بررسی کارآمدی ماتریکس درمانی بر خودکنترلی و سازگاری اجتماعی سوء مصرف کنندگان مت آمفتامین در مقایسه با واقعیت درمانی

محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعي

آمنه اوجی ¹ , علیرضا حیدرئی ² , سعید بختیارپور ³ , ناصر سراج خرمی ⁴

1 - دانشجوی دکترای روانشناسی سلامت، گروه روانشناسی، واحد بین المللی خرمشهر – خلیج فارس، دانشگاه آزاد اسلامی، خرمشهر، ایران.
2 - گروه روان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
3 - گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
4 - استادیار روانشناسی عمومی ، گروه روانشناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

تاریخ دریافت : 1398/08/20 تاریخ پذیرش : 1399/03/27 تاریخ انتشار : 1399/05/01

کلید واژه: واقعیت درمانی# خود کنترلی#سازگاری اجتماعی# مت آمفتامین# بوپرنورفین, ماتریکس,

چکیده مقاله :

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمان ماتریکس و واقعیت درمانی نوین گروهی بر خود کنترلی و سازگاری اجتماعی در مردان وابسته به مت آمفتامین تحت درمان با داروی بوپرنورفین بود. پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون -پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی مردان وابسته به مت آمفتامین، تحت درمان نگهدارنده با بوپرنورفین مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر تهران در زمستان 1397 بودند. 45 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به صورت کاملا تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. ابتدا خود کنترلی و سازگاری اجتماعی از طریق پرسشنامه خود کنترلی تانجی (2004) و پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل (1961) ، ارزیابی شدند، گروه نخست، درمان ماتریکس و گروه دوم، واقعیت درمانی گروهی دریافت کردند؛ گروه سوم فقط تحت درمان نگهدارنده با بوپرنورفین بودند. متغیرها مجدداً در پس آزمون ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان داد هردو درمان بر خود کنترلی و سازگاری اجتماعی بیماران اثر بخش بود (01/0>P) همچنین تفاوت اثربخشی دو درمان معنادار بود (01/0>P) و درمان ماتریکس در سازگاری اجتماعی اثربخشی بیشتری داشت (01/0>P). اما اختلاف معنی داری بین اثر بخشی دو درمان بر خودکنترلی وجود نداشت. با توجه به اینکه الگوی ماتریکس تلفیقی از برنامه‌های شناختی-رفتاری، مهارتهای مقابله ای، آموزش خانواده و گروههای همیار می‌باشد، توصیه می‌شود در درمان بیماران وابسته به مت آمفتامین استفاده شود.

چکیده انگلیسی:

The aim of the present study was to compare the efficacy of matrix treatment and modern group reality therapy on self-control and social adjustment in methamphetamine-dependent men treated with buprenorphine. The present study was experimental with pre-test and post-test with control group. The statistical population consisted of all methamphetamine-dependent men receiving maintenance therapy with buprenorphine referred to Tehran Drug Addiction Treatment Centers in winter 1977. Forty-five individuals were selected by purposive sampling and were randomly assigned into two experimental and control groups. At first, self-control and social adjustment were assessed through the Tanji self-control questionnaire and Bell's social adjustment questionnaire. The first group received matrix therapy and the second group received group reality therapy; the third group received only buprenorphine maintenance therapy. The variables were evaluated again at post-test. The results showed that both treatments were effective on self-control and social adjustment (P <0.01). Also, the difference between the effectiveness of the two treatments was significant (P <0.01) and matrix treatment had more effect on social adjustment. But there was no significant difference between the efficacy of the two treatments on self-control. Given that the matrix model is a combination of cognitive-behavioral programs, coping skills, family education, and support groups, it is recommended to be used in the treatment of methamphetamine-dependent patients.

منابع و مأخذ:

احتشامی پویا، سارا؛ ممتازی، سعید؛ مکری، آذرخش؛ اسکندری، ذکریا؛ داداشی، محسن (۱۳۹۷). اثر بخشی درمان ماتریکس درکاهش شدت اعتیاد و پیشگیری از عود در مصرف کنندگان مت‌آمفتامین در شهر زنجان. مجله‌ی علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، ۲۶ (۱۱۷) ، ۲۱-۳۱.
اصغری، فرهاد؛ سعادت، سجاد (1393). بررسی سلامت روانی معتادان به شیشه مراجعه‌کننده به مراکز درمانی. فصلنامه سلامت اجتماعی و اعتیاد، ۱ (۳) ، ۱۰۹-۱۲۰ .
جعفری، مصطفی؛بساک‌نژاد، سودابه؛مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز؛زرگر،  یدالله؛ (1394). اثربخشی الگوی ماتریکس در مقایسه با الگوی مراحل تغییر بر خودتنظیمی و تداوم تغییر در مردان وابسته به آمفتامین، فصلنامه روانشناسی کاربردی، 7 (74) ، 24-7.
جلالی، امیر؛ قادری، داود (1395). مقایسه اثربخشی واقعیت‌درمانی گروهی و دارو درمانی بر بهبود علائم خلقی معتادان . فصلنامه علمی-پژوهشی اعتیادپژوهی، ۱۰ (۳۸) ، ۱۳۷-۱۵۰
حمیدی، فریده؛ خیران، سلیمه. (1397). اثر بخشی مداخلات آموزشی پیشگیری از بازگشت بر پایه ذهن آگاهی بر وسوسه، تنظیم هیجان و پرخاشگری افراد وابسته به مت آمفتامین. فصلنامه علمی-پژوهشی اعتیادپژوهی; ۱۲ (۴۹) : ۲۳-۳۸
دژمان، معصومه؛ رفیعی، حسن؛ خزایی، عباس؛ بهمنی، بهمن (1392). تجارب مردان معتاد به شیشه از مسیر درمان و بهبودی. مجله علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 20 (3) ، 270- 280.
سلیمانی، فاطمه؛ رئیسی، زهره (۱۳۹۴) ، بررسی اثر بخشی درمان ماتریکس بر سلامت عمومی و سلامت اجتماعی خانواده‌های معتادان مادر و همسرشهر اصفهان، کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، تهران، موسسه سرآمدهمایش کارین.
صدری دمیرچی، اسماعیل؛ فیاضی، مینا؛ محمدی، نسیم (1395). بررسی رابطه‌ خودکارآمدی و حمایت اجتماعی ادراک شده با آمادگی به اعتیاد در سربازان خدمت وظیفه. مجله طب نظامی.; ۱۸ (۴) : ۳۱۶-۳۲۴.
فتاحی شنگل آباد، محمدرضا؛ میرهاشمی، مالک (1397). اثربخشی درمان ماتریکس بر تنظیم هیجانی بیماران وابسته به مت‌آمفتامین . فصلنامه علوم پزشکی، ۲۸ (۱) ، ۵۰-۵۷
محمدی، اکبر؛ کارگرشاکر، امیر (1397). اثر‌بخشی درمان ساختارمند ماتریکس بر میزان ولع مصرف، سرسختی و بهزیستی روانی در معتادان مت‌آمفتامین. فصل‌نامه طب انتظامی، ۷ (۲) ، ۷۵-۸۰.
موسوی مقدم، سیدرحمت اله؛ هوری، سهیلا؛ امیدی، عباس؛ ظهیری خواه، ندا (1394). بررسی رابطه هوش معنوی با خودکنترلی و مکانیسم‌های دفاعی در دانش‌آموزان دختر سال سوم متوسطه . فصلنامه علوم پزشکی ; ۲۵ (۱) : ۵۹-۶۴.
میکاییلی منیع، فرزانه؛ مددی امام زاده، زهرا (1387). بررسی رابطه هوش هیجانی - اجتماعی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان دارای حکم انضباطی و مقایسه آن با دانشجویان بدون حکم دانشگاه ارومیه. پژوهش های نوین روانشناختی (روانشناسی) دانشگاه تبریز. 3 (11) ، 99-121.

Bagley, S. M. (2017).Agreement between self-report and urine drug test results in a sample patients treated with buprenorphine for opioid use disorder (Doctoral dissertation).

Baler, R. D., & Volkow, N. D. (2006). Drug addiction: the neurobiology of disrupted self-control.Trends in molecular medicine,12 (12) , 559-566.
Dargie, W., & Poellabauer, C. (2010).Fundamentals of wireless sensor networks: theory and practice. John Wiley & Sons.
Degenhardt, L., Degenhardt, L., Roxburgh, A., Degenhardt, L., Roxburgh, A., Black, E., ... & Degenhardt, L. (2008). The epidemiology of methamphetamine use and harm in Australia.Drug and alcohol review,27 (3) , 243-252.
DeSocio, J. E. (2005). Accessing Self‐development through narrative approaches in child and adolescent psychotherapy.Journal of child and adolescent psychiatric nursing,18 (2) , 53-61.
Dortaj, F., Shakiba, M., & Shakiba, J. (2013). The effect of cognitive-behavioral group therapy on social coping of crack abusers.Zahedan Journal of Research in Medical Sciences,15 (2) , 59-63.
Lamson, R. J. (2002).U.S. Patent No. 6,425,764. Washington, DC: U.S. Patent and Trademark Office.
.Massah, O., Farmani, F., Karimi, R., Karami, H., Hoseini, F., & Farhoudian, A. (2015). Group reality therapy in addicts rehabilitation process to reduce depression, anxiety and stress.Iranian Rehabilitation Journal,13 (1) , 50-44.
Miklowitz, D. J. (2004). The role of family systems in severe and recurrent psychiatric disorders: a developmental psychopathology view.Development and psychopathology,16 (3) , 667-688.
.Mottern, A., & Mottern, R. (2006). CHOO $ E WEALTH: A Choice Theory Based Financial Management Program.International Journal of Reality Therapy,25 (2).
.O'Donnell, A., Addison, M., Spencer, L., Zurhold, H., Rosenkranz, M., McGovern, R., ... & Kaner, E. (2019). Which individual, social and environmental influences shape key phases in the amphetamine type stimulant use trajectory? A systematic narrative review and thematic synthesis of the qualitative literature.Addiction,114 (1) , 24-47.
.Riesch, S. K., Henriques, J., & Chanchong, W. (2003). Effects of communication skills training on parents and young adolescents from extreme family types.Journal of child and adolescent psychiatric nursing,16 (4) , 162-175.
.Strayhorn Jr, J. M. (2002). Self-control: Theory and research.Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,41 (1) , 7-16.
.Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L. (2004). High self‐control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success.Journal of personality,72 (2) , 271-324.
.Trahan, M. H., Maynard, B. R., Smith, K. S., Farina, A. S., & Khoo, Y. M. (2019). Virtual reality exposure therapy on alcohol and nicotine: a systematic review.Research on Social Work Practice,29 (8) , 876-891.
.Walsch, N. D. (2014).Conversations with God, books 2 & 3: An uncommon dialogue. Hampton Roads Publishing.
.Wubbolding, R. (2017).Counselling with reality therapy. Routledge.
.Yeun, Y. R., & Han, S. J. (2016). Effects of psychosocial interventions for school-aged children's internet addiction, self-control and self-esteem: meta-analysis.Healthcare Informatics Research,22 (3) , 217-230.
.