مقایسه گونه‏ شناسی خانواده در مدل فرایند و محتوا در خانواده‏ های با تاب‏ آوری بالا و پایین

محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعي

فاطمه دارنجانی شیرازی ¹ , نادره سهرابی ² , محبوبه چین آوه ³

1 - دانشجوی دکتری گروه روانشناسی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران
2 - استادیار گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
3 - استادیار گروه روانشناسی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1399/09/17 تاریخ پذیرش : 1400/01/17 تاریخ انتشار : 1399/01/01

کلید واژه: گونه‏شناسی خانواده#مدل فرایند و محتوا# تاب‏آوری,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش مقایسه گونه شناسی خانواده در مدل فرایند و محتوا در خانواده های با تاب آوری بالا و پایین بوده است. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل؛ 6000 هزار نفر از والدین دانش آموزان مقطع راهنمایی ساکن در شهر شیراز در سال 1398 بودند. حجم نمونه پژوهش 361 نفر بود که به روش در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش حاضر مقیاس های فرآیند و محتوای خانواده سامانی (1387) و تاب آوری خانواده سیکبی (2005) بود. روایی پرسشنامه در پژوهش حاضر با استفاده از ضرایب همبستگی هر سوال با نمره کل محاسبه گردید و نشان داد که همه سوالات با نمره کل همبستگی معنی داری دارند. همچنین پایایی پرسشنامه ها در پژوهش حاضر با استفاده از ضرایب آلفای کرونباخ برای مقیاس خودگزارشی فرآیند خانواده 66/0، مقیاس خودگزارشی محتوای خانواده 86/0 و برای تاب آوری خانواده 95/0 بدست آمد. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل وایانس و کای اسکوئر و با استفاده از نرم‌افزار 23 SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که بین گونه های خانواده با خانواده های با تاب آوری بالا و پایین تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین از میان زیرمقیاس های فرآیند و محتوا، در خانواده های سالم و ناسالم، محتوا مشکل و فرآیند مشکل مهارت مقابله دارای بیشترین مقدار میانگین و فضای زندگی دارای کمترین مقدار میانگین می باشند. بنابراین پیشنهاد می گردد با توجه به آموزش پذیر بودن عوامل فرایندی خانواده با آموزش خانواده ها در مورد این عوامل، گامی ارزشمند در کاهش مشکلات خانواده ها و به طبع آن افزایش تاب آوری والدین برداشت.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to compare family typology in process and content model in families with high and low resilience. The method of the present study is descriptive survey and the statistical population of the present study includes; 6000 thousand parents of middle school students living in Shiraz in 1398. The sample size was 361 people who were selected by available methods. The instruments of the present study were process and content scales of Samani family (2008) and resilience of Sikbi family (2005). The validity of the questionnaire in the present study was calculated using the correlation coefficients of each question with the total score and showed that all questions have a significant correlation with the total score. Also, the reliability of the questionnaires in the present study using Cronbach's alpha coefficients for the family process self-report scale was 0.66, the family content self-report scale was 0.86 and for the family resilience was 0.95. Data were analyzed using analysis of variance and Chi-square and SPSS 23 software. Findings showed that there is a significant difference between family species and families with high and low resilience. Also, among the process and content subscales, in healthy and unhealthy families, problem content and problem coping problem have the highest average value and living space has the lowest average value. Therefore, it is suggested that due to the teachability of family process factors by educating families about these factors, a valuable step was taken to reduce family problems and naturally increase parental resilience.

منابع و مأخذ:

آقابخشی، حبیب. (1397). اعتیاد و آسیب شناسی خانواده، انتشارات دانش آفرین.

نجفی، احد؛ شکاری، لیلا. (1394). رابطه تاب آوری با الگوهای ارتباطی خانواده. اولین همایش علمی پژوهشی روانشناسی، علوم تربیتی و آسیب‏شناسی جامعه، به صورت الکترونیکی، شرکت طلای سبز، انجمن پایش.

احمدی، حبیب. (1396). نظریه های انحرافات اجتماع، انتشارات زر.

اعزازی، شهلا، (1396)، جامعه شناسی خانواده، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

حیدری، فریبا. (1392). بررسی تدوین بسته های آموزشی مهارت های زندگی زناشویی مبتنی بر           نظریه های مشاوره ازدواج و آموزه های اسلامی و مقایسه تأثیر این دو بسته بر رضایت زناشویی و کیفیت زندگی زوجین شهر اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.

روزن باوم، هایدی. (2015). خانواده به منزله ساختاری در مقابل جامعه، ترجمه محمدصادق مهدوی، ، انتشارات مرکز دانشگاهی.

ریموند، گسن. (2010). مبانی جرم شناسی نظری، ترجمه مهدی کی نیا، چاپ اول، انتشارات نشر.

سامانی، سیامک، بهبهانی، مینا. (1385). الگوهای ارتباطی در گونه‌های مختلف خانواده در مدل بافت‏نگر فرایند و محتوای خانواده دو فصلنامه مشاوره کاربردی، شماره 1.

سامانی، سیامک؛ خیر، محمد؛ صداقت، زینب. (1389). سبک‏های والدگری در گونه‏های مختلف خانواده در مدل فرایند و محتوای خانواده. فصلنامه خانواده پژوهی، سال 6، شماره 22، ص 174-161.

سامانی سیامک، ترابی، عطا. (1390). شادکامی نوجوانان در گونه های مختلف خانواده بر اساس مدل بافت نگر فرآیند و محتوای خانواده. دو فصلنامه مشاوره کاربردی، شماره 1.

شفیع آبادی عبدالله، موزیری عباس، اسمعیلی معصومه، یونسی جلیل. (1399). تدوین مدل تاب‌آوری خانوادۀ ایرانی: یک پژوهش کیفی. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی البرز. ۹ (۴):            ۴۱۵-۴۲۴.

صدیق، رحمت الله. (1396). نظریه های مربوط به کجروی های اجتماعی، انتشارات دانشگاه تهران.

صبری، مصطفی؛ فولادچنگ، محبوبه؛ محمدی دهاقانی، مریم و گلزار، حمیدرضا. (1393). رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و تاب‏آوری در دانش‏آموزان: نقش میانجی‏گری هوش هیجانی. فصلنامه روش‏ها و مدل‏های روان‏شناختی، سال 5، شماره 18، ص 128-109.

فرهادی، مریم. (1391). اعتبار گونه‏شناسی خانواده در مدل فرآیند و محتوای خانواده و مدل مدور ترکیبی بر اساس شاخص‏های سلامت. پایان‏نامه کارشناسی ارشد، رشته مشاوره و راهنمایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.

کریمی نژاد، هاجر، کریمی نژاد، مسعود، صادقی، مسعود، غلام رضایی، سیمین. (1398). تدوین مدل           تاب آوری خانواده بر اساس دیدگاه متخصصان خانواده، زوجین و پژوهش ها (پژوهش کیفی)، نشریه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده، شماره 46.

لواف، هانیه.، شکری، امید.، قنبری، سعید. (1393). نقش واسطه ای مدل های ارتباطی زوجین در رابطه بین تعارض زناشویی و مشکلات درونی سازی و برونی سازی شده دختران، نشریه روانشناسی خانواده، شماره 2.

نجفی، احد؛ شکاری، لیلا. (1394). رابطه تاب آوری با الگوهای ارتباطی خانواده. اولین همایش علمی پژوهشی روانشناسی، علوم تربیتی و آسیب‏شناسی جامعه، به صورت الکترونیکی، شرکت طلای سبز، انجمن پایش.

 

Aizpurua-Perez, I., & Perez-Tejada, J. (2020). Resilience in women with breast cancer: A systematic review. European Journal of Oncology Nursing, 101854.

Chew, J., & Haase, A. M. (2016). Psychometric properties of the family resilience assessment scale: A singaporean perspective. Epilepsy & Behavior, 61, 112-119.

Fitzpatrick MA.(2004). The family communication patterns theory observations on its development and application. J Fam Commun. 2004; 4: 167-179.

Mazur, J., Szkutink, A. M., Tabak, l. (2014). Changes in family socioeconomic status as predictors of self-efficacy in 13-year-old polish adolescents. International Journal of Public Health, 59, 107-115.

Nam, B., Kim, J. Y., DeVylder, J. E., & Song, A. (2016). Family functioning, resilience, and depression among North Korean refugees. Psychiatry research, 245, 451-457.

Roopnarine, J. L., & Evans, M. (2015). Parenting styles, communion and relationship of the parents with children. Early Childhood Research Quarterly, 21: 238-252.

Samani, S. (2005). Family Process and content Model: A Theoretical Model. Paper presented in 53^rd British Psychological Society & Social Psychology. Annual Conference: Birmingham, 6^th – 8^th September, UK.

Samani, S. (2011). "Family process and content model: A contextual model for family studies". Procedia of Social and Behavioral Sciences, 30, 2285-2292.

Samani, S.(2010). Family types in the family process and content model. Procedia - socialand behavioral sciences, 5, 727-732.Stanger, C., Kamon, J., Dumenci, L., Higgins, S. T., Bickel, W. K., Grabowski, J.

Walsh, F. (2003). Family resilience: A framework for clinical practice. Family process, 42(1), 1-18.