سمیت تنفسی و اثر کشندگی اسانس گیاه سدابی Haplophyllum A. Juss (Rutaceae) روی حشرات کامل شپشه آرد Tribolium castaneum Herbst و شپشه برنج L. Sitophilus oryzae

محورهای موضوعی : مدیریت آفات

راحیل اسدی ¹ (گروه گیاهپزشکی. دانشکده کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت. مرودشت. ایران)

تاریخ دریافت : 1402/10/15 تاریخ پذیرش : 1402/10/29 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: Haplophyllum tuberculatum, نیمه عمر اسانس, حشرات محصولات انباری, دورکنندگی, سمیت تنفسی,

چکیده مقاله :

اثر سمیت تنفسی گیاه سدابی Haplophyllum tuberculatum A. Juss (Rutaceae) روی حشرات کامل شپشه آرد Tribolium castaneum Herbst و شپشه برنج L. Sitophilus oryzae بررسی شد. آزمایشها در دمای 1±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. اسانس از برگ و گل گیاه سدابی توسط دستگاه اسانس‌گیر شیشه‌ای مدل cleavenger استخراج شد. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که این اسانس روی حشرات کامل شپشه آرد و شپشه برنج سمیت تنفسی بالایی دارد. مرگ و میر حشرات کامل 1-7 روزه در هر دو حشره با افزایش غلظت و مدت زمان اسانس‌دهی افزایش یافت. حشرات کامل شپشه برنج در مقایسه با شپشه آرد حساسیت بیشتری به سمیت تنفسی اسانس از خود بروز دادند. میزان LC50 اسانس سدابی پس از 24 ساعت اسانس‌دهی برای حشرات کامل شپشه برنج 9/14 ( μl.L-1) میکرولیتر بر لیتر هوا بود. میزان این شاخص برای حشرات کامل شپشه آرد 11/23( μl.L-1) میکرولیتر بر لیتر هوا بود. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس گیاه سدابی منبع بیولوژیک مؤثری است که می‌تواند برای حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه برنج و شپشه آرد بکار برده شود.

چکیده انگلیسی:

In this study, fumigant activity of Haplophyllum tuberculatum (Forssk.) A. Juss (Rutaceae) essential oil was assessed against Tribolium castaneum Herbst and Sitophilus oryzae L. . The experiment was conducted at 27±1ْ C, 60± 5 RH% in dark condition. Dry leaves and flowers were subjected to hydrodistulation using a modified Clevenger-type apparatus to obtain essential oil. The fumigant toxicity was studied against one to seven days old adult of T. castaneum and S. oryzae with four concentration at several exposure times (3, 6, 9, 12 and 24h.). Results showed that H. tuberculatum oil was shown to be highly effective on adults of T. castaneum and S. oryzae. The mortality of 1-7 days old adults was found to be increased significantly as its concentration and time were increased. Analysis showed that S. oryzae (LC50= 14.9 μl.L-1) was more susceptible to H. tuberculatum than T. castaneum (LC50= 23.1 μl.L-1). The finding indicated the efficiency of H. tuberculatum oil to manage store product pests such as T. castaneum and S. oryzae.