احمد، معجم المصطلحات البلاغیة و تطورها، بغداد، مطبعة المجمع العلمی العراقی، 1986م.