بررسی و تحلیل طرح داستان مدیر مدرسه اثر جلال آل‌احمد براساس نظریۀ لئونارد بیشاپ

محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

علی کشاورز قدیمی ¹ , جواد طاهری ² , لیدا نامدار ³

1 - نهاد کتابخانه های عمومی کشور، اداره کل کتابخانه های عمومی قزوین، قزوین، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی و ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خدابنده، خدابنده، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/07/18 تاریخ پذیرش : 1402/12/05 تاریخ انتشار : 1403/04/30

کلید واژه: طرح داستان, مدیرمدرسه, لئونارد بیشاپ, تبدیل زندگی واقعی به طرح, شخصیت اصلی در خط طرح.,

چکیده مقاله :

پیرنگ ترکیب کنندۀ حوادث و تقلید از عمل است و وابستگی موجود میان حوادث داستان را به‌طور عقلانی تنظیم می‌کند. بنابراین می‌تواند راهنمای مهمی برای نویسنده و در عین حال نظم و ترتیب متشکلی برای خواننده باشد. لذا برای نویسنده ضابطۀ عمده‌ای است برای انتخاب و مرتب‌کردن وقایع، و در نظر خواننده نیز ساخت و وحدت داستان را فراهم می‌آورد. جلال آل‌احمد یکی از پرکارترین نویسنده‌های ایران است او در پرداخت طرح داستان مدیر مدرسه از مولفه‌های گوناگونی مانند: از پیش تعیین‌نکردن طول صحنه، استفاده از حوادث تاریخی به عنوان اساس داستان، ایجاد تعادل بین طرح و شخصیت، تبدیل زندگی واقعی به داستان، ارتباط شخصیت اصلی و خط طرح، شخصیت‌های فرعی و طرح، طرح ساده و پیچیده، ارتباط فکر و طرح استفاده کرده است. هدف پژوهش بررسی و تحلیل طرح داستان مدیر مدرسه اثر جلال آل‌احمد بر اساس نظریۀ لئونارد بیشاپ به روش توصیفی-تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه‌ای است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شمار قابل توجهی از شاخصه‌های این نظریه در داستان مدیر مدرسه حضور دارند که پر بسامدترین آن تبدیل زندگی واقعی به داستان و مشخص‌کردن شخصیت اصلی در خط طرح است.

چکیده انگلیسی:

پیرنگ ترکیب کنندۀ حوادث و تقلید از عمل است و وابستگی موجود میان حوادث داستان را به‌طور عقلانی تنظیم می‌کند. بنابراین می‌تواند راهنمای مهمی برای نویسنده و در عین حال نظم و ترتیب متشکلی برای خواننده باشد. لذا برای نویسنده ضابطۀ عمده‌ای است برای انتخاب و مرتب‌کردن وقایع، و در نظر خواننده نیز ساخت و وحدت داستان را فراهم می‌آورد. جلال آل‌احمد یکی از پرکارترین نویسنده‌های ایران است او در پرداخت طرح داستان مدیر مدرسه از مولفه‌های گوناگونی مانند: از پیش تعیین‌نکردن طول صحنه، استفاده از حوادث تاریخی به عنوان اساس داستان، ایجاد تعادل بین طرح و شخصیت، تبدیل زندگی واقعی به داستان، ارتباط شخصیت اصلی و خط طرح، شخصیت‌های فرعی و طرح، طرح ساده و پیچیده، ارتباط فکر و طرح استفاده کرده است. هدف پژوهش بررسی و تحلیل طرح داستان مدیر مدرسه اثر جلال آل‌احمد بر اساس نظریۀ لئونارد بیشاپ به روش توصیفی-تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه‌ای است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شمار قابل توجهی از شاخصه‌های این نظریه در داستان مدیر مدرسه حضور دارند که پر بسامدترین آن تبدیل زندگی واقعی به داستان و مشخص‌کردن شخصیت اصلی در خط طرح است.

منابع و مأخذ:

1- آل‌احمد، جلال. 1386. مدیر مدرسه، تهران: مجید.
2- اسماعیل‌لو، صدیقه. 1383. چگونه داستان بنویسیم، تهران: نگاه.
3- بیشاپ، لئونارد. 1382. درس‌هائی در بارۀ داستان‌نویسی: به ضمیمۀ مصاحبه با ایزاک سینگر و جوزف هلر، ترجمۀ محسن سلیمانی، چاپ سوم، تهران: سوره مهر.
4- بیکهم، جک‌م. 1400. سی و هشت خطای رایج داستان نویسان و شیوه‌های دور ماندن از خطاهای تکراری، ترجمۀ محمد علی قربانی، تهران، سوره مهر.
5- حنیف، محمد. 1379. راز و رمزهای داستان نویسی، چاپ دوم، تهران: مدرسه.
6- فورستر، ادوارد مورگان. 1369. جنبه‌های رمان، تهران: نگاه.
7- قاسم‌زاده، محمد. 1383. داستان نویسان معاصر ایران: گزیده و نقد هفتاد سال داستان نویسی معاصر ایران، تهران: هیرمند.
8- مهرور، زکریا. 1380. بررسی داستان امروز، تهران: تیرگان.
9- میرصادقی، جمال. 1376. عناصر داستان، تهران: سخن.
10- میرعابدینی، حسن. 1377. صد سال داستان نویسی ایران، تهران: چشمه.
11- یونسی، ابراهیم. 1369. هنر داستان‌نویبسی ، تهران: نگاه.