«بستان¬العارفین و گلستان العابدینِ» زین العابدین شیروانی نظیره ای دیگری از گلستان سعدی
محورهای موضوعی :
ابراهیم جانی
1
,
مریم محمودی
2
*
,
پریسا داوری
3
,
حسین آقاحسینی
4
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
3 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
4 - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
کلید واژه: زین العابدین شیروانی, بستان العارفین و گلستان العابدین, نسخۀ خطّی, گلستان, نظیره.,
چکیده مقاله :
گلستان، شاهکار بی¬بدیل سعدی، از جمله کتب نثر فارسی است که در ادبیات ایران و جهان جایگاهی خاص دارد. این کتاب همواره مورد توجه همگان، به¬ویژه شـعرا، ادبا قرار گرفته است و برخی از شعرا و نویسندگان این سرزمین، نظیره¬هایی بر آن خلق کرده¬اند؛ یکی از این آثار ارزنده نسخۀ خطّی «بستان العارفین و گلستان العابدین» اثر زین العابدین شیروانی از نویسندگان سدۀ نهم هجری قمری درعهد تیموری است. این کتاب در یک مقدمه و سه باب عمده، به نگارش درآمده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی فراهم آمده است و ضمن معرفی این دست نوشته، به بررسی ساختار و بعضی شباهت¬های اثر با گلستان سعدی می¬پردازد. بررسی و مطالعۀ نسخه نشان می¬دهد این اثر، مضمونی عرفانی و حکمی دارد و از نظر محتوا بیشتر متوجّه مثنوی مولاناست امّا به لحاظ ساختار، بخش‌بندی، تبویب و شیوۀ تنظیم، شباهت در نامگذاری، تلفیق نظم و نثر و بیان مطالب در قالب حکایت، نظیر گلستان سعدی است. استفاده از آیات و احادیث نبوی از منابع الهام¬ بخش این اثر است. شیروانی با علم به احوال و اقوال برخی از زهّاد، عرفا و متکلّمین پیشین در دل برخی از حکایات به گفتار پندآموز و بعضی از زوایای زندگی و سلوک آنها اشاره کرده است.
The manuscripts left over from past times, are a valuable ethnic and national heritage and a cultural identity of nations, and can provide extensive information on the conduct, thought, intellectual and linguistic structure of past writers and poets, and add to current human consciousness. One of these valuable works is The manuscript of Bostan Al-Arifin and Golestan Al-Abedin of Shirvani ,the work of the writers of the ninth century AH and the Timurid era. The author has written it in an introduction and three chapters, each of which has been divided into several chapters. Although this work has a mystical and verdict content and is more focused on Rumi's Masnavi, it is like Golestan Saadi, in terms of structure, segmentation, partition and method of regulation ، similarity in naming and also the combination of order and prose and the expression of content in the form of anecdotes.The use of the word of revelation and prophetic hadiths is one of the inspiring sources of this work. Shirvani, aware of the condition and sayings of some sages and mystics and theologians of the past, in the heart of some anecdotes, has referred to wise saying and some of the aspects of their lives and behavior. The author has written verses from his own language and identified them with the word "component", which is one of the key advantages of this work. This research is a documentary-library and descriptive and has been implemented with the aim of introducing this manuscript and investigating its structure and similarities to Golestan from Saadi.
منابع
1. قرآن کریم، ترجمۀ الهی قمشه¬ای، قم: اسوه.
2. آرین پور، یحیی(1379). از صبا تا نیما، چاپ هفتم، تهران: زوار.
3. بهار، محمدتقی (1372). سبک شناسی، 3 جلد، تهران: امیرکبیر.
4. ___، _____ (1389). سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.
5. جامی، عبدالرحمن (1371). بهارستان، به تصحیح اسماعیل حاکمی، چاپ دوم، تهران: اطلاعات.
6. راستگو، سید محمد (1376). تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران: سمت.
7. رزمجو حسین (1374). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، چاپ سوم، مشهد: آستان قدس رضوی.
8. خزائلی، محمد (1363). شرح گلستان سعدی، چاپ پنجم، تهران: جاویدان.
9. شیروانی، زین العابدین (879 ه. ق). نسخۀ خطّی بستان العارفین و گلستان العابدین کتابخانه ملک، شماره نسخه 4931/1، آستان قدس رضوی، مشهد.
10. صفا، ذبیح الله (1388). تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، تهران: فردوس.
11. ___، _____ (1391). گنجینۀ سخن، چاپ هفتم، تهران: فردوس.
12. گلستان، سعدی، مصلح بن عبدالله (1384). به کوشش خطیب رهبر، چاپ هفدهم، تهران: صفی¬علیشاه.
13. متینی، جلال (1364). مقامه ای منظوم به زبان فارسی، ایران نامه، شماره12، صفحه 732-705.
14. منزوی، احمد (1352). تتبّع در گلستان سعدی، مجله وحید، دوره یازدهم، شمارۀ 4/3، صفحه 737-717.