تحلیل و واکاوی شاخص¬های سیاستی-برنامه¬ای مدیریت یکپارچه حریم منطقه شهری تهران
محورهای موضوعی : شهرسازیحامد فتحی 1 , رحیم سرور 2 * , سلمان مرادی 3
1 -
2 - استاد جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
3 - گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد تهران جنوب
کلید واژه: مدیریت یکپارچه, سیاستگذاری, نظارت, حریم, تهران, داده بنیاد,
چکیده مقاله :
مدیریت شهری و منطقه‌ای در کلانشهرها از دغدغه‌های اخیر در عصر جهانی‌شدن میباشد. ناهماهنگی بین سازمان‌ها و نهادهای سیاستگذاری و اجرایی متعدد از چالشهای نظام مدیریت کلان‌شهری است که منجر به تفرق‌های قلمرویی، سیاستگذاری، قانونی و نهادی در پهنه سرزمین شده است. فقدان نظام مدیریت یکپارچه در حریم شهرها موجب ناکارآمدی پایین طرح‌ها و برنامه‌ها شده و در همین راستا ضعف همافزایی و تشریک مساعی مدیریت فعلی، ضعف حضور مردم و نهادهاي محلی، پایین بودن درجه پاسخگویی و شفافیت در مدیریت شهري، تمرکزگرایی و انحصار منابع تصمیمگیری و بسیاري از عوامل دیگر از جمله چالشهای هستند که مدیریت حریم کلانشهرها به‌خصوص پایتخت را دچار تفرق و واگرایی‌های اساسی کرده است. براین‌اساس این مقاله درصدد تحلیل مؤلفه‌های نهادی و سیاستگذاری مدیریت یکپارچه حریم کلانشهر تهران میباشد. تحقیق بر اساس هدف کاربردی و از نوع توصیفی و کیفی میباشد. این پژوهش از نوع کیفی،که از روش داده بنیاد و رویکرد گلیزراستفاده شد. نمونهگیری به شیوه گلوله برفي و ابزار گردآوری دادهها شامل: منابع علمی،کتابخانهاي و مصاحبههای عمیق با مشارکت30 نفرپژوهشگران و اساتید و کارشناسان ذیربط بود. تجزيه وتحليل دادههای جم آوری شده، با فرآيند کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. نتایج حاصل از بررسی و مقایسه مدام مفاهیم 51کد باز و 4 کدمحوری بود. طبق نتایج پژوهش تحقق راهبرد صیانت و تعدیل مسالههای حریم منوط به بهبود ظرفیت سیاستگذاری- اجرایی است. تمامی بازیگران؛ برای رفع چالشهای موجود شامل: عدم تبعیت از یک الگوی جامع سیاستگذاری،عدم کارگروهی، عدم همافزایی بین ارگانهای ذیربط، عدم اختصاص بودجه و نظارت برآن و بالاخره گفتگو همشنوی پیرامون مساله حریم و آینده آن میبایست دورهم جمع شوند. لذا، تعامل و هماهنگی بین نهادها، سیاستگذاری واحد،اختصاص بودجه کافی و شکلگیری باور نسبت به ایعاد مساله حریم جزو ضرورتهای گذر از وضعیت کنونی و مدیریت روندهای موجود و پیشرو میباشد.
Urban and regional management in metropolises is one of the recent concerns in the era of globalization. The inconsistency between numerous policy-making and executive organizations and institutions is one of the challenges of the metropolitan management system, which has led to territorial, policy-making, legal and institutional divisions in the territory. The lack of an integrated management system in the greenbelts of cities has caused the low efficiency of plans and programs, and in this regard, the weakness of synergy and participation of the current management efforts, the weakness of the presence of people and local institutions, the low level of accountability and transparency in urban management, centralization and monopoly of decision-making resources. And many other factors are among the challenges that have caused major divisions and divergences in the management of metropolitan areas, especially the capital. Therefore, this article aims to analyze the institutional and policy-making components of the integrated management of the metropolitan area greenbelts of Tehran. The research is based on applied purpose and descriptive and qualitative type. This research is of qualitative type, which used foundation data method and Glazer's approach. Snowball sampling and data collection tools included: scientific, library and in-depth interviews with the participation of 30 researchers, professors and relevant experts. The analysis of the collected data was done with an open, central and selective coding process. The results of the constant review and comparison of the concepts were 51 open codes and 4 code-oriented concepts. According to the results of the research, the realization of the protection strategy and adjustment of greenbelt issues depends on the improvement of the policy-making capacity. All actors; In order to solve the existing challenges, including: non-compliance with a comprehensive policy model, lack of a working group, lack of synergy between the relevant bodies, lack of budget allocation and monitoring, and finally, there should be a joint discussion about the issue of greenbelt and its future, Gather around. Therefore, interaction and coordination between institutions, single policy making, allocation of sufficient budget and the formation of belief regarding the issue of greenbelts are among the necessities of overcoming the current situation and managing existing and future trends.
آخوندی, ع. ا., پور, ن. ب., اسدی, ا., طاهرخانی, ح. ا., بصیرت, م., & زندی, گ. (1386). حاکمیت شهر - منطقه تهران: چالش ها و روندها. فصلنامه هنرهای زیبا, 29(29), 5-15. Retrieved from https://www.magiran.com/paper/407615
اکبری, م., سرور, ر., سبحانی, ن., & موسوی نور, س. (1396). کاربست مدل Meta-SWOT در برنامه ریزی و مدیریت صیانت و توسعه پایدار حریم کلان شهرها (مطالعه موردی: حریم پهنه جنوبی کلان شهر تهران). مجلس و راهبرد, 24(91 #L00436), -. Retrieved from https://old.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=463750
بابایی, م., & ابراهیمی, س. (1395). مطالعه و بررسی مؤلفه‌های مدیریت یکپارچه در شهر اصفهان. اقتصاد شهری, 1(1), 17-36. doi:10.22108/ue.2016.22102
پور, ح. ع., زیاری, ی., & سرور, ر. (1399). تحلیل تاثیرگذاری قانون پیشنهادی مدیریت شهری ایران در تحقق حکمروایی منطقه ای در محدوده حریم کلانشهرها (مورد مطالعاتی کلانشهر تهران). فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای), 10(1), 899-924. Retrieved from https://www.magiran.com/paper/2106906
خلیجی, م., سرور, ر., & زرآبادی, ز. س. س. (1397). تحلیلی بر انواع تفرق ها و میزان اثرگذاری آنها بر تحقق مدیریت یکپارچه حریم پایتخت. مجله مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی, 13(43), 283-303. Retrieved from https://www.magiran.com/paper/1895476
درویش, ب., سرور, ر., & نوابخش, م. (2016). چالش و راهبردهای تحقق مدیریت یکپارچه حریم پایتخت با تاکید بر ممانعت از ساخت و ساز و تحقق بخشی به راهبرد صیانت و توسعه پایدار. فصلنامه جغرافیا, 14(50), 435-. Retrieved from https://www.magiran.com/paper/1623381
رحمتی, ص. ق., & نوحدانی, س. ا. (2017). بررسی مشکلات مدیریت سیاسی فضا در حریم شهر تهران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی, 31(3), 93-. Retrieved from https://www.magiran.com/paper/1651258
سرور, ر. (1389). مقدمه ای بر آینده نگری گسترش سکونتگاه های غیررسمی در منطقه شهری تهران. هفت شهر, 2(شماره 29 و 30), 55-66. Retrieved from http://www.haftshahrjournal.ir/article_9811_e77704bbe8599a5b6c3bad20c5fc81c3.pdf
سرور, ر. (1392). آینده نگری روند تحولات و راهبردهای مدیریت رشد سکونت گاه های غیررسمی در حریم پایتخت. پژوهشنامه جغرافیای انتظامی, 1(3), 1-22. Retrieved from https://www.magiran.com/paper/1436229
سرور, ر. (1395). تحلیل راهبردی تحولات فضایی-کارکردی در پهنه حریم جنوبی کلانشهر تهران (مطالعه موردی: شهرستان های ری و اسلامشهر). فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر», 25(98), 57-72. doi:10.22131/sepehr.2016.22138
سرور, ر. (1400). برنامه ریزی و مدیریت مناطق کلان شهر (با تاکید بر مدیریت یکپارچه حریم منطقه کلان شهری تهران). تهران: انتشارات سروش.
سرور, ر., اکبری, م., & درویش, ب. (1396). طراحی مدل توسعه گردشگری غذا در ایران با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری. جغرافيا, 15 (دوره جديد)(53), -. Retrieved from https://old.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=299669
سرور, ر., اکبری, م., امانی, م., & طالشی انبوهی, م. (1395). تحلیل کارایی محلات شهری از لحاظ شاخص های شهر خلاق (مطالعه موردی: شهر بناب). جغرافيا, 14 (دوره جديد)(48), -. Retrieved from https://old.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=269371
سرور, ر., محمدی حمیدی, س., & ویسیان, م. (1393). بررسی شاخص های توسعه در مناطق مرزی در راستای تحقق امنیت پایدار (مطالعه موردی شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی). پژوهشنامه جغرافياي انتظامي, 2(7), -. Retrieved from https://old.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=245073
سرور، رحیم. 1399. آینده نگاری تحولات اسکان غیررسمی در پهنه ی جنوبی حریم کلانشهر تهران. نگرش های نو در جغرافیای انسانی. شماره 12، صص 170-149.
شیخی, م., & شبستر, م. (1397). آسیب شناسی مدیریتِ یکپارچۀ حریم کلانشهر تهران. فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای, 3(4), 1-34. doi:10.22054/urdp.2019.42544.1128
غلامرضا, ک., & زهره, م. (1390). آسیب شناسی مدیریت یکپارچه شهری در تهران از منظر سیاستگذاری و تصمیم گیری شهری. هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی(46), 27-20.
کاظمیان، غلامرضا، فرجی‌راد. خدر. رکن‌الدین‌افتخاری، علی اکبر. 1392. رابطه ظرفیت نهادی و توسعه پایدار منطقه ای. جغرافیا. شماره 11. صص 174-153.
کلانتری، کیومرث. مکنون. رضا. کریمی. داریوش. 1396. استقرار چارچوب حقوقی پایدار مدیریت یکپارچه منابع آب در حوضه های آبریز ایران. مطالعات راهبردي سياست گذاري عمومي(مطالعات راهبردي جهاني شدن). شماره 25. صص 51-35.
نعمتی کوتنایی, ن., سرور, ر., & اسدیان, ف. (1396). محرک توسعه شهری: مفاهیم و الزامات. جغرافيا, 15(55 #a0053), -. Retrieved from https://old.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=316342
Abdi-Dehkordi, M., Bozorg-Haddad, O., Salavitabar, A., & Goharian, E. (2021). Developing a sustainability assessment framework for integrated management of water resources systems using distributed zoning and system dynamics approaches. Environment, Development and Sustainability, 23(11), 16246-16282.
Ahani, S., & Dadashpoor, H. (2021). Urban growth containment policies for the guidance and control of peri-urbanization: a review and proposed framework. Environment, Development and Sustainability, 23(10), 14215-14244.
Andrievskikh, D. (2017). Exurban Development and its Environmental Impact on Land Use in Kurgan City, Russia. State University of New York at Binghamton,
Cruz-Daraviña, P. A., & Suescún, J. P. B. (2021). Freight operations in city centers: A land use conflict in urban planning. Land Use Policy, 108, 105575.
Daviran, E. 2013. Urban integrated management in arranging of Informal settlement in Iran moderate cities (Zanjan and Hamadan). Urban Management, 10(30), 53-68.
Gill, M. (1998). Integrated urban planning and governance: Is there a Barcelona model. International Planning Studies, 11, 35-42.
Kotus, J., & Sowada, T. 2017. Behavioural model of collaborative urban management: extending the concept of Arnstein's ladder. Cities, 65, 78-86.
Li, Q., Dong, S., & Mostafavi, A. 2019. Modeling of Inter-Organizational Coordination Dynamics in Resilience Planning: A Multilayer Network Simulation Framework. In Computing in Civil Engineering 2019: Smart Cities, Sustainability, and Resilience (pp. 515-522): American Society of Civil Engineers Reston, VA.
Macdonald, S., Monstadt, J., & Friendly, A. 2021. Rethinking the governance and planning of a new generation of greenbelts. Regional Studies, 55(5), 804-817.
Rotem-Mindali, O. 2012. Retail fragmentation vs. urban livability: Applying ecological methods in urban geography research. Applied Geography, 35(1-2), 292-299.
Saraei, M. H., Shahkarami, N., Fataei, M., & M.Soltani. 2014. Determining Hierarchical System of Lorestan Province Cities from 1956 to 2011by Using Neighborhood, Entropy, and Class Conflict Limit Models. Journal of Zonal Planing, 4(13), 1-12.
Siedentop, S., Fina, S., & Krehl, A. 2016. Greenbelts in Germany's regional plans—An effective growth management policy? Landscape and Urban Planning, 145, 71-82.
Thurston, W. E., MacKean, G., Vollman, A., Casebeer, A., Weber, M., Maloff, B., & Bader, J. (2005). Public participation in regional health policy: a theoretical framework. Health Policy, 73(3), 237-252.
Wong, C. 2015. A framework for ‘City Prosperity Index’: linking indicators, analysis and policy. Habitat International, 45, 3-9.