پیش‌گفتارهای سوررئالیسم در سیر العباد الی المعاد، منطق‌الطیر و دفتر سوم مثنوی معنوی
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسیکیمیا تاج نیا 1 , مهدی اویسی کهخا 2 , اسماعیل اسلامی 3
1 - استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
2 - دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
3 - ریاست دانشگاه و استاد زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
کلید واژه: تصوف, منطق‌الطیر, عناصر سوررئالیسم, سیر العباد الی المعاد, دفتر سوم مثنوی معنوی,
چکیده مقاله :
نظریۀ سوررئالیسم که توسط بینانگذار فرانسوی؛ آندره برتون و همراهانش مطرح شد؛ به خودی خود شکل نگرفت و زمینه‌ها و پیش‌گفتارهای بسیاری در شکل‌گیری‌اش نقش داشتند. از جمله آن زمینه‌ها می‌توان به زمینه‌های فلسفی، عقل‌گریزی، هنجارشکنی و کشف و شهود اشاره کرد و از میان پیش‌گفتارها می‌توان به نظریات سقراط، افلاطون، نظریات روانکاوانۀ فروید و یونگ، نظریه‌های دادائیسم، رمانتیسم و به ویژه شعر صوفیان ایران کهن اشاره کرد. پیش‌گفتارهایی که سنایی، عطار و در پی آن‌ها مولانا در اشعارشان در پی عناصر صوفیانه و شعر صوفی مطرح کردند؛ بیش‌ترین قرابت گفتمانی را با نظریه و عناصر سوررئال داشته است. بر این اساس، پژوهش حاضر ضرورت بررسی پیش‌گفتارهای سوررئالیستی را در مثنوی‌های سیرالعباد الی المعاد، منطق‌الطیر دفتر سوم مثنوی معنوی با کمیت تقریبا یکسانی احساس کرده است. از این رو، برآن است تا با هدف توسعه‌ای، در راستای کشف عناصر سوررئالیست در آثار مورد پژوهش از روش توصیفی-تحلیلی بهره جوید. نتایج اولیۀ پژوهش حاکی از آن است که پیش‌گفتارهای عناصر سوررئالیستی در مثنوی‌های مورد بررسی، به صورت آشکار و ضمنی نمایان شده است. طوری که سه شاعر عارف نامی به طور آشکار همان عناصر را در اشعارشان از لوازم و عناصر مهم عرفان مطرح کردند و گاهی با اشاره‌ها، استعاره‌ها و تشبیه‌های تمثیلی و نمادین عناصر عرفان را مطرح کردند که آن‌ها نیز در نظریۀ سوررئالیسم مشترک بوده‌اند.