نقش واسطه‌ای ابعاد سرشتی شخصیت در رابطه سیستم های مغزی رفتاری با اعتیاد اینترنتی دانشجویان
محورهای موضوعی : روانشناسی
مریم کدخدایی
1
(استادیار گروه روانشناسی، واحد مبارکه ، دانشگاه آزاد اسلامی ، اصفهان)
مریم ترابی سیاه بومی
2
(استادیار گروه ریاضی، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی ، اصفهان)
سودابه جعفری نسب
3
(کارشناسی ارشد روانشناسی، واحد مبارکه ، دانشگاه آزاد اسلامی ، اصفهان)
کلید واژه: سیستم‌های مغزی رفتاری, ویژگی‌های سرشتی شخصیت, اعتیاد اینترنتی. ,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی گری ابعاد ویژگی های سرشتی شخصیت در رابطه بین سیستم های مغزی رفتاری با اعتیاد اینترنتی در دانشجویان بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی و همبستگی بود. جامعه‌ی پژوهش حاضر کلیه دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه غیرانتفاعی اشرفی اصفهانی در سال ۱401 بودند. از بین دانشجویان این دانشگاه ها، ۳۴۶ دانشجو بر اساس نمونه گیری در دسترس، اطلاعات مورد نیاز پرسشنامه‌ی شخصیت گری ویلسون (1989)، پرسشنامه‌ی سرشت و منش کلونینجر (1994) و پرسشنامه‌ی اعتیاد به اینترنت یانگ (1998) را تکمیل نمودند. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از الگویابی معادله ساختاری انجام شد. یافته ها نشان داد پشتکار و نوجویی به صورت مثبت و آسیب پرهیزی به صورت منفی بر اعتیاد به اینترنت اثر دارند. رابطه بین پاداش وابستگی بر اعتیاد به اینترنت معنا دار نشد. اثر مستقیم سیستم های بازداری رفتاری با اعتیاد به اینترنت 371/0 و اثر مستقیم سیستم های فعال ساز رفتاری با اعتیاد به اینترنت 382/0- و هر دو در سطح 01/0 درصد معنادار است. همچنین اثر غیر مستقیم سیستم های بازداری رفتاری و فعال ساز رفتاری از طریق ابعاد شخصیتی سرشت هر دو معنا دار بود . رابطه غیر مستقیم فعال ساز رفتاری بر اعتیاد به اینترنت 146/0- و رابطه غیر مستقیم بازداری رفتاری بر اعتیاد به اینترنت 137/0+به دست آمد . در بین ابعاد شخصیتی سرشت نقش میانجی گری جزیی پشتکار تایید شد.
The aim of the present study was to investigate the mediating role of personality traits in the relationship between brain-behavioral systems and internet addiction in college students. The current research was descriptive and correlational. The current research population was all students studying in the non-profit Ashrafi University of Isfahani in 1401. Among the students of these universities, 346 students, based on the available sampling, completed the information required by Gary Wilson's personality questionnaire (1989), Cloninger's temperament and personality questionnaire (1994) and Young's Internet addiction questionnaire (1998). Statistical analysis was done using structural equation modeling. The findings showed that persistence and novelty seeking have a positive effect and harm avoidance has a negative effect on Internet addiction. The relationship between reward dependency and Internet addiction was not significant. The direct effect of behavioral inhibition systems with Internet addiction is 0.371 and the direct effect of behavioral activation systems with Internet addiction is -0.382 and both are significant at the 0.01% level. Also, the indirect effect of behavioral inhibition and behavioral activator systems through personality dimensions of nature was significant. The indirect relationship of behavioral activation on Internet addiction was -0.146 and the indirect relationship of behavioral inhibition on Internet addiction was +0.137. Among the personality dimensions of temprament, the partial mediating role of persistence was confirmed.
.آزاد فلاح، پرویز؛ دادستان، پریرخ؛ اژه ای، جواد؛ و موذنی، سیدمحمد. (1378). تنیدگی (استرس)، فعالیت سیستم های مغزی-رفتاری و تغییرات ایمونوگلوبین ترشحی. مجله روانشناسی، 9: 22-3.
2.بابایی کریم، عیسی زادگان علی، پیر نبی خواه نسیم، تاج الدینی امراه. (1395).نقش سیستم های مغزی رفتاری، نوجویی، پاداش وابستگی و نگرانی آسیب شناختی درپیش بینی استعداد اعتیاد. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي.; ۱۰ (۳۷) :۲۵۹-۲۷۵
3.حسن زاده,رمضان,بیدختی,عاطفه,رضایی,عباس,رهایی,فاطمه. (1391).رابطه اعتیاد به اینترنت با پیشرفت تحصیلی و ویژگی‌های شخصیتی فراگیران .فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی ,9 ،(3),95-107.
4.حسینی، امین؛ شاهقلیان، مهناز؛ عبدالهی، محمدحسین. (1395). بررسی رابطه سیستم‌های مغزی رفتاری و اعتیاد به اینترنت با نقش واسطه‌ای احساس تنهایی و راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان. علوم تربیتی و روانشناسی، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، 51-26.
5.دادفر محبوبه، بهرامی فاضل، دادفر فرشته، یونسی سیدجلال.(139). بررسی پایایی و روایی پرسشنامه سرشت و منش. مجله توانبخشی.; ۱۱ (۳) :۱۵-۲۴
6.رضایی فاطمه.(1399). بررسی رابطه استفاده آسیب زا از تلفن همراه و اعتیاد به اینترنت با طلاق عاطفی معلمان شهر کرمانشاه. رویش روان شناسی.; ۹ (۳) :۶۹-۷۶
7.رضایی عبدلی ، فرزانه و نوکنی ، مصطفی.(1394). پیش بینی اعتیاد به اینترنت براساس سرشت ومنش،سومین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب های اجتماعی و فرهنگی
8.سلطانی‌فر, عاطفه, سلیمی, زنیره, مشهدی, علی, تیموری, سعید, و غفاری, زهرا. (1397). نقش هیجان‌خواهی و سیستم‌های مغزی-رفتاری در ابتلا به اعتیاد اینترنتی در دانشجویان. مجله اصول بهداشت روانی, 21(2), 87-93. doi: 10.22038/jfmh.2019.13606
9.صابری، زهره، فرقدانی، آزاده، و شاطریان محمدی، فاطمه. (1392). الگوی شخصیتی سرشت و منش, هوش اخلاقی و اعتیاد به اینترنت در دانشجویان. کنگره ملی روانشناسی اجتماعی ایران. SID. https://sid.ir/paper/845776/fa
10.علوی، سلمان؛ مرآثی، محمدرضا؛ جنتی فرد، فرشته؛ اسلامی، مهدی؛ حقیقی، محمد (1389). بررسی ارتباط علائم روان‌پزشکی با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاه‌های شهر اصفهان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان، دوره 17 (2): 45-34.
11.عینی پور جواد، بیات مریم، پاشنگ سارا.(1400). پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت دانشجویان بر اساس سیستم‌های مغزی-رفتاری. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی.; ۱۹ (۱) :۸۵-۹۸
12.فتحی محمد، سهرابی فرامرز، سعیدیان مرتضی.(1392). مقایسه ویژگی‌های شخصیتی و سبک های هویت در دانشجویان معتاد و غیر معتاد به اینترنت. تحقیقات علوم رفتاری.; ۱۱ (۲)
13.حسین کاویانی ، مهرانگیز پورناصح.(1384) . اعتباریابی و هنجارسنجی پرسشنامه سرشت و منش کلونینجر TCI در جمعیت ایرانی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران.; ۶۳ (۲) :۸۹-۹۸
14.کیوانی، محدثه. (1393). پیش‌بینی اعتیاد اینترنتی بر اساس ویژگی های شخصیتی سرشت و منش رابرت کلونینجر، سومین همایش ملی سلامت روان و تندرستی، قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان.
15.مولایی، م.(1398) پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت براساس هیجان‌خواهی و ابعاد سرشت و منش در بین دانش آموزان دوره متوسطه شهر سرعین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه آزاد اردبیل.
1. Ball SA.(2005). Personality traits, problems, and disorders: Clinical applications to substance use disorders. Journal of Research in Personality.; 39(1), 84-102. doi: 10.1016/j.jrp.2004.09.008.
2. Cloninger CR, Svrakic DM, Przybeck TR.(1994). A psychobiological model of temperament and character. Arch Gen Psychiatry.; 50(12): 975-990. doi: 10.1001/archpsyc.1993.01820240059008. PMID: 8250684
3. Hanafi E, Siste K, Wiguna T, Kusumadewi I, Nasrun MW.(2019). Temperament profile and its association with the vulnerability to smartphone addiction of medical students in Indonesia. J bioRxiv. P 536474. doi:10.1101/536474
4. Hansen EB, Breivik G.(2001). Sensation seeking as a predictor of positive and negative risk behavior among adolescents. Personality and Individual Differences.; 30(4), 627-640. doi: 10.1016/S0191-8869(00)00061-1.
5. Hostovecky M, Prokop P.(2018). The relationship between internet addiction and personality traits in Slovak secondary school’s students, Jamsi.; 14(1), 83-101. doi: 10.2478/jamsi-2018-0006.
6. Jiang Z, Zhao X.(2017). Brain behavioral systems, self-control and problematic mobile phone use: The moderating role of gender and history of use. Pers Individ Dif.; 106, 111-16. doi:10.1016/j.paid. 10.036.
7. Ksiksou, J., Maskour, L., & Alaoui, S. (2023). The relationship between Internet addiction and personality traits in Moroccan nursing students. Acta Neuropsychologica, 21(2), 177–189. https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.6029
8. Mardaga S, Hansenne M.(2007). Relationships between Cloninger's Biosocial Model of Personality and the Behavioral Inhibition/Approach Systems (BIS/BAS). Personality and Individual Differences.; 42(4), 715-722. doi: 10.1016/j.paid.2006.08.013.
9. Meerkerk GJ, Vanden RJJM, Franken IHA, Garretsen HFL.(2010). Is compulsive internet use related to sensitivity to reward and punishment and impulsivity? Comput Human Behav.; 26(4), 729-35.
10. Milosevic JS, Zezelj IL.(2014). Psychological predictors of addictive social networking sites use the case of Serbia. Compute Human Behav.; 32, 229-34. doi:10.1016/j.chb.2013.12.018.
11. Nwufo, I J, and Ike, O O. (2024). "Personality Traits and Internet Addiction among Adolescent Students: The Moderating Role of Family Functioning" International Journal of Environmental Research and Public Health 21, no. 5: 520. https://doi.org/10.3390/ijerph21050520
12. Sariyska R, Lachmann B, Markett S, Reuter M, Montag C.(2017). Individual differences in implicit learning abilities and impulsive behavior in the context of Internet addiction and Internet Gaming Disorder under the consideration of gender. Addictive Behaviors Reports.; 5, 19-28. doi:10.1016/j.abrep.2017.02.002.
13. Servidio R, Bartolo MG, Palermiti AL, Costabile A.(2021). Fear of COVID-19, depression, anxiety, and their association with Internet addiction risk in a sample of Italian students. Journal Affective Disorders Reports.; 4: 100097. doi: 10.1016/j.jadr.2021.100097.
14. Shafieetabar M, Zebardast A.(2018). Predicting Students’ Internet Addiction Based on the Behavioral Activation / Inhibition Systems and Social Anxiety. International Journal of Behavioral Sciences.; 12(1), 32-36.
15. Tosun LP, Lajunen T.(2010). Does Internet use reflect your personality? Relationship between Eysencks personality dimensions and Internet use. Compute Human Behav.; 26, 162-7. doi: 10.1016/j.chb.2009.10.010.
16. Watson J.(2005). Internet Addiction Diagnosis and Assessment: Implications for Counselors. Journal of Professional Counseling.; 33(2), 17-30. doi:10.1080/15566382.2005.12033815.
17. Widyanto L, Mcmurran M.(2004). The psychometric properties of the internet addiction test. CyberPsychology & Behavior.; 7(4), 443-450. doi: 10.1089/cpb.2004.7.443. PMID: 15331031.
18. Wilson G, Gray J, Barrett PT.(1990).A factor analysis of the GRAY-WILSON personality Questionair.Personality and Individual Differences.; 11(10), 1037-1045.
19. Xiang H, Tian X, Zhou Y, Chen J, Potenza M, Zhang Q.(2021). The Relationship between Behavioral Inhibition and Behavioral Activation Systems, Impulsiveness, and Internet Gaming Disorder among Students of Different Ages. Front Psychiatry. doi:10.3389/fpsyt.2020.560142.
20. Yang KS.(1998). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology & Behavior.; 1(3), 237-244. doi:10.1089/cpb.1998.1.237.
21. Yang CK.(2001). Sociopsychiatric Characteristics of Adolescents Who Use Computers to Excess. Acta Psychiater Scand.; 104(3), 217-22. doi:10.1034/j.1600-0447.2001.00197.x. PMID: 11531659.
22. Yang SC, Tung CJ.(2007). Comparison of internet addicts and non-addicts in Taiwanese high school. Compute Human Behav.; 23(1), 79-96. doi:10.1016/j.chb.2004.03.037.
23. Yen JY, Ko CH, Yen CF, Chen CS, Chen CC.(2009). The association between harmful alcohol use and Internet addiction among college students: comparison of personality. Psychiatry and Clinical Neurosciences.; 63(2), 218-224. doi: 10.1111/j.1440-1819.2009.01943.x.
24. Zhang Z, Lin Y, Liu J, Zhang G, Hou X, Pan Z, Dai B.(2022). Relationship between behavioral inhibition/activation system and Internet addiction among Chinese college students: The mediating effects of intolerance of uncertainty and self-control and gender differences. Front Public Health. 2022 Dec 28;10:1047036. doi: 10.3389/fpubh.2022.1047036. PMID: 36644769; PMCID: PMC9832708.