رابطه علّی سرسختی روانشناختی و حمایت اجتماعی ادراکشده با بهزیستی روانشناختی در دانشجویان دارای سابقه ابتلا به کروناویروس و فاقد سابقه ابتلا: نقش میانجی‌گر ترس از ابتلا به کرونا و اضطراب کرونا
محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعيآیدا معرف زاده 1 , مهدی آقاپور 2
1 - دانشجوی دانشگاه آزاد اهر رشته روانشناسی عمومی
2 - استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اهر
کلید واژه: سرسختی روانشناختی# حمایت اجتماعی ادراکشده# ترس از کرونا# اضطراب کرونا# بهزیستی روانشناختی,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش بررسی رابطه علّی سرسختی روانشناختی و حمایت اجتماعی ادراکشده با بهزیستی روانشناختی و نقش میانجی‌گر ترس از ابتلا به کرونا و اضطراب کرونا در دانشجویان دارای سابقه ابتلا به کروناویروس و دانشجویان فاقد سابقه ابتلا بود. طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سال تحصیلی 1400-1399 بود. از این جامعه، 250 دانشجو به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل مقیاس‌های سرسختی روان-شناختی کیامرثی و همکاران (1377)، حمایت اجتماعی ادراکشده زیمت و همکاران (1990)، ترس از بیماری کروناویروس ویسی و همکاران (1399)، اضطراب بیماری کرونا علیپور و همکاران (1398) و بهزیستی روانشناختی ریف و کیز (1995) بود. بررسی برازش الگوی پیشنهادی پژوهش با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با کمک نرم‌افزار AMOS-24 انجام گرفت. اثرات غیرمستقیم نیز با استفاده از روش بوت استراپ بررسی شد. همچنین، مقایسه الگو بین دانشجویان دارای سابقه ابتلا به کروناویروس و دانشجویان فاقد سابقه ابتلا، با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری چندگروهی در نرم‌افزار AMOS-24 انجام شد. نتایج نشان داد که سرسختی روانشناختی، حمایت اجتماعی ادراکشده، ترس از ابتلا به کرونا و اضطراب کرونا تأثیر مستقیمی بر بهزیستی روانشناختی دارند (05/0p<). همچنین، یافته‌های پژوهش حاکی از آن بود که اضطراب کرونا میانجی‌گر رابطه بین سرسختی روان-شناختی و بهزیستی روانشناختی بود (05/0p<). در نهایت، نتایج نشان داد که مسیر اضطراب کرونا به بهزیستی روانشناختی در دانشجویان دارای سابقه ابتلا به کروناویروس قوی‌تر از دانشجویان فاقد سابقه ابتلا به کروناویروس است (05/0p<). در مجموع، با توجه به یافته‌های این پژوهش، اضطراب و ترس از بیماری مانند کروناویروس از عوامل اثرگذار بر بهزیستی روانشناختی هستند، اما ویژگی‌های مثبتی مانند سرسختی روانشناختی و حمایت اجتماعی ادراکشده نیز از عوامل مهم اثرگذار بر سلامت و بهزیستی روانی افراد هستند.
The aim of this study was to investigate the causal relationship between psychological hardiness and perceived social support with psychological well-being and the mediating role of fear and anxiety of corona disease in students with a history of coronavirus and students without a history of the disease. The research design was descriptive-correlational through structural equation modeling (SEM). The statistical population of the study included all students of Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences in 2020-2021. From this population, 250 students were selected by convenience sampling method. The instruments used in this study included the Kiamarsi et al.’ Psychological Hardness Scale (1998), Zimet et al.’ Perceived Social Support Scale (1990), Weisi et al.’ Fear of Disease Coronaviruses Scale (2020), Alipour et al.’ Corona Disease Anxiety Scale (2020), and Ryff and Keyes’ Psychological Well-Being Scale (1995). The goodness of fit of the proposed model was examined through structural equation modeling (SEM), using Amos-24 software packages. Indirect effects were also investigated using the bootstrap method. Also, comparison between students with a history of coronavirus and students without was performed by multi-group modeling structural equations in AMOS-24 software. The results showed that psychological hardiness, perceived social support, fear of corona disease, and anxiety of corona disease have a direct effect on psychological well-being (p<0.05). Also, the findings showed that anxiety of corona disease mediated the relationship between psychological hardiness and psychological well-being (p<0.05). Finally, the results showed that the path of anxiety of corona disease to psychological well-being is stronger in students with a history of coronavirus than students without a history of coronavirus (p<0.05). In general, according to the findings of this study, anxiety and fear of diseases such as coronavirus are factors affecting psychological well-being, but positive traits such as psychological toughness and perceived social support are also important factors affecting people's mental health and well-being.
آزادی رویا؛ احدی حسن؛ و حاتمی حمیدرضا (1399). بررسی رابطه بهزیستی روانشناختی و سرسختی روانشناختی با نقش میانجی‌‌گری حمایت اجتماعی در زنان مبتلا به سرطان پستان. افق دانش، ۲۷ (۱)، 18-33.
املاکیان، پروانه؛ امیری، مهدی؛ و طاهری، الهام (1398). نقش میانجیگرانه سرسختی روانشناختی در رابطه بین بهزیستی معنوی و پایبندی مذهبی با احساس سرزندگی در افراد مبتلا به اختلال سوءمصرف مواد. مجله بهداشت روانی، 22 (1)، 25-17.
امیرفخرایی، آزیتا؛ معصومی‌فرد، مرجان؛ اسماعیلی‌شاد، بهرنگ؛ دشت‌بزرگی، زهرا؛ و درویش باصری، لیلا (1399). پیش‌بینی اضطراب کرونا ویروس بر اساس نگرانی سلامتی، سرسختی روانشناختی و فراهیجان مثبت در بیماران دیابتی. فصلنامه پرستاری دیابت، 8 (2)، ۱۰۷۲-۱۰۸۳
بشلیده، کیومرث (1396). روش‌های پژوهش و تحلیل آماری مثال‌های پژوهشی با SPSS و AMOS. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
حاتمیان، پیمان؛ کرمی، جهانگیر؛ و مومنی، خدامراد (1396). رابطه مؤلفههای ادراک حمایت اجتماعی (خانواده، دوستان و دیگر افراد مهم) با گرایش به مصرف مواد روانگردان در پرستاران بیمارستانهای شهر کرمانشاه. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 5 (4)، 373-367.
رحمانیان، محمد؛ کمالی، علیرضا؛ مصلی نژاد، هادی؛ فروغیان، مهدی؛ کلانی، نوید؛ حاتمی، ناصر؛ و همکاران (1399). مقایسه میزان اضطراب در کادر درمانی و غیردرمانی شهرستان جهرم در مواجهه و عدم مواجهه با ویروس کرونای جدید (کووید ۱۹) در سال ۱۳۹۹. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، 23 (5)، 723-710.
شهبازیراد، افسانه؛ غضنفری، فیروزه؛ عباسی، منظر؛ و محمدی، فرشته (1394). نقش سرسختی روانشناختی و سلامت معنوی در تبیین کیفیت زندگی دانشجویان علوم پزشکی کرمانشاه. مجله آموزش و سلامت جامعه، 2 (2)، 27-20.
علیپور، احمد؛ قدمی، ابوالفضل؛ علیپور، زهرا؛ و عبدالهزاده، حسن (1398). اعتباریابی مقدماتی مقیاس اضطراب بیماری کرونا (CDAS) در نمونه ایرانی. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت، 8 (32)، 175-163.
عینی ساناز؛ عبادی متینه؛ و ترابی نغمه (1399). تدوین مدل اضطراب کرونا در دانشجویان براساس خوش‌بینی و تاب‌آوری: نقش میانجی حمایت اجتماعی ادراکشده. ابن سینا، ۲۲ (۱)، 17-28.
قانعی قشلاق، رضا؛ دسترس، مجید؛ فضلعلی پور میاندوآب، مسعود؛ و ناصری امید (1392). بررسی ارتباط اضطراب قبل از عمل با تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی. فصلنامه علوم پزشکی، ۲۳ (۴)، ۲۶۹-۲۷۴.
کیامرثی، آذر؛ نجاریان، بهمن؛ و مهرابیزاده هنرمند، مهناز (1377). ساخت و اعتباریابی مقیاس برای سنجش سرسختی روانشناختی. مجله روانشناسی، 7 (2)، 284-271.
وحیدی، زهره؛ و جعفری هرندی، رضا (1396). پیش‌بینی بهزیستی روانشناختی براساس مؤلفههای سرمایۀ روانشناختی و مؤلفههای نگرش معنوی. پژوهشنامه روانشناسی مثبت، 3 (2)، 64-51.
ویسی، سعید؛ ایمانی، صدف؛ بهروز، بهزاد؛ و ایمانی، سارینا (1399). ارزیابی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس کوتاه ترس از ابتلا به بیماری کرونا ویروس (کووید-۱۹). پیشرفتهای نوین در علوم رفتاری، 5 (42)، 10-1.
Akbar, Z., & Aisyawati, M. S. (2021). Coping strategy, social support, and psychological distress among university students in Jakarta, Indonesia during the COVID-19 pandemic. Frontiers in Psychology, 12, 694122.
Alizadeh Fard, S., & Saffarinia, M. (2020). The prediction of mental health based on the anxiety and the
social cohesion that caused by coronavirus. Quarterly Social Psychology Research, 9(36), 129-141.
Alnazly, E., Khraisat, O. M., Al-Bashaireh, A. M., & Bryant, C. L. (2021). Anxiety, depression, stress, fear and social support during COVID-19 pandemic among Jordanian healthcare workers. PLoS ONE, 16(3), e0247679.
Alsukah, A. I., Algadheeb, N. A., Almeqren, M. A., Alharbi, F. S., Alanazi, R. A., Alshehri, A. A., Alsubie, F. N., & Ahajri, R. K. (2020). Individuals' self-reactions toward COVID-19 pandemic in relation to the awareness of the disease, and psychological hardiness in Saudi Arabia. Frontiers in Psychology, 11, 1-8.
Alyami, M., de Albuquerque, J. V., Krägeloh, C. U., Alyami, H., & Henning, M. A. (2021). Effects of fear of COVID-19 on mental well-being and quality of life among Saudi adults: A path analysis. Saudi Journal of Medicine & Medical Sciences, 9(1), 24–30.
Armaou, M., Konstantinidis, S., & Blake, H. (2019). The effectiveness of digital interventions for psychological well-being in the workplace: A systematic review protocol. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(1), 255.
Aslam, N., Shafique, K., & Ahmed, A. (2021). Exploring the impact of COVID-19-related fear, obsessions, anxiety and stress on psychological well-being among adults in Pakistan. The Journal of Mental Health Training, Education and Practice, 16(4), 313-321.
Asmundson, G., & Taylor, S. (2020). Coronaphobia: Fear and the 2019-nCoV outbreak. Journal of Anxiety Disorders, 70, 102196.
Baykal, U., Seren, S., & Sokmen, S. (2009). A description of oncology nurses’ working conditions in Turkey. European Journal of Oncology Nursing, 13(5), 368-375.
Cassidy, T., McLaughlin, M., & Giles, M. (2014). Benefit finding in response to general life stress: Measurement and correlates. Health Psychology and Behavioral Medicine, 2(1), 268-282.
Chan, A., Ho, J., Li, J., Tam, H. L., & Tang, P. (2021). Impacts of COVID-19 pandemic on psychological well-being of older chronic kidney disease patients. Frontiers in Medicine, 8, 666973.
Chen, X., Zou, Y., & Gao, H. (2021). Role of neighborhood social support in stress coping and psychological wellbeing during the COVID-19 pandemic: Evidence from Hubei, China. Health & Place, 69, 102532.
Cohen, S. (2004). Social relationships and health. American Psychologist, 59, 676-84.
Delaney, K. R., Naegle, M. A., Valentine, N. M., Antai-Otong, D., Groh, C. J., & Brennaman, L. (2018). The effective use of psychiatric mental health nurses in integrated care: Policy implications for increasing quality and access to care. The Journal of Behavioral Health Services & Research, 45(2), 300-309.
Eder, S. J., Steyrl, D., Stefanczyk, M. M., et al. (2021). Predicting fear and perceived health during the COVID-19 pandemic using machine learning: A cross-national longitudinal study. PloS one, 16(3), e0247997.
Epishin, V. E., Salikhova, A. B., Bogacheva, N. V., Bogdanova, M. D., & Kiseleva, M. G. (2020). Mental health and the COVID-19 pandemic: Hardiness and meaningfulness reduce negative effects on psychological well-being. Psychology in Russia: State of the Art, 13(4), 75-88.
Ghafari, R., Mirghafourvand, M., Rouhi, M. et al. (2021). Mental health and its relationship with social support in Iranian students during the COVID-19 pandemic. BMC Psychology, 9, 1-8.
Harper, C. A., Satchell, L. P., Fido, D., & Latzman, R. D. (2020). Functional fear predicts public health compliance in the COVID-19 pandemic. International Journal of Mental Health and Addiction, 1-14.
Henry, A., Tourbah, A., Camus, G., Deschamps, R., Mailhan, L., Castex, C., et al. (2019). Anxiety and depression in patients with multiple sclerosis: The mediating effects of perceived social support. Multiple Sclerosis and Related Disorders, 27, 46-51.
Jiang, X., Deng, L., Zhu, Y., Ji, H., Tao, L., Liu, L., Yang, D., & Ji, W. (2020). Psychological crisis intervention during the outbreak period of new coronavirus pneumonia from experience in Shanghai. Psychiatry Research, 286, 112903.
Keyes, C. L. M. (2006). Subjective well-being in mental health and human development research worldwide: An introduction. Social Indicators Research, 77(1), 1-10.
Lai, J., Ma, S., Wang, Y., et al. (2020). Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Network Open, 3(3), e203976.
Li, Z., Ge, J., Feng, J., et al. (2021). Less social support for patients with COVID-19: Comparison with the experience of nurses. Frontiers in Psychiatry, 12, 554435.
Li, F., Luo, S., Mu, W. et al. (2021). Effects of sources of social support and resilience on the mental health of different age groups during the COVID-19 pandemic. BMC Psychiatry, 21(16), 1-14.
Lima, C., Carvalho, P., Lima, I., Nunes, J., Saraiva, J. S., de Souza, R. I., da Silva, C., & Neto, M. (2020). The emotional impact of Coronavirus 2019-nCoV (new Coronavirus disease). Psychiatry Research, 287, 112915.
Liu, C., Huang, N., Fu, M., Zhang, H., Feng, X. L., & Guo, J. (2021). Relationship between risk perception, social support, and mental health among general Chinese population during the COVID-19 pandemic. Risk Management and Healthcare Policy, 14, 1843-1853.
Mahmoudian, H., Safarian, H., Hashemzadeh Vaez, H., Mir Mohammad Tabar, S. A., & Rezvani Far, Sh. (2015). Studying the relation between life orienteering and advancement goals with students’ life satisfaction. Educational Psychology, 11(35), 123-35.
Malta, M., Rimoin, A. W., & Strathdee, S. A (2020). The coronavirus 2019 nCoV epidemic: Is hindsight 20/20. Clinical Medicine, 1, 20-24.
Menec, V. H., Chipperfield, J. G., & Perry, R. P. (1999). Self-perceptions of health: a prospective analysis of mortality, control, and health. The Journals of Gerontology. Series B, Psychological Sciences and Social Sciences, 54(2), 85-93.
Rubin, G. J., & Wessely, S. (2020). The psychological effects of quarantining a city. BMJ (Clinical Research ed.), 368, m313.
Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. Current Directions in Psychological Science, 4(4), 99-104.
Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719-727.
Silva, W., Brito, T., & Pereira, C. R. (2021). Anxiety associated with COVID-19 and concerns about death: Impacts on psychological well-being. Personality and individual differences, 176, 110772.
Tsur, N., & Abu-Raiya, H. (2020). COVID-19-related fear and stress among individuals who experienced child abuse: The mediating effect of complex posttraumatic stress disorder. Child Abuse & Neglect, 110(Pt 2), 104694.
Tuason, M. T., Güss, C. D., & Boyd, L. (2021). Thriving during COVID-19: Predictors of psychological well-being and ways of coping. PLoS ONE, 16(3), e0248591.
Villani, L., Pastorino, R., Molinari, E. et al. (2021). Impact of the COVID-19 pandemic on psychological well-being of students in an Italian university: A web-based cross-sectional survey. Global Health, 17, 1-14.
World Health Organization. (2020). Coronavirus disease (COVID-19) situation report– 165. World Health Organization.https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200703-COVID19-sitrep-165.pdf?sfvrsn=b27a772e_2.
Yıldırım, M., & Güler, A. (2020a). Positivity explains how COVID-19 perceived risk increases death distress and reduces happiness. Personality and Individual Differences, 168, 110347.
Zimet, G. D., Powell, S. S., Farley, G. K., Werkman, S., & Berkoff, K. A. (1990). Psychometric characteristics of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality Assessment, 55(3-4), 610-617.
_||_