سیاستگذاری تآب آوری فضایی – کالبدی در راستای برنامه ریزی پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر بناب)

محورهای موضوعی : معماری

مولود غریب ¹ (کارشناس ارشد مهندسی معماری)
بختیار عزت پناه ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/02/06 تاریخ پذیرش : 1401/04/12 تاریخ انتشار : 1401/04/13

کلید واژه: پدافند غیرعامل, ساختار فضایی - کالبدی, شهر بناب, AHP,

چکیده مقاله :

پدافند غیر عامل از مهم ترین رویکرد های مطرح شده در حوزه مدیریت بحران شهری، در جهت تأمین امنیت شهرها، و رویارویی با بحران های انسانی می باشد. کالبد، فرم، بافت، نحوه برنامه ریزی و طراحی آنها از جمله ابعاد چندگانه شهرسازی می باشد که در صورت توجه به آنها شاهد مزایای فراوانی برای شهرها بخصوص در مواقع ضروری و بحرانی خواهیم بود؛ در غیر این صورت فرصت ها تبدیل به تهدیدها خواهد شد و ساختار شهرها را آسیب پذیر خواهد نمود. لذا هدف از این پژوهش ارائه راهکارهایی جهت افزایش پایداری شهر بناب متناسب با نیازهای دفاعی امنیتی شهر و ویژگی های فضایی- کالبدی آن است. نوع پژوهش حاضر از نوع بنیادی – توسعه ای و روش مطالعه آن توصیفی – تحلیلی می باشد. دراین پژوهش ازتحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزن دهی شاخص های کالبدی و فضایی شهراستفاده شده است. نتایج مطالعات نشان می دهد شاخص زیرساختی مهمترین معیار در برنامه ریزی پدافند غیرعامل می باشد.

چکیده انگلیسی:

Passive defense is one of the most important approaches in the field of urban crisis management, to ensure the security of cities, and to deal with humanitarian crises. Their body, form, texture, how to plan and design are among the multiple dimensions of urban planning that if we pay attention to them, we will see many benefits for cities, especially in urgent and critical situations; Otherwise, opportunities will become threats and make the structure of cities vulnerable. Therefore, the purpose of this study is to provide solutions to increase the stability of Bonab city in accordance with the security defense needs of the city and its spatial-physical characteristics. The type of research is fundamental-developmental and its study method is descriptive-analytical. In this research, hierarchical analysis (AHP) has been used to weight the physical and spatial indicators of the city. The results of studies show that the infrastructure index is the most important criterion in passive defense planning.

منابع و مأخذ:

احمدی، حسن، (1372)، « بررسی معیارهای ارزیابی طرحهای کالبدی » ، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی طرح ریزی کالبدی مرکز مطالعات و تحقیقات شهر سازی و معماری ایران ، دانشگاه تهران .

احمرلوئی، محمد حسین، (1389)، « پدافند غیرعامل در جنگ‏های نوین » ، دانشکده فارابی، تهران.

اسماعیلی، مسلم و همکاران، (1390)،« ارزیابی آسیب‏پذیری شهر با رویکرد پدافند غیرعامل با استفاده از روش دلفی، نمونه موردی بیرجند » ، مجله مدیریت شهری، شماره 28، 110-93.

اصغریان جدی، احمد، (1383)، « الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار » ، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معماری و شهرسازی.

بحرینی ، سید حسین و همکاران، (1382)،« بررسی اصول طراحی و رنامه ریزی شهر پایدار مجموعه مقالات همایش مسایل شهر سازی ایران »، جلد اول، ساخت کالبدی شهر، دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز.

بحرینی،حسین، (1378)،« برنامه‏ریزی کاربری زمین در مناطق زلزله خیز ( نمونه شهر‏های منجیل و لوشان رودبار )» انتشارات ، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ، مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران .

پریزادی، طاهر و همکاران، (1389)، « بررسی و تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در شهر سقز در رویکردی تحلیلی » ، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 26.

حافظ نیا، محمد رضا، (1378)، «رابطه متقابل امنیت و دفاع با آمایش سرزمین»، همایش آمایش و دفاع سرزمینی، دانشگاه امام حسین، تهران.

حسینی امینی، حسن و پریزادی، طاهر، الف (1389)، « مفاهیم بنیادی در پدافند غیرعامل با تأکید بر شهر و ناحیه » ، مؤسسه اندیشه کهن پرداز، چاپ اول، تهران.

حسینی امینی، حسن و همکاران، ب (1389)، «ارزیابی ساختار شهر لنگرود جهت برنامه‏ریزی پدافند غیرعامل»نشریه تحقیقات جغرافیایی، شماره 18.

زرگر، ابراهیم و همکاران، (1387)، « پدافند غیرعامل در معماری » ،‌مجموعه مقالات وب سایت سازمان پدافند غیرعامل.

زیاری، کرامت الله و همکاران، (1388)، «مبانی و تکنیک‏های برنامه‏ریزی شهری »، انتشارات دانشگاه بین المللی چابهار، چاپ اول، چابهار.

شیعه، اسماعیل، (1382)، « لزوم تحول مدیریت شهری در ایران » ، مجله جغرافیا و توسعه، سال 2، شماره 4.

عبدالهی مجید، (1383)، « مدیریت بحران در نواحی شهری » ، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، تهران .

عزیز پور، ملکه و همکاران، (1390)، « اولویتبندیعواملمؤثردرمدیریتبحرانشهریدربرابربلایایطبیعی شهر اصفهان » ، مجلهجغرافیاوبرنامهریزیمحیطی، شماره 3.

فرجی، امین و قرخلو، مهدی، (1388)،« زلزله و مدیریت بحران شهری(مطاعه موردی: شهر بابل »، فصلنامه جغرافیا، سال 8، شماره 25.

قدسی پور، سید حسن، (1389)، « فرایند تحلیل سلسله‏مراتبی AHP » ، تهران: انتشارات دانشگاه امیرکبیر، چاپ هشتم.

قربانی ، رسول و همکاران، (1384)،«تاثیرات شهر سازی مناسب در کاهش آثار زلزله با تاکید بر نمونه بم » ، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی مخاطرات زمین ، بلایای طبیعی و راهکارها مقابله با آنها ، دانشگاه تبریز.

کاظمی، منصوره، (1387)، « مروری اجمالی بر سیر تحولات آمایش سرزمین در ایران » ، مجله اقتصادی، شماره 68-67.

کامران حسن و همکاران، الف (1390)، « امنیت و ایمنی در فضاهای شهری با رویکرد پدافند غیرعامل نمونه موردی: منطقه 5 کلانشهرتهران »، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 3 ، شماره 5.

کامران، حسن و حسینی امینی، حسن، ج (1390)، « تحلیلموقعیتشهرکاداریشهریاربراساساصولپدافندغیرعامل» ، مجله جغرافیا و برنامه‏ریزی محیطی، شماره 3.

کامران، حسن و همکاران، ب (1390)، «تحلیل ساختارهای شهریار و راهبردی پدافند غیرعامل» ، مجله جغرافیا، شماره 30.

کلانتری، خلیل، (1391)، «مدل‏های کمی در برنامه‏ریزی (منطقه ای، شهری و روستایی)»، تهران: انتشارات فرهنگ صبا، چاپ اول.

کوبویاشی، ( 1383)، «موضوعات آمادگی و کاهش عواقب در مدیریت بحران »، جزوات کارگاه تخصصی تبادیل تجربیات برای زندگی ایمن و کاهش خطر‏پذیری در برابر زلزله.

محمد زاده، رحمت، (1384)،«نقش برنامه‏ریزی شهری در کاهش آثار زلزله » ، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی مخاطرات زمین ، بلایای طبیعی و راه کارهای مقابله با آنها ، دانشگاه تبریز.

مهندسین مشاور فضا طرح ایلیا، (1387)،‌ «طرح‏هادی روستای زاوشت، انتشارات بنیاد مسکن استان آذربایجانشرقی ».

موحدی نیا، جعفر، (1386)، «اصول و مبانی پدافند غیرعامل»، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.

مؤمنی، منصور و شریفی سلیم، علیرضا، (1391)، « مدل‏ها و نرم افزارهای تصمیم گیری چند شاخصه » ، تهران: انتشارات مؤلف، چاپ اول.

نورائئ، همایون و همکاران، (1390)، «ارزیابی و تحلیل مکانی شبکه‏های ارتباطی محلی پس از زمین لرزه از منظر پدافند غیرعامل»، مجله علوم و فناوری‏های پدافند غیرعامل، سال2، شماره 3.

نیازی تبار، حسن، (1387)، «آسیب شناسی پدافند غیر عامل در برابر اقداماتNBC » ، نشریه نگرش راهبردی، شماره 92.

وظیفه شناس، رسول و خلیجی، محمد علی، (1392)، «نشست تخصصی مدیریت شهری و توسعه پایدار »، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر.

یوسفی­نژاد عطاری، مهدی و نیشابوری جامی، انیسه (1391)، «پیاده سازی جدول سوات براى پارک‏هاى علم و فناورى و تعیین بهترین راهبردجهت نیل به اهداف با استفاده از ANP فازی »، فصلنامه تخصصی پارکها و مراکز رشد، سال هشتم، شماره 30، صص 12-4.

Chen, S. J., Hwang, C. L., Hwang, F. P.Fuzzy multiple attribute decision making methods and applications. New York, 1992: Springer.

Chung, S., Lee, A. H. I. and Pearn, W. LAnalytic network process (ANP) approach for product mix planning in semiconductor fabricator, Int. J. Production Economics, Vol. 96, 2005, pp. 15-36.

Çimren, E.,Development of a machine tool selection system using AHP, International Journal of Advanced Manufacturing Technology35, 2007.

Dey, P.K., E.K., Ramcharan, Analytic hierarchy process helps select site for limestone quarry expansion in Barbados. Journal of Environmental Management, 2000.

Lacina, B, Explaining the Severity of Civil Wars, Journal of Conflict Resolution, No. 50, 2006,P.276

Saaty T.L,the Analytic Hierarchy Process. McGraw- Hill, New York, 1980.