تحلیل و ارزیابی مقاومت ایرانیان از ورود اعراب تا خلافت امویان: تأثیر آن بر هویت ایرانیان
محورهای موضوعی : ایران
افشین اشکور کیایی
1
(پژوهشگر هویت ایرانیان)
کلید واژه: سلطه, مقاومت, امویان, هویت اسلامی-عربی, انقیاد,
چکیده مقاله :
این مقاله از یک‌جهت به بررسی مقاومت ایرانیان در برابر انقیادِ هویت اسلامی-عربی اعراب (به‌ویژه امویان) از زمان ورود اعراب مسلمان تا قبل از روی کار آمدن عباسیان می‌پردازد و از جهت دیگر به نتایج این مقاومت‌ها بر هویت ایرانیان اشاره می‌کند. بر این بنیاد سؤالی که این مقاله می‌خواهد پاسخ دهد آن است که گروه‌ها و جریان‌های که با اشکال گوناگون مقاومت و کوشش برای گریز از انقیاد هویتی عربی-اسلامی تلاش کردند، از چه ابزارها و استراتژی‌های استفاده کردند و نتایج این مقاومت‌ها بر هویت ایرانیان چه بود؟ برای پاسخ به این سؤال ما با کمک مباحث مقاومت میشل فوکو، با ترسیم یک مکانیسم و روابط قدرت، به کردارهای گفتمانی و غیر گفتمانی عده‌ای که به دنبال انقیاد و عده‌ای به‌گونه‌ای دیگر با کردارهای گفتمانی و غیر گفتمانی مختلف در جهت مبارزه با این انقیاد هستند، اشاره می‌کنیم.نتایج این پژوهش آن است که مقاومت ایرانیان به‌گونه‌ای بی‌قاعده در بین جریان‌های مختلف توزیع‌شده بود و کانون‌های مقاومت باتوجه‌به زمان و مکانی که به وقوع می‌پیوست متفاوت بود: گاه با تکیه‌گاه اندیشه و تفکر خود (مثل زُنبیل‌ها) و گاه با دستاویز شدن به نیروهای غیرایرانی مثل خوارج؛ عده‌ای دیگر همراه عربان می‌شدند و به امید کسب غنیمت و یا از ترس جان، به‌صورت سپاه پیاده با لشکر اسلام همگام می‌شدند و عده‌ای دیگر که به امید گرفتن انتقام از جنگجویان عرب، به پشتیبانی هر نیروی مخالف خلافت مرکزی می‌رفتند تا بتوانند علیه خلافت مرکزی مقاومتی از خود نشان دهند. علی‌رغم این قیام‌ها، هویت ایرانیان وارد هویت عربی-اسلامی شد.
This article examines the confrontation and resistance of the Iranians against the subjugation of the Islamic-Arab identity of the Arabs (especially the Umayyads) from the time of the arrival of the Muslim Arabs until before the Abbasids came to power. On the one hand, this study refers to the strategies of groups and currents that tried to escape from the relations and mechanisms of subjugation of Arab-Islamic identity with various forms of resistance, and on the other hand, it examines the results of these resistances on Iranian identity.The results of this study show that the resistance of Iranians was irregularly distributed among different currents and groups and the centers of resistance were different according to the time and place that occurred: Sometimes by relying on their own thoughts and ideas (like the Zonbilis) and sometimes by relying on non-Iranian forces such as the Kharijites; Others accompanied the Arabs and joined the Islamic army as infantry in the hope of trophy or fearing for their lives; Others, hoping for revenge on the Arab fighters, went to the support of any force opposed to the central caliphate so that they could resist the central caliphate and escape Arab domination.
_||_