بررسی قهرمان و ضد قهرمان در سام‌نامه خواجوی کرمانی
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسیعطامحمد رادمنش 1 , فرزاد رستمی 2 , مهدی خلیفه 3
1 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسالمی، نجف آباد، ایران
2 - دکترای گروه زبان و ادبیات فارسی )گرایش ادبیات غنایی(، دانشگاه فرهنگیان، مازندران.
3 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی)گرایش ادبیات غنایی(، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسالمی ، نجف آباد، ایران
کلید واژه: قهرمان, سام نامه, کلیدواژه: حماسه, ضد قهرمان,
چکیده مقاله :
حماسه در لغت به معنای دلاوری و شجاعت و در اصطلاح ادبی به آثار منظوم و منثوری که رخدادهای پهلوانی و اعمال دلاوری و مردانگی قهرمانان و پهلوانان یک ملت و یک آیین و کیش را که در راه استقلال کشور و حفظ آیین خویش کوشیده‌اند توصیف و منعکس کرده؛ قلمداد می‌شود. در هر حماسه همواره در مقابل قهرمان داستان نیرو یا نیروهایی متضاد قرار می‌گیرند تا وی را از رسیدن به هدف خویش باز دارند. آثاری چون سام‌نامه، تجلی‌گاه جدال مداوم دو نیروی قهرمان و ضدقهرمان است. این جستار به منظور شناخت شخصیت و ویژگی‌های قهرمان و ضد قهرمان در اثر حماسی سام‌نامه، تنظیم گردیده است. همچنین یاریگران قهرمان و ضدقهرمان با کنش‌های متفاوت شناسایی و تفسیر شده‌اند. در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی با ابزار گردآوری کتابخانه‌ای و با مطالعة منابع و مآخذ استفاده شده و به استخراج ویژگی‌ها و صفات قهرمان و ضدقهرمان پرداخته است. نتایج نشان‌می‌دهد که طبقه‌بندی عناصر اهریمنی و ضدقهرمان بر اساس دو عنصر نوع و کنش صورت پذیرفته است. در سام‌نامه قهرمان سام است و ضدقهرمانان به چهاردستة کلّی انسانی، حیوانی، طبیعی و ماوراءالطبیعی تقسیم می‌شوند. بر اساس کنش نیز در اثر مذبور کنش جدال بالاترین بسامد را در میان دیگر انواع کنش به خود اختصاص داده است.