نیایش و تمثیل در مثنوی‌های عطّار نیشابوری (با تکیه بر نیایش‌های منطق‌الطّیر)

محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

فریده داودی مقدم ¹

1 - دانشیار دانشگاه شاهد تهران

تاریخ دریافت : 1395/08/15 تاریخ پذیرش : 1396/04/15 تاریخ انتشار : 1396/04/01

کلید واژه: تمثیل, عطّار, نیایش, منطق‌الطّیر,

چکیده مقاله :

نیایش در ادب فارسی، یکی از اساسی‌ترین مضامینی بوده است که به شکل یک سنّت فراگیر در اکثر آثار بزرگان این عرصه، حضوری چشمگیر دارد. این نیایش‌ها اغلب با حمد و ستایش خداوند آغاز می‌شود و با گفتگوهایی شورانگیز میان انسان و خدا ادامه می‌یابد و بیانگر بسیاری از تجربیات و احوال و احساسات معنوی آنها و در عین حال، نگرش‌های اجتماعی عصر پدیداری اثر می‌باشند. از جمله آثار ارزشمند ادبیّات فارسی در حوزۀ نیایش، مثنوی‌های عرفانی عطّار است که مشحون از نیایش‌های پرمغز و گرانقدر است. یکی از جلوه‌های زیبای گفتگوهای عطّار، نیایش‌های ژرف وی با خداوند در منظومۀ عالی منطق‌الطّیر است که نشانگر نگرش‌های عرفانی و اعتقادی وی و آیینه‌ایست از آرزوها و احوالات و احساسات و تجارب روحی و معنوی او که در این قالب نمود می‌یابد. از نکات قابل توجه در نیایش‌های عطّار، همراه بودن بسیاری از این نیایش‌ها با تمثیل‌های مؤثر و زیباییست که موجب باورپذیر شدن آنها گشته است. این پژوهش به بررسی نیایش‌های منطق‌الطّیر، به‌ویژه در بستر تمثیل‌های آن می‌پردازد