تنوّع تلمیحات و ارتباط آن با ذهنیّت شاعران در غزل معاصر (فاضل نظری، محمدرضا ترکی، محمد مهدی سیار)
محورهای موضوعی :
1 - استاديار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اروميه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه،ايران.
کلید واژه: تلمیح, غزل معاصر, فاضل نظری, محمدرضا ترکی, محمد مهدی سیار.,
چکیده مقاله :
تلمیح یکی از پرکاربردترین صنایع بدیعی در شعر سنّتی و معاصر است. برخلاف دیگر اشکال صنایع بدیعی که کاربرد خود را تا مقیاس بزرگی در شعر معاصر از دست داده اند، اما تلمیح یکی از این صنایع است که حیات خود را در شعر معاصر نیز تداوم بخشیده است. در کنار تداوم، این صنعت ادبی مزایای نیز دارد و تلمحیات نو و جدیدی نیز به دایره تلمیحات شعر در دورۀ معاصر افزوده شده است. در غزل فاضل نظری، محمدرضا ترکی و محمد مهدی سیار نیز این صنعت یکی از پرکاربردترین صنعت‌ها است. با توجّه به این¬که تاکنون پژوهشی در ابعاد گوناگون تلمیح از لحاظ خاستگاه، نو بودن و کهنه بودن، ارتباط با جهان‌نگری و ذهنیّت در شعر این شاعران صورت نگرفته بود، در این پژوهش برآن شدیم تا شعر این شاعران را از این لحاظ مورد بحث و بررسی انتقادی قرار دهیم. نتیجۀ پژوهش حاضر، غلبۀ تشبیهات با خاستگاه قرآنی و آیینی را در شعر این شاعران نشان می‌دهد. نوگرایی این شاعران نیز بیشتر در تلمیحات آیینی و مذهبی اتفاق افتاده است. روش پژوهش حاضر تحلیلی-توصیفی است.
Abstract Allusion is one of the most widely used figure of speech in traditional and contemporary poetry. Unlike other forms of rhetorical figures that have lost their use to a large extent in contemporary poetry, but allusion is one of these rhetorical figures that is alive in contemporary poetry. In addition to continuity, this rhetorical figure is also fruitful and seen the new allusions have been added to the circle of poetic allusions in the contemporary period. In the Ghazals of Fazel Nazari, Mohammad Reza Torki and Mohammad Mehdi Sayar, this rhetorical figure is one of the most widely used. As yet no research has been done on different dimensions of allusions of this poet in root and origin, inovation and traditionality, connection with the worldviews. In this study we efforted to critically discuss the poetry of these poets in this regard. The result of the present study shows the dominance of allusions with Quranic and Religious origins in the poetry of these poets. The innovation of these poets has also occurred more in religious allusions. The method of the present study is analytical-descriptive
1. ابن منظور، محمد بن مکرم (بی تا). لسان العرب، جلد دوم، بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
2. ابومحبوب، احمد (1382). زندگی و شعر سیمین بهبهانی، تهران: ثالث.
3. بلاذری، احمدبن یحیی (1996-2000). انساب الاشراف، دمشق: چاپ محمود فردوس¬العظم.
4. پورنامداریان، تقی (1374). سفر در مه، تهران: زمستان.
5. ترکی، محمدرضا (1388). هنوز اول عشق است، چاپ سوم، تهران: تکا (وابسته به نمایشگاه‌های فرهنگی ایران).
6. ___،___¬¬¬¬¬____ (1389). خاکستر آیینه، تهران: انجمن شاعران ایران.
7. ___،_______ (1391). بغض در نواحی لبخند، تهران: هنر رسانه.
8. ___،_______ (1397). سال¬های بی ترانگی، تهران: شهرستان ادبی.
9. جعفریه، مهناز؛ عدالت کاشی، فروزنده (1399). تحلیل داستانی و روانشناسی شش شخصیت از دوره پهلوانی شاهنامه، دوفصلنامه ادبیات پهلوانی، سال چهارم، شماره هفتم، پاییز و زمستان 1399: صفحه 70-47.
10. خاقانی،افضل الدین بدیل (1382). دیوان، تصحیح و مقدمه و تعلیقات به کوشش ضیاءالدین سجادی، چاپ هفتم، تهران: زوار.
11. دهخدا، علی اکبر(1377)، لغت¬نامه، تهران: دانشگاه تهران.
12. سمرقندی، کمال الدین عبدالرزاق (1372). مطلع السعدین و مجمع البحرین، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: فرهنگی.
13. سیار، محمد مهدی (1388). بی¬خوابی عمیق، تهران: سوره مهر.
14. ___،________ (1391). حق¬السکوت، چاپ ششم، تهران: فصل پنجم.
15. ___،________ (1393). رودخوانی، چاپ چهارم، تهران: شهرستان ادب.
16. شایگان مهر، محمد؛ قلی پور زیبد، طاهره؛ جعفری، محمد (1400). تحلیل کهن الگوهای اسطوره زرقاء در مجمع الامثال میانی و نمود آن در ادب فارسی، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال پانزدهم، شماره 57، صفحه 401-428.
17. شمس قیس، محمدبن قیس (1388). المعجم فی معاییر اشعار‌العجم، به تصحیح عبدالوهاب قزوینی و تصحیح مجدد مدرس رضوی و تصحیح مجدد سسیروس شمیسا، تهران: علم.
18. شميسا، سيروس (1368 ). نگاهی تازه به بديع،تهران: فردوس.
19. عباسی، جعفر؛ واعظی، مرادعلی (1399). نمودهای تطور و تمایز شعر شیعی فارسی در سه دهه اخیر، فصلنامه شیعه شناسی، سال هجدهم، شماره 70، تابستان 1399، صفحه 87 تا 19.
20. فشارکی، محمد (1379). نقد بدیع، تهران: سمت.
21. قبادی، حسینعلی (1389). ادبیات فارسی، انقلاب اسلامی و هویت ایرانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات احتماعی.
22. کاظمی، محمد کاظم (1380). شکوه شعر عاشورا در زبان فارسی، تهران: پیک جلال.
23. محمدی، محمدحسین (1374). فرهنگ تلمیحات معاصر، تهران: میترا.
24. معلم، علی (1378). رجعت سرخ ستاره، چاپ چهارم، تهران: سوره مهر.
25. معین، محمد (1362). فرهنگ فارسی، چاپ پنجم،تهران: امیرکبیر.
26. منزوی، حسین (1395). مجموعه اشعار، به کوشش محمد فتحی، چاپ چهارم، تهران: آفرینش و نگاه.
27. نظری، فاضل (1388). گریه¬های امپراتور، چاپ پنجم، تهران: سوره مهر.
28. ____، ___ (1393). اقلیّت، چاپ بست و هفتم، تهران: سوره مهر.
29. ____، ___(1398). الف، ضد، چاپ چهل و دوم، تهران: سوره مهر.
30. ____، ___(1398). ب، کتاب، چاپ سی¬ام، تهران: سوره مهر.
31. ____،___ (1398). ج،آنها، چاپ پنجاه و یکم، تهران: سوره مهر.