قراءات منسوب به اهل بیت علیهم السلام و رسم المصحف

محورهای موضوعی : تاریخ قرائات

حمید رضا مستفید ¹ , شبنم رجب زاده ² , مریم حاجی عبدالباقی ³

1 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث ، واحد تهران شمال ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران.
2 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد تهران شمال،‌ دانشگاه آزاد اسلامی،‌ تهران، ایران.
3 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/08/19 تاریخ پذیرش : 1400/12/02 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: رسم المصحف, مصاحف کهن, قراءات شاذ, قراءات منسوب به اهل بیت علیهم السلام, مصاحف معاصر,

چکیده مقاله :

دو علم قرائات و رسم‌المصحف از عوامل فهم، پژوهش و خوانش قرآن کریم می‌باشند که از یکدیگر تأثیر و تأثّر بسیاری می‌پذیرند و همواره به عنوان موضوعات چالش‌برانگیز علوم قرآنی مطرح بوده‌اند. در این میان قرائات منسوب به اهل‌بیت(ع) با وجودی که از جمله قرائات شاذ به شمار می‌آیند، به سبب انتسابشان به معصومین(ع) و به جهت وجوه تفسیری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. از منظر ابن الجزری (833 ق) یکی از شروط صحت قرائات، مطابقت قرائت با رسم یکی از مصاحف عثمانی ولو به صورت احتمالی است. سوال این جاست که قرائات منسوب به اهل بیت (ع) به چه میزان با این شرط منطبق هستند. روش تحقیق این مقاله با استفاده از منابع مکتوب این علوم، توصیفی _ تحلیلی _ موردی است. این پژوهش به روی 500 قرائت منسوب به اهل‌بیت(ع) تمرکز نموده است که از میان این قرائات در نگاه نخست ، 312 قرائت کاملاً مطابق با رسم و 188 قرائت مخالف با رسم تلقی می‌شود. امّا در بررسی‌های مجدد از طریق هفت روشِ دستاورد این مقاله، 55 قرائت دیگر مطابق با دیدگاه ابن الجزری، موافق با رسم محسوب می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Qira’at and Rasm al-Mushaf are one of the factors of understanding, researching and reading the Holy Quran, that affect and effect on each other. They have always been considered as challenging subjects of Quranic sciences. Although, the Quran attributed to the Ahl al-Bayt (P.B.U.Th) are among Shawadhdh Qira’at, but because of their attribution to the Ahl al-Bayt(P.B.U.Th) and interpretive aspects are of particular importance. From the perspective of Ibn al-Jazari, one of the conditions of the authenticity of the Qira’at is the conformity of Rasm al-Mushaf with at least one of the Masahef al-Amsar, even if possible. The question is that how much the Qira’at attributed to the Ahl al-Bayt (P.B.U.Th) corresponds to this condition.The research method of this paper is descriptive-analytical- case study using written sources of these sciences. This study focuses on 500 Qira’at attributed to Ahl al-Bayt (P.B.U.Th) . At the first glance, among these Qira’at, 312 are completely in accordance with the Rasm al-Mushaf and 188 are considered as opposed to the Rasm . However, in re-examining through seven methods of achievement of this paper, 55 other Qira’at, according to the Ibn al-Jazari's viewpoint are considered in accordance with the Rasm al-Mushaf.