نگاهی دیگر به مبانی روابط خارجی ج.ا. ایران: فرهنگ راهبردی در دهه ۱۳۵۸-۱۳۶۸
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی
حمیرا مشیرزاده
1
(دانشیار دانشگاه تهران)
مجید کافی
2
(دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه تهران، تهران، ایران)
کلید واژه: فرهنگ راهبردی, واژه‌های کلیدی: ایران, امام خمینی(ره), راهبرد دفاعی, نقشه ادراکی,
چکیده مقاله :
چکیده بیان مسأله: این مقاله فرهنگ راهبردی ایران را در یکی از مهم ترین نقاط عطف خود؛ یعنی دهه نخست پس از انقلاب اسلامی به کاوش گذاشته است. نویسندگان، با مبنا قرار دادن نقشه ادراکی امام خمینی (ره) به‌عنوان مهم‌ترین تصمیم‌گیرنده امنیتی و راهبردی کشور در این مقطع، تصویری فراگیر و مبتنی بر روش‌شناسی علمی از فرهنگ راهبردی کشور طی دوران مذکور ارائه کرده‌اند. طرح سؤال: این مقاله درپی پاسخ دادن به این سؤال است که مؤلفه‌ها و ویژگی‌های فرهنگ راهبردی ایران پس از انقلاب چه بوده است؟ یافته‌های تحقیق: این مقاله نشان می دهد که به رغم وجود عناصری چون: قدرت ملی، توان نظامی، روحیه ملی و حمایت مردمی، مؤلفه هایی چون: عاملیت الهی، شهادت طلبی، عدالت و... ویژگی های خاصی به فرهنگ راهبردی این دوره می بخشند. در نتیجه، مؤلفه‌ها و ویژگی‌های فرهنگ راهبردی ایران در این دوران، نشان دهنده وجود یک شیوه متفاوت با روش های مألوف برای پاسخ دادن به تهدید و دفاع از کشور است و تفاوت این شیوه ملی با سبک‌ها و فرهنگ‌های راهبردی موجود، می‌تواند زمینه شکل گرفتن یک نظریه امنیتی ایرانی در حوزه روابط بین‌الملل و مطالعات امنیتی باشد. روش و ابزار تحقیق: نویسندگان مقاله با استفاده از روش نقشه‌برداری ادراکی و تحلیل محتوای ۳۲ سخنرانی امام خمینی(ره)، نقشه ادراکی نگرش راهبردی امام خمینی را به عنوان مبنای تحلیل فرهنگ راهبردی ایران پس از انقلاب ترسیم کرده اند.
Abstract: The present article tries to analyze Iran's strategic culture in the immediate post revolution era i.e. the first decade after the formation of Islamic Republic of Iran, a period which is highly influenced by the late leader of the revolution, Imam Khomeini, as the major decision maker in the country. The authors by a scientific method have drawn a comprehensive picture of the strategic culture of Iran on the basis of Imam Khomeini's perception. The article seeks to discover the main components and features of strategic culture in this period through a study of thirty three speeches of Imam Khomeini. These speeches are analyzed in order to show the cognitive map of Imam Khomeini about important issues. It is assumed that this cognitive map can reveal the connection among various factors that would lead to peace and security. The above cognitive map shows a distinctive approach to the issues of threat and defense. Although components such as emphasis on national power, military strength, national spirit and popular support are more conventional, elements such as the will of God, martyrdom seeking, justice seeking and other related values give this culture a particular distinctiveness. It is argued that distinctiveness can be seen as a model for an Iranian theory of security.
_||_