مقایسه گفتمان هسته‌ای در سیاست خارجی دولت نهم و دهم با گفتمان انقلاب اسلامی

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

اکبر اشرفی ¹ , مهدی سلطانی گرد فرامرزی ²

1 - عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - دانشجوی دکترای گروه اندیشه سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1397/06/29 تاریخ پذیرش : 1397/06/29 تاریخ انتشار : 1397/06/29

کلید واژه: استقلال, احمدی‌نژاد, انقلاب اسلامی ایران, گفتمان هسته‌ای, آیت‌الله خامنه‌ای,

چکیده مقاله :

چکیده این مقاله به بررسی گفتمان هسته‌ای در سیاست خارجی دولت محمود احمدی‌نژاد و مقایسه آن با گفتمان انقلاب اسلامی می‌پردازد. محقق با بهره‌گیری از نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف به ارائه مفصل‌بندی گفتمان هسته‌ای دولت احمدی‌نژاد و نحوه هژمونیک شدن آن می‌پردازد، سپس نسبت آن را با گفتمان انقلاب اسلامی ﻣﺘﺄثر از مواضع آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی بررسی می‌کند. در طول این سال‌ها، دولت اصول‌گرای احمدی‌نژاد، گفتمان هسته‌ای را با دال مرکزی حق مسلم ملت ایران و با دال‌های پیرامونی همچون فناوری بومی، مقاومت، پیشرفت اقتصادی، عدالت و استقلال مفصل‌بندی کرد. حاصل این گفتمان پیشرفت‌های سریع فناوری هسته‌ای در کشور و البته در کنار آن تحریم‌های گسترده بین‌المللی و یک جانبه بود. اگر چه فشار تحریم‌ها باعث شد تا گفتمان هسته‌ای جدیدی در کشور شکل گیرد، اما بدون شک گفتمان هسته‌ای دولت احمدی‌نژاد نقش ﻣﺆثری در پیشبرد سیاست‌های کلان نظام در دهه نود داشت. در حالی که برخی تحلیل‌گران و یا جریانات سیاسی تلاش کرده‌اند تا گفتمان هسته‌ای دولت احمدی‌نژاد را یک گفتمان مستقل از گفتمان انقلاب و در واقع یک گفتمان افراطی و غیرعقلانی معرفی کنند، یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد گفتمان هسته‌ای دولت احمدی‌نژاد با گفتمان انقلاب اسلامی ﻣﺘﺄثر از مواضع رهبر انقلاب اسلامی و سیاست‌های کلان نظام همسو بوده است.

چکیده انگلیسی:

AbstractThis research investigates nuclear discourse of president Ahmadinejad and compares it with discourse of the Islamic revolution in Iran. The research method is discourse analysis and theory of Laclaue and Mouffe is used for analysis of the topic. The research explains how nuclear discourse of Ahmadinejad government is articulated and hegemonized then the research compares it with discourse of the Islamic revolution based on speeches of Ayatollah Khamenei the leader of the Islamic revolution in Iran. The research finds that articulation of nuclear discourse of president Ahmadinejad is accommodated discourse of the Islamic revolution in signifiers such as definite right of the Iranian nation, independence, justice, prestige, resistance, development, national technology and peaceful purposes. While some analysts have tried to introduce Ahmadinejad's nuclear discourse as a different discourse from the discourse of the revolution, and in fact an extreme and irrational discourse, the findings of this paper show that both two discourses have been in the same line.

منابع و مأخذ:

منابع:

-      حسینی زاده، س. (1389). اسلام سیاسی در ایران. قم: انتشارات دانشگاه مفید.

-     دهقانی فیروزآبادی، س. و عطایی، م. (1395). گفتمان‌های هسته‌ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-     سلطانی، ع. (1384). قدرت ،گفتمان ، زبان. تهران: نشر نی.

-      کاشی، غ. (1379). جادوی گفتار، ذهنیت فرهنگی ونظام معانی در انتخابات دوم خرداد. تهران : ﻣﺆسسه فرهنگ آینده پویان.

-      نظری، ج. (1392). کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی. تهران: جامعه شناسان.

-      بهستانی، م. (1392). «رابطه نگرش دینی و سیاست خارجی ادراکی: تحلیل رمزگان عملیاتی بازرگان و احمدی‌نژاد». فصلنامه روابط خارجی. سال پنجم، شماره سوم، 211-247.

-      تاجیک، م. (1382). «مدرنیسم، پسامدرنیسم و معمای هویت». فصلنامه گفتمان. سال سوم،  شماره هفتم، 1-2.

-      سلطانی، ع. (1383). تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش. علوم سیاسی. دوره هفتم، شماره 28.

-     قجری، ح. (1388). تحلیلی بر گفتمان سیاسی امام خمینی در انقلاب اسلامی. پژوهشنامه متین. دوره یازدهم، شماره 45، 105-126.

-      احمدی‌نژاد، م. (1384). سخنرانی رئیس جمهور در سازمان ملل (ابتکار هسته‌ای). در کتاب پرونده هسته‌ای ایران به روایت اسناد به اهتمام کاظم غریب آبادی، 1386. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

-      احمدی‌نژاد، م. (16/11/1384). بیانیه رئیس جمهور خطاب به ملت شریف جمهوری اسلامی ایران. در کتاب پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به روایت اسناد به اهتمام کاظم غریب آبادی، 1386. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

-      احمدی‌نژاد، م. (20/1/1386). سخنرانی رئیس جمهور در اولین سالروز ملی فناوری هسته‌ای. تهران: برگرفته از کتاب نهضت ملی هسته‌ای ﺗﺄلیف کاظم غریب آبادی، 1388. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

-      احمدی‌نژاد، م. (22/1/1385). سخنان رئیس جمهور در خصوص چرخه سوخت هسته‌ای در آستان قدس. در کتاب پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به روایت اسناد به اهتمام کاظم غریب آبادی، 1386. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه .

-      احمدی‌نژاد، م. (4/6/1385). سخنرانی رئیس جمهور در مراسم افتتاحیه مجتمع تولید آب سنگین اراک. غریب آبادی در کتاب  نهضت ملی هسته‌ایﺗﺄلیف کاظم غریب آبادی، 1388. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

-      احمدی‌نژاد، م. (4/6/1385). سخنرانی رئیس جمهور در مراسم افتتاحیه مجتمع تولید آب سنگین اراک. در کتاب پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به روایت اسناد به اهتمام کاظم غریب آبادی، 1386. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه .

-      آیت‌الله خامنه‌ای . (1/1/1384). دیدار با ده‌ها هزار نفر از زائران و مجاوران حرم رضوی. قابل دسترس در سایت خامنه‌ای دات.آی.آر.

-      آیت‌الله خامنه‌ای . (1/1/1385). بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در صحن جامع رضوی. قابل دسترس در سایت خامنه‌ای دات.آی.آر.

-      آیت‌الله خامنه‌ای. (13/10/86). بیانات در دیدار دانشجویان دانشگاه‌های استان یزد. قابل دسترس در سایت خامنه‌ای دات.آی.آر.

-      آیت‌الله خامنه‌ای. (14/3/81). بیانات در مراسم سیزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله). قابل دسترس در سایت http://farsi.khamenei.ir.

-      آیت‌الله خامنه‌ای. (19/10/1384). دیدار اقشار مختلف مردم قم. قابل دسترس در سایت خامنه‌ای دات.آی.آر.

-      آیت‌الله خامنه‌ای. (23/12/1384). دیدار وزیر امور خارجه، معاونین، مشاورین و روسای نمایندگی‌های ایران. قابل دسترس در سایت خامنه‌ای دات.آی.آر.

-      آیت‌الله خامنه‌ای. (6/4/1385). دیدار رئیس جمهور سنگال. قابل دسترس در سایت خامنه‌ای دات.آی.آر.

-      آیت‌الله خامنه‌ای. (11/2/87). بیانات در دیدار مردم شیراز. قابل دسترس در سایت خامنه‌ای دات.آی.آر.

-      احمدی‌نژاد، م. (24/12/85). احمدی‌نژاد در جمع مردم میبد. قابل دسترس در سایت مهرنیوز.

-      لاریجانی، ع. (6/9/1386). لاریجانی در پاسخ به دانشجویان اصفهانی: هنوز هم می‌گویم در دوران تعلیق درّ غلطان دادیم و آّب‌نبات گرفتیم. قابل دسترس در سایت فارس نیوز.

 

-      Art, R & Waltz, K. (1983). he use of force:international politics and foreign policy. Laham: University Press of America.

-      Holsti, K. (1995).. International politics; a framework for analysis. Newjersey: Englewood cliffs, Prentice hall.

-      Karp, R. (1991). Security with Nuclear Weapons?: Different Perspectives on National Security. Oxford: Oxford University Press.

-      Laclaue, E. (1990). New Reflections on Revolution of our Time.  London: Verso.

-      Mouffe, C., & Laclaue, E. (1985). Hegemony and Socilaist Strategy,toward a radical democratic politics. London: Verso.

-      Waltz, K. (1981).  The Spread of Nuclear Weapons: More May be Better.  London:  International Institute for Strategic Studies.

-      Paul, T. (2000). Power versus Prudence: Why Nations Forgo Nuclear Weapons. Montreal: McGill University Press Quoted in: Shamim, C. M. op.cit. p330.

-      Epstein, W (1977).  “Why states go and don't go nuclear”. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science. Vol.430(1): 16-28.

-      Khawas, M. (2005). “Iran,s nuclear controvercy: prospects for a diplomatic solution”. Mediterranean Quarterly. Vol. 16(4): 41-20.

-      Moshirzadeh, H. (2007). “Discursive Foundations of Iran's Nuclear Policy”. Security Dialogue. Vol.38(4). pp. 521-543.

-      Sagan, S. (1977). “Why Do States Build Nuclear Weapons? Three Models in Search of a Bomb”.  International Security. Vol.21(3).

-      Cordsman, A. (2009). Iran as a nuclear weapons power. available at:www.csis.org.