سیر داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
میثم احمدی
1
,
یوسف کرمی چمه
2
1 - گروه زبان و ادبیات دانشگاه علوم انتظامی امین
2 - گروه زبان و ادبیات، دانشگاه علوم انتظامی امین
کلید واژه: داستان, داستان پلیسی (جنایی), ادبیات فارسی, ترجمه, پاورقی,
چکیده مقاله :
داستان پلیسی (جنایی) جزو گونه های ادبی محبوب در دوران معاصر است. بیش از 180 سال از پیدایش نخستین نمونه¬های تمام¬عیار داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات جهان میگذرد؛ اما حدود دهۀ آخر سدۀ سیزدهم شمسی و از طریق ترجمه بود که این گونۀ ادبی برای نخستین بار وارد ایران شد. در این حیات صد و اندی ساله، داستان پلیسی (جنایی) در ایران شکل¬ها و دوره¬های گوناگونی را تجربه کرده است. در این مقاله، با استفاده از منابع کتابخانه¬ای و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیل کوشش شده است تا میراث داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی طبقه¬بندی شود. مطابق یافته¬های پژوهش، عناوینی نظیر ترجمه، پاورقی¬های پلیسی ـ جنایی، مستندنگاری و حادثه¬گویی (پلیس‌های داستان‌نویس) و نویسندگان حرفه¬ای و آثار مستقل (داستان‌نویسان ژانر پلیسی) را برای بررسی سیر داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی می¬توان درنظرگرفت. شناخت پیشینه و تاریخچۀ داستان¬های پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی یاریگر پژوهشگران بعدی در شناخت ویژگی¬ها و نقاط ضعف و قوّت این داستان¬هاست.
داستان پلیسی (جنایی) جزو گونه های ادبی محبوب در دوران معاصر است. بیش از 180 سال از پیدایش نخستین نمونه¬های تمام¬عیار داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات جهان میگذرد؛ اما حدود دهۀ آخر سدۀ سیزدهم شمسی و از طریق ترجمه بود که این گونۀ ادبی برای نخستین بار وارد ایران شد. در این حیات صد و اندی ساله، داستان پلیسی (جنایی) در ایران شکل¬ها و دوره¬های گوناگونی را تجربه کرده است. در این مقاله، با استفاده از منابع کتابخانه¬ای و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیل کوشش شده است تا میراث داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی طبقه¬بندی شود. مطابق یافته¬های پژوهش، عناوینی نظیر ترجمه، پاورقی¬های پلیسی ـ جنایی، مستندنگاری و حادثه¬گویی (پلیس‌های داستان‌نویس) و نویسندگان حرفه¬ای و آثار مستقل (داستان‌نویسان ژانر پلیسی) را برای بررسی سیر داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی می¬توان درنظرگرفت. شناخت پیشینه و تاریخچۀ داستان¬های پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی یاریگر پژوهشگران بعدی در شناخت ویژگی¬ها و نقاط ضعف و قوّت این داستان¬هاست.
1- ـاسکاگز، جان. (1390). ادبیات جنایی، ترجمه در مؤسسۀ خط ممتد اندیشه زیرنظر حسین شیخ¬الاسلامی، تهران: نشانه، چاپ اول.
2- الهی، صدرالدین. (بهار 1378). «درآمدی بر مقولۀ پاورقی¬نویسی در ایران»، بخش 3 (ب)، ایران¬شناسی، سال یازدهم، شمارۀ 41، صص 101ـ124.
3- بوآلو، پی¬یر و توماس نارسژاک. (1372). نقد و بررسی رمان پلیسی، ترجمۀ خسرو سمیعی، تهران: قطره، چاپ اول.
4- ـتودورف، تزوتان. (1388). بوطيقاي نثر، ترجمۀ انوشيروان گنجي، تهران: نی، چاپ اول.
5- جزینی، محمدجواد. (1389). آشنایی با داستان¬های مینی¬¬مالیستی و پلیسی، تهران: نیلوفر سپید، اول.
6- داد، سیما. (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، ویرایش جدید، تهران: مروارید، چاپ سوم.
7- ساعدی، غلامحسین. (مرداد 1383). «هنر داستان¬نویسی بهرام صادقی»، مجلۀ آزما، شمارۀ 31، صص 39 – 41.
8- سامپسون، آر.اچ. (1352)، «تکنیک رمان پلیسی»، ترجمۀ کامران فانی، مجلۀ الفبا، شمارۀ 2، صص 176 ـ180.
9- سپانلو، محمدعلی. (1376). نویسندگان پیشرو، تهران: سهیل، چاپ پنجم.
10- سوآپا، دروتا؛ و رحمانیان، داریوش. (1401). «شهربانی رضاشاهی (1320-1304) به روایتِ ادبیات داستانی فارسی». مطالعات تاریخ انتظامی، 9 (35)، 65ـ88.
11- فرخی، نیما. (1397). «اسطوره خصوصی¬سازی»، روزنامۀ شرق، شمارۀ 3121، ص 8.
12- قبادی، حسینعلی و همکاران. (بهار 1395). «تحلیل اسطوره¬ای رمان درد سیاوش با نگاه به تأثیر کودتای 28 مرداد1332 در بازتاب اسطوره¬ها»، مجله ادبیات عرفانی و اسطوره¬شناختی، سال دوازدهم، شمارۀ 42، صص 209 – 235.
13- میرصادقی، جمال. (1394). داستان¬های پلیسی، تهران: سخن، چاپ اول.
14- میرعابدینی، حسن. (1383). صد سال داستان¬نویسی ایران، تهران: نشر چشمه، چاپ سوم.
15- ____________. (1387). «نخستین رمان¬های پلیسی ایران»، مجله اندیشه و هنر، دوره دهم، شماره 13 و 14، صص 132 ـ137.
16- ولک، رنه و آوستین وارن. (1373). نظریه ادبیات، ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی.
17- هزار و یک شب (1377). ترجمۀ عبداللطیف طسوجی تبریزی، ویراستار: میترا مهرآبادی، تهران: دنیای کتاب.
18- هویدا، فریدون. (1395). تاریخچۀ رمان پلیسی، ترجمۀ مهستی بحرینی، تهران: نیلوفر.