«فنا» در نگاه عطّار نیشابوری
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
1 - استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور
کلید واژه: فنا, عطّار نیشابوری, بقا, mysticism, Sufism, Survival, عرفان وتصوّف, Attar Neishaburi, annihilation,
چکیده مقاله :
فنا مفهومی بنیادی و مهم در عرفان ایرانی- اسلامی و به نوعی محور اصلی مباحث عرفانی به شمار میرود. فنا در لغت به معنی نابودی و نیست شدن است، امّا در وادی عرفان، تعریفی دیگر به خود گرفته است. نیست انگاری خویش (فنا) برای رسیدن به حقیقت (بقا) آن چیزی است که در متون صوفیانه از این اصطلاح دانسته میشود. یکی از عارفان برجسته که در این زمینه مباحث موجزی را شرح و بسط داده، عطّار نیشابوری است. بسامد بالای این واژه در اندیشۀ او، نشان از اهمیّت فنا در منظومۀ فکری عطّار دارد. به این اعتبار، در پژوهش پیش رو، بر سبیل توصیف و تحلیل رویکردهای عطّار به این مقوله بررسی خواهد شد. به نظر میرسد عطّار که خود به مرتبۀ فنا رسیده است، بقای حقیقی را در فانی شدن میداند و عقیده دارد که چنین انسانی ارجمند است و به آرامش دو گیتی دست مییابد. افزون بر این، پیوندهایی که شاعر میان فنا و خرابات (خورآباد)، کمال، غرور، خموشی، فقر و دریا پدید آورده، بسیار درخور توجّه است
Annihilation is an important fundamental concept in Iranian-Islamic mysticism and is somehow the pivot of mystic issues. The literal meaning of annihilation is destruction and dissipation, but it has a different meaning in mysticism: annihilation of the self to reach the truth (survival). Attar Neishaburi is an outstanding mystic who has explained and explicated mystic issues succinctly. The high frequency of this word in his works reveals the importance it has in his thoughts. Therefore, in the present research, Attar’s approaches to this issue will be studied and analyzed. Having attained the rank of annihilation, Attar seems to see true survival in annihilation and believes that such a man, who has reached the rank of annihilation, is to be revered since he has achieved the peace of the two worlds. Moreover, the links that the poet creates between annihilation and taverns, perfection, pride, silence, poverty, and the sea are noteworthy.
_||_