شناسایی عوامل تاثیرگذار بر واگرایی در منطقه جنوب غرب آسیا

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

سامره یعقوبی ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
عزت اله عزتی ² (عضو هیأت علمی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
ابراهیم رومینا ³ (عضو هیأت علمی گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/03/22 تاریخ پذیرش : 1399/08/29 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: واگرایی", منطقه", واگرایی منطقه ای", چالش ها", جنوب غرب آسیا,

چکیده مقاله :

کشورهای جنوب غرب آسیا دارای چالش های سیاسی، فرهنگی، مذهبی، اقتصادی و ایدئولوژیکی متعددی می باشند که از سوی دیگر فاقد ساختار منطقه ای فراگیر هستند تا بتوانند در راستای حل و فصل منازعات و چالش های شکل گرفته گام بردارند و از این رو در مقاله حاضر، با توجه به واگرایی منطقه ای در جنوب غرب آسیا پرسش اساسی این است کهعوامل تأثیرگذار بر واگرایی در منطقه جنوب غرب آسیا کدامند؟ داده های مورد نیاز تحقیق به روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است و روش تجزیه و تحلیل در بخش کتابخانه ای توصیفی و تحلیلی است و در بخش میدانی نیز از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده است.یافته های تحقیق حاکی از آن است که عواملی از قبیل حمایت کشورهای غربی از تهاجم عربستان به یمن و ارتکاب جنایات جنگی توسط این رژیم، تلاش قدرت های فرامنطقه ای برای ترویج پروژه ایران هراسی، رواج ناسیونالیسم افراطی در بین اعراب، کردها و... با هدف تقویت روحیه جدایی طلبی، برداشت های متفاوت از مفاهیمی مانند جهاد در جهان اسلام، منازعات پیرامون حق بهره برداری از رودخانه های مرزی و منابع آب مشترک و... از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر واگرایی در منطقه جنوب غرب آسیا می باشد.

چکیده انگلیسی:

South west Asia countries encompasses multifarious political, cultural, religious, economical and ideological challenges which they lack pervasive regional structure in order to pace in terms of dealing with the problems and existent challenges and thus in this current paper, in respect of regional divergence in south west Asia, substantial question will be arisen that " which influential factors are there on the divergence in south west area of the Asia?"The required data of the investigation are collected through field and library method and statistical analysis methods in the library part are descriptive and statistical and in the part of field method, one sample run t test is used.The findings indicate that the factors as backing of Saudi Arabia invasion to Yaman by western countries and committing war crimes by this regime, the efforts of trans-regional powers to promote Iran's terrorism project, the spread of radical nationalism among the Arabs, Kurds, …and aimed at strengthening the separatism spirit, different conceptions like: jihad in the Islamic world, controversy over the right to exploit border rivers and common water resources,…are the most considerable factors on divergence in south west area of the Asia.

منابع و مأخذ:

• احمدی پور، زهرا و دیگران (1389). «تحلیل ژئوپلیتیکی فرصت ها و چالش های همگرایی در منطقه غرب آسیا»، دو فصلنامه پژوهش های بوم شناسی شهری، دوره 1، شماره 1، بهار و تابستان، صص 108-77.


• اخباری، محمد و دیگران (1392). «تعیین مناسبات هیدروپلیتیک ایران با ترکمنستان (مطالعه موردی سد دوستی)»، مجموعه مقالات ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﮊﺋﻮﭘﻠﯿﺘﯿﮏ ﺟﻨﻮﺏ ﻏﺮﺏ ﺁﺳﯿﺎ، توسط انجمن ژئوپلیتیک ایران در دانشگاه پیام نور طالقان.


• اعظمی، هادی (1385). «وزن ژئوپلیتیکی و نظام قدرت منطقه ای(بررسی موردی: جنوب غرب آسیا)»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 2، شماره 4و3.


• بایزیدی، قادر (1391). جهانی سازی و منطقه گرایی در معماری معاصر ایران، رساله دکتری معماری، به راهنمایی دکتر ایرج اعتصام و مشاوره دکتر مصطفی مختاباد امرئی و دکتر فرح حبیب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.


• البستکی، نصرت (1383). «مشکلات امنیتی خلیج فارس و دورنمای آینده آن»، مجموعه مقالات پانزدهمین همایش بین المللی خلیج فارس، ج2، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.


• پوراسلامی، مهدی و احمدی، ریحانه (1392). «چالش های ایران با کشورهای جنوب غرب آسیا»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا.


• پورفیکوئی، علی (1374): نگاهی به مسائل ژئوپلیتیکی جهان معاصر، مشهد: انتشارات واقعی، چاپ اول.


• حافظ نیا، محمدرضا (1386). قدرت و منافع ملی، تهران: سمت.


• حافظ نیا، محمدرضا (1389). قدرت و منافع ملی، تهران: انتشارات انتخاب.


• حافظ نیا، محمدرضا، رومینا، ابراهیم (1387). «همگرایی ژئوپلیتیکی و امنیت در جنوب غرب آسیا»، همایش بین المللی امنیت انسانی در غرب آسیا، دانشگاه بیرجند – آذر.


• حافظ نیا، محمدرضا (1379). مبانی مطالعات سیاسی اجتماعی، جلد دوم، قم: سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور.


• حافظ نیا، محمدرضا (1379). وضعیت ژئوپلیتیکی پنجاب در پاکستان، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.


• حافظ نیا، محمدرضا (1391). مبانی مطالعات سیاسی- اجتماعی، جلد یک، قم: سازمان مدارس خارج از کشور.


• حافظ نیا، محمدرضا، کاویانی، مراد (1383). افق های جدید در جغرافیای سیاسی، تهران: سمت.


• رومینا، ابراهیم (1392). «تحلیل بر مناطق ژئوپلیتیکی در جنوب غرب آسیا»، همایش ملی ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا؛ مسائل تحولات و چشم انداز، در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۹۲ توسط انجمن ژئوپلتیک ایران در دانشگاه پیام نور واحد طالقان استان البرز.


• شایان، سیاوش و دیگران (1385). جغرافیا 1، تهران: وزارت آموزش و پرورش.


• شایان، حمیدرضا، کامل نیا، حامد (1387). «منطقه گرایی و چالش های معماری معاصر در آغاز هزاره ی سوم»، مجله معماری و شهرسازی، شماره91-90، صص15-10.


• شکوئی، حسین (1364). فلسفه جغرافیا، تهران: انتشارات گیتا شناسی.


• طاهری، احمد (1392). «تأثیر جنگ و درگیری های نظامی در تولید پدیده گرد و غبار؛ مطالعه موردی: عراق»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا.


• عزتی، عزت الله (1390). جغرافیای استراتژیک ایران، ج اول، تهران: انتشاراتی سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، چاپ دوم.


• عزتی، عزت الله و کاویانی، احمد (1387). «سیاست منطقه ای پاکستان در شبه قاره و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاعی- استراتژیک، سال9، شماره32-31، زمستان 1386، بهار.


• عزتی، عزت اله (1378). جغرافیای سیاسی جهان اسلام، قم: سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور.


• فرجی راد، عبدالرضا (1383). «اهمیت توجه به منطقه گرایی و نقش آن در توسعه کشور»، فصل نامه جغرافیایی سرزمین، سال اول، شماره 3، پاییز، صص26-33.


• قصاب زاده، مجید (1391). «جایگاه ژئواکونومی‌ ایران در منطقه‌ی خاورمی‌انه بزرگ»، مجموعه مقالات پنجمین کنگره‌ی انجمن ژئوپلیتیک ایران، جلد دوم، دانشگاه آزاد اسلامی‌، صص 332-323.


• کاویانی، مراد (1390). «امنیت زیست محیطی از منظر ژئوپلیتیک»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ج20، شماره 23، زمستان.


• کردوانی، پرویز (1369). مناطق خشک، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


• کمب، جفری و هارکاوی، رابرت (1383). جغرافیای استراتژیک خاورمیانه، جلد اول و دوم، ترجمه سیدمهدی حسینی متین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.


• لاکوست، ایو (1378). مسائل ژئوپلیتیک اسلام، دریا، آفریقا، ترجمه عباس آگاهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.


• مجتهد زاده، پیروز (1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: سمت، چاپ اول.


• مجیدی، ابراهیم و سوری، امیر محمد (1387). «واکاوی انقلاب های رنگی»، راهبرد، شماره 47، صص 353-333.


• محرابی، علیرضا و شعبانی، آیه (1392). «جایگاه امنیت انرژی در توسعه روابط ایران با منطقه جنوب غرب آسیا»، همایش ملی ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا؛ مسائل تحولات و چشم انداز، در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۹۲ توسط انجمن ژئوپلتیک ایران در دانشگاه پیام نور واحد طالقان استان البرز.


• محمدی، حمیدرضا و غنجی، محمد (1385). «چالشهای ژئوپلیتیکی مواد مخدر در جنوب غرب آسیا»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوم شماره اول.


• مسعودنیا، حسین (1384). «مسائل امنیتی خلیج فارس بعد از سقوط صدام»، فصلنامه راهبرد، شماره37.


• مویر، ریچارد (1379). درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمه دره میرحیدر با همکاری سیدیحیی رحیم صفوی، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.


• میرحیدر، درّه (1384). مبانی جغرافیایی، تهران: سمت.


• نادری قطب دینی، عباس (1383): کتاب خاورمیانه(1)، ویژه مسائل، آینده فرهنگی خاورمیانه، چالش های خاورمیانه، تهران: ابرار معاصر.


• نعمتی، محمدرضا و رحیمی، حسن (1392). «بررسی تنگناهای ژئوپلیتیکی منطقه جنوب غربی آسیا و اثرات آن بر کشورهای منطقه»، همایش ملی ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا؛ مسائل تحولات و چشم انداز، در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۹۲ در دانشگاه پیام نور واحد طالقان استان البرز.


• هاگت، پیتر (1375). جغرافیای ترکیبی نو، ترجمه شاپور گودرزی نژاد، تهران: سمت.


• یاقوت حردانی، هادی (1391). ارزیابی اثرات پدیده گرد و غبار، بر کیفیت زندگی روستاییان، مطالعه موردی: روستاهای حوزه نفوذ شهرستان اهواز(بخش حمیدیه)، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.


• Clark, colin, pyne, tony (1987). politics, security and development in small states (london: allen& unwin, 1971), p.59.


• Douerthy, j, pfaltzgraff, r (1990). contending theories of international relations(n.y: harper and row, 1990), p. 442.


• Fuller, Graham & Francke, Rend (1999). The Arab Shia: The Forgotten Muslims, New York, St. Marti press, 1999.


• Plano, jack, olton, roy (1982). the international relations dictionary,( london: longman, 1982), p. 325.


• schmiter, Philip (1969). three new- functional hypotheses about international integration, international organization, vol. xxii, no. 2,(spring 1969), pp.162-164.


• Smith, Peter H (1992). “Introduction; The Politics of Integration: Concepts and Themes” in The Challenge of integration: Europe and the Americas; edited by P. H. Smith; NewBrunswick: Transaction.


• Taylor, tevor (1978). approaches and theory in inter national theories’london, newyork, lonyman, p237.