پژواک انقلاب اسلامی ایران در نیجریه بر اساس نظریه پخش

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

محمود علیپور گرجی ¹ (استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی، بروجرد، ایران)
حدیث قائد رحمتی ² (کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/07/15 تاریخ پذیرش : 1399/08/29 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: انقلاب اسلامی, نیجریه, بوکوحرام, نظریه پخش, زکزاکی,

چکیده مقاله :

انقلاب اسلامی ایران بازتاب و تأثیرات مهم و بنیادی در فراسوی مرزها داشته است. در این میان، نیجریه نمونه‌ای است که در پژوهش حاضر براساس نظریۀ پخش هاگراستراند مورد بررسی قرار گرفته است. ازمنظر هاگراستراند شش اصل به‌عنوان مؤلفه‌های اساسی نظریۀ پخش قابل طرح است: مبدأ پخش، مقصد پخش، موضوع پخش، زمان پخش، مسیر حرکت پدیده و موانع پخش. بنابر این نظریه، انقلاب اسلامی ایران مبدأ پخش و نیجریه محیطی پذیرا محسوب می‌شوند؛ به‌گونه-ای که حوزه‌های علمی و دینیِ آن با پیروزی انقلاب اسلامی ایران فعال شده است و روحانیون بزرگی چون محمد توری و شیخ زکزاکی، نقش مهمی در گسترش تشیع و ایده‌های انقلاب ایران ایفا نموده‌اند. براساس نظریۀ پخش که الگوی نظری مناسب برای واکاوی بازتاب انقلاب‌های فراملی است، این پرسش مطرح شده است که انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری بر نیجریه داشته است؟ روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و ایده و فرضیۀ محوریِ پژوهش این است که انقلاب اسلامی به‌عنوان مبدأ پخش، از طریق مسیرها و مجاری شکل‌گیریِ جنبش‌های اسلامی، هویت‌یابی شیعیان، راهپیمایی روز قدس، مهدویت، حجاب و مساجد، در نیجریه در حال گسترش است؛ و دخالت‌های ارتش نیجریه، بوکوحرام و غرب ـ به‌ویژه آمریکا ـ از موانع اصلی نفوذ انقلاب ایران در نیجریه محسوب می‌شود. نظریۀ پخش، مقصد پخش انقلاب اسلامی، مسیر پخش انقلاب اسلامی و موانع پخش انقلاب اسلامی پرسش‌های فرعی این پژوهش هستند که مورد بررسی قرار -گرفته‌اند.

چکیده انگلیسی:

In addition to fundamental changes in Iranian society, the Islamic Revolution had impact overseas. In this regard, Nigeria is a country studied in this research through Torsen Hagerstrand theory of dispersion. In his perspective there are seven basic elements for the theory includinv the primary environment of the phenomenon, dispersion subject, dispersion source, dispersion destination, dispersion aim, dispersion time, phenomenon direction, and obstacles. According to this theory, the Islamic Republic of Iran is the source and Nigeria is the accepting environment whose religious and scientific fields activated by Islamic Revolution championship. Great scholars such as Mohammad Turi and Sheykh Zakzaky had great impact upon dispersion of Shia and Islamic Republic ideas. According to dispersion theory as a proped theoretical phramework to investigate overseas revolitions, the question is what impact have the Islamic republic of Iran had on Nigeria? The present method of study is descriptive- analytic and the leading idea of the research say that the Islamic Revolution, as a dispersion source, is going forward through pathes and ways of formation of Islamic movements, indenticating the Shia, Qods day domonstration, Mahdawi doctrine, hijab and mosques, and intervention of Nigerian army, Boko Haram and the Western world, particularely the US, are among the chief obstacles in Iranian Revolution influencing nigeria. The secondary questions of this study include the dispersion theory, the dispersion destination of Islamic Revolution, tje dispersion path and obstacles of Islamic Revolution. Key terms: dispersion theory, Islamic Revolution, Nigeria, Zakzaky, Boko Haram

منابع و مأخذ:

• احمدی، سیدعباس؛ واثق، محمود؛ جاسم نژاد، مسعود (۱۳۹۱)، «ژئوپلتیک شیعه و ارتقای جایگاه ایران در خاورمیانۀ پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامۀ پژوهش های جغرافیای انسانی، شمارۀ ۸۰.


• اعلم، هوشنگ (1395). «ترامپ مردی برای فصل سرد»، فصلنامه آزما، شماره 120، صص 8-9.


• امیر احمدیان، بهرام.(۱۳۸۳). جغرافیای سیاسی قارۀ آفریقا، تهران: مرکز مطالعات آفریقا.


• برزگر، ابراهیم (۱۳8۱)، «نظریۀ پخش و بازتاب انقلاب اسلامی»، فصلنامۀپژوهش حقوق و سیاست، شمارۀ ۸.


• برزگر، ابراهیم (1394). نظریه های بازتاب جهانی انقلاب اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).


• پانوف، م؛ بدن، م (1368). فرهنگ مردم‌شناسی، ترجمۀ اصغر عسکری خانقاه، تهران: نشر ویس.


• پورحسن، ناصر (۱۳۹۱).، «آثار بحران سوریه بر فلسطین»، فصلنامۀ مطالعات فلسطین، شمارۀ 18.


• تری، ج؛ روانتری، ل (۱۳۸۰). مقدمه ای بر جغرافیای فرهنگی، ترجمۀ سیمین تولائی و محمد سلیمانی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات.


• جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.


• حافظ نیا، محمدرضا (۱۳۷۵). اصول مفاهیم ژئوپلتیک، تهران: انتشارات پاپلی.


• حسینی، محمدصادق؛ برزگر، ابراهیم (۱۳۹۲). «نظریۀ پخش و بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر عربستان»، فصلنامۀ مطالعات انقلاب اسلامی، شمارۀ ۳۳ .


• حشمت زاده، محمدباقر (۱۳۸۵)، تأثیر انقلاب اسلامی بر کشورهای اسلامی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.


• خبرگزاری العالم، نقش عربستان در گسترش وهابیت (۱۳۹۷)، قابل دسترس در: http://fa.abna24.com/service/africa/archive/2015/12/21


• خبرگزاری ایرانا، آشنایی شیخ زاکزاکی با امام خمینی (۱۳۹۵)، قابل دسترس در: http://www.hawzah.net


• خبرگزاری مهر،۷۰ درصد جمعیت نیجریه مسلمان هستند (۱۳۹۶)، قابل دسترس در: http://www.googel.com


• درخشه، جلال و جمیری، محمد (۱۳۹۰)، «انقلاب اسلامی ایران و تحول در حرکت شیعی عربستان»، فصلنامۀ شیعه شناسی، (36)9.


• رفیع پور، فرامرز (۱۳۷۶). توسعه و تضاد، تهران: انتشارات شهید بهشتی.


• زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 187-206.


• شکوهی، حسن (۱۳۷۷). اندیشۀ نو در فلسفۀ جفرافیا، تهران: گیتاشناسی.


• شکوئی، حسین (۱۳۶۷). جغرافیایی کاربردی و کاربردهای جغرافیایی، مشهد: انتشارات آستان قدس.


• عرب احمدی، امیر بهرام (۱۳۷۸). اسلام و مسلمانان در نیجریه، قم: جامعه المصطفی العالمیه.


• عرب احمدی، امیر بهرام (۱۳۹۷). شیخ ابراهیم یعقوب الزاکزاکی و نقش بنیادین او در شکل گیری و گسترش تشیع در نیجریه، تهران، نگارستان ادیشه.


• عوامل و مراحل تشیع در نیجریه (۱۳۹۵)، قابل دسترسی در http://rahyafte.com


• غیبی حاجی پور، نازنین و نامدار، مهدیه (۱۳۹۵). «تأثیر و بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر نیجریه»، مجلۀ نامۀ جامعه.


• فراتی، عبدالوهاب (۱۳۸۱). انقلاب اسلامی و بازتاب آن، قم: زلال کویر.


• کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان، صص 140-119.


• محمدی، منوچهر (۱۳۸۳). «بازتاب انقلاب اسلامی در جهان اسلام»، فصلنامه راهبرد، شمارۀ ۶۳.


• مختارزاده، محمدباقر (۱۳۸۱). «انقلاب اسلامی و کشورهای مسلمان»، فصلنامۀ اندیشۀ انقلاب اسلامی، سال اول، شماره 1.


• مصاحبه با شیخ محمد شعیب نماینده آیت الله زکزاکی، قابل دسترس در: https://rahyafteha.ir/21536


• نعیمیان، ذبیح الله (۱۳۸۴). «انقلاب اسلامی و بازتاب آن بر پاکستان»، مجلۀ معرفت، شمارۀ ۹۷.


• یزدانی، عنایت الله و خجسته، جمیل (۱۳۹۱). «بررسی تطبیقی صدور انقلاب در گفتمان سیاسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، سال اول، شماره 3.


• http://fa.alkawthartv.com/news/97053


• http://www.mashreghnews.ir/fa/news/643145


• https://www.asriran.com/fa/news/299509


• https://www.pewforum.org /2011/01/27


• Abidoun, Alo (2009). Islamic Radicalisation and Violence extremism in Nigeria, Conflict, Security & Development, Volum 13.


• Alain, Vicy (2010). “Nigerias homegrown monster, Le Monde diplomatique at:: www.mondiplo.com /2012/04/04nigeria.


• Aljazeea Centre for Studies (2016),Islamic movement development,at: htpp://www.islamicmovement.org.


• Aljazeea Centre for Studies (2016). Nigaria accused of killing hundreds of Shia Muslims, at: htpp://www.aljazeera.com.


• Arabnews (3 May 2017). No room for dialogue with Iran : Deputy Crown Prince Mohammedbin Salman, Availabe , at: http// www.arabnews.com/node/1093611/saudi-arabia.


• Casey, Conrly (2014). States of Emergency Armed Youths and Mediations of Islam in Noorthern Nigeria, Journal of International and Globol Studies.


• Esposito, John L (1997). Political Islam, Revolution Radicalism, or Reform, London, Lynne Rienner Pubilshers.


• Guttridge, W. F (1969). The Militsry in Political, London Johan Hopkins University.School if Advanced International Studies.


• Hagget, Peter (1986). Georgraphy: Ammodern Syntheis,s, ThirdEd, New York, HarperaRow.


• Isa, Muhammad Kabir (1010). Militant Islamic Groups in Northern Nigeria, Militias, Rebelas and Islamic Militiants, Institute for Security Studies (ISS), Pretoria, South Africa.


• Islamic movement of Nigeria / Ikwen al-Muslimeen, available at: htpp://www.islamicmovement.org


• Pew Research Center: 27/01/2011


• Kevin R. Cox (1972). Lacation and Bahavior , Johan Wily, London.


• Keddie, Nikki (1980). Oil, Economic Policy and Social Conflict; Race and Class, London, Frank Cass.


• Miller, Tracy ,ed (2009). Mapping the Global Muslim Population , A Report on the Size and Distribution of the Worlad Muslim Population available online at: pew Research Center.


• Nalado, Duda (2010). Islamic Authority Would be Established in Nigeria, IRP-Abuja Project: http://www.qeh.ox.ac.uk/nrn.


• Ostien Philip (2007). Sharia Implementation in Northern Nigeria 1999-2006: Sanitizing socity, Spectrum Books.


• Paden, John (2008). Faith and Politics in Nigeria: Nigeria AS A Pivotal State in the Muslim Worlad, publisher of : Forigen Affairs.


• Palloni, Alberto (2007). Theories and Models of Diffusion in Sociology, Center for Demography and Ecology University of Wisconsin, USA.


• Smaldone, Joseph P (1978). Warfare in the Sokoto Caliphate : Historical and Sociological Perspective, Cambridge University Press.


• Sulaiman Ibraheem (1986). A revolution in historr : the jihad of Usman dan Fodio, Mansall Pubilication.


• Sulaiman, Tosin (2014). South African Was Continents top FDI recipient in 2013, Reuters. Htpp://www.reuters.com/articai/2014/01/28/africa-fdi-id USL5 NOL 23 YF 20140128(accessed April 4, 2014).


• Thomoson, Valarie (2012). Boko Haram and Islamic Fundamentalism in Nigeria, Global Security Studies Issue3.


• Triminglam, S (1970). History of Islamic in West Africa,London:Oxford Paperbaks.


• Umar, Farouk & Shirbon, Estelle (2008). Tensions Between Muslims simmer in Nigeria city, htpp://www.reuters.com/artical/2008/03/20/us-NIGERIA-MUSLIMS Idusl1880839220080320.


• Umaru, Thaddeus Byimiui (2013). Christina-Muslim Dialogue in Northern Nigeria: A Socio Political and Theological Consideration “Xlibris Corporation.


• Walkar, A (2012). What is Boko Haram, Speciai Report308, United Stat Insititute, Research June.


• Zenn, Jacob: Barkindo, Atta & Heras, Nicholas (2013). The Ideological Evolution of Boko Haram in Nigeria,” The RUSI Journal.