فرّ شاهی در آیین دلبران
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
کلید واژه: معشوق, قدرت, غزل حافظ, سلطان, فرّ,
چکیده مقاله :
این پژوهش نگرشی است تازه به فرّ شاهانه و فرّ دلبرانه، که با روشی تحلیلی- توصیفی به سنجش آن ها در برخی متون ادبی- تاریخی با غزل حافظ می پردازد. شاهان برای تضمین دوام حکومت ناگزیر از وابسته ساختن خویش به نیروهای ماورایی بوده اند تا به یاری پیوندی که با عالم بالا برقرار می کنند، خود را از دایرة نقد و پرسش گری رهایی بخشند و آن گاه در سایة این قدسیّت، به آرزوهای خود برسند. فرّ، حق الاهی سلطنت، لازمة مشروعیّت حکومت در ایران باستان و راه توجیه آن بود. با کم نور شدن قصیده در آسمان شعر و ادب، شاه، جای خویش را به معشوقِ غزل سپرد. حکومت معشوق بر قلب ها نیز نیازمند توجیه بود. از آن جا که الگوی فکری دیگری برای توجیه این حاکمیت در اختیار نبود، پس نیروی فرّ، به فریاد رسید و معشوق زمینی را به مقامی پرواز داد که با خداوند ادعای برابری می کرد. نمودهایی درونی و بیرونی این فرّ، به سبب تأثیری ژرف که بر جان عاشق می گذاشت، او را از دیگر رقیبان عرصة خوبی ممتاز می ساخت.