نگاهی به بینش انتقادی عطّار نیشابوری

محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

بتول فخر اسلام ¹

1 - استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور

تاریخ دریافت : 1395/11/12 تاریخ پذیرش : 1395/11/12 تاریخ انتشار : 1395/02/01

کلید واژه: عرفان, mysticism, Criticism, Attar, عطّار, انتقاد,

چکیده مقاله :

عرفان پویای عطّار بی‌اعتنا به سرنوشتِ انسان‌ها نیست. عطّار نیشابوری در مثنوی‌ها و دیوان خود نگرشِ انتقادیِ خاصی دارد و هم جامعه، هم حاکمان و هم ویژگی‌های اهریمنی و ناپسندی که هویّت انسانی را به خطر می‌افکند، به انتقاد می‌گیرد. در این پژوهش، به مهم ترین دیدگاه های انتقادی عطّار در حیطة سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به شیوة توصیفی و تحلیلی پرداخته شده است و به نظر می‌رسد که عطّار نسبت به عارفان دیگر بیشتر به کاستی‌های اجتماعی توجّه و انتقاد داشته است.

چکیده انگلیسی:

  Attar’s dynamic mysticism is not inconsiderate of man’s destiny. Attar, in his poems, has a special critical attitude and criticizes the society, the rulers, and the evil and satanic features that endanger the human identity. The present research focuses on Attar’s most important critical views in political, social, and cultural areas in a descriptive-analytic way. Compared to other mystics, Attar seems to have paid more attention to social weaknesses and criticized them.

منابع و مأخذ:

1. حجازی، بهجت السادات، (1383)، انسان کامل در نگاه عطّار، نشر ایوار، مشهد.


2. حکیمی، محمود، (1386)، ما از پی سنایی و عطّار آمدیم، لوح زرّین، تهران.


3. ریتر، هلموت، (1374)، دریای جان، ترجمه دکتر عباس زریاب خویی و دکتر مهرآفاق بایبودی، انتشارات هدی.


4. سیف فرغانی، سیف الدین ابوالحامد محمد، (1364)، دیوان سیف فرغانی، به تصحیح و مقدّمه ذبیح الله صفا، انتشارات فردوسی، چاپ دوم.


5. عطّار، فریدالدین محمد، (1365)، منطق‌الطّیر، به کوشش سید صادق گوهرین، چاپ چهارم.


6. ----------------، (1374)، دیوان عطّار، به اهتمام و تصییح تقی تفضّلی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هشتم.