حضور چین در خلیج فارس؛ پیامدهای سیاسی و استراتژیک
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی
مجید بزرگمهری
1
(دانشیار دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، ایران)
مریم میرزایی
2
(دانش‌آموخته کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه بین‌الملل امام خمینی(ره)، ایران)
کلید واژه: توسعه اقتصادی, خلیج‌فارس, نفت و گاز, واژه‌های کلیدی: جمهوری خلق چین,
چکیده مقاله :
چکیده در شرایطی که جمهوری خلق چین، رویکرد توسعه اقتصادی، صنعتی و تجارت خارجی را دنبال می‌کند، نیاز این کشور به منابع انرژی فسیلی مانند نفت و گاز افزایش یافته و چنین رویه‌ای افزایش واردات این محصولات را از نقاط مختلف دنیا؛ به‌ویژه خلیج‌فارس در پی خواهد داشت. محرک اصلی چین در فعال‌تر شدن در خلیج‌فارس، نیاز به انرژی و به موازات آن کم رنگ‌تر شدن نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی از دهه هشتاد است. پرسش محوری این مطالعه، به چگونگی سیاست چین در خلیج‌فارس می‌پردازد و در همین راستا، روند حضور این قدرت فرامنطقه‌ای در این حوزه استراتژیک انرژی بررسی می‌شود. آیا جمهوری خلق چین برای پرهیز از اختلال در جریان آزاد نفت در خلیج‌فارس، بدون ایفای نقشی مؤثر با دنیای غرب همسو خواهد شد و یا به‌عنوان بازیگری مؤثر و در رقابت با ایالات متحده آمریکا در معادلات منطقه‌ای ایفای نقش می‌کند؟ فرضیه پژوهش بر این نکته تأکید دارد که به موازت افزایش نیاز به انرژی‌های فسیلی، چین حضور گسترده‌تری در خلیج‌فارس در قالب مراودات اقتصادی، بازرگانی و به‌صورت واردات نفت، صادرات کالا و خدمات به کشورهای منطقه خواهد داشت. به نظر می‌رسد چین درصدد ایجاد فضای امنیتی و مقابله با نفوذ امریکا در این منطقه نیست و در سایه همکاری با غرب، وجود ثبات در منطقه را اولویت خود می‌داند. چین در سایه سیاست کلان موازنه نرم با آمریکا، رویکرد تعامل با آمریکا را در حوزه خلیج‌فارس دنبال می‌کند و در همین راستا، با برقراری روابط اقتصادی با بازیگران اصلی منطقه‌ای و ایجاد حس وابستگی در آنها به روابط با چین، می‌کوشد جایگاه خود را در منطقه به‌عنوان یک بازیگر ضروری تثبیت کند. در این مطالعه، از روش توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شده است ودر ارائه داده‌ها سعی شده تکیه بر اسناد باشد.
Abstract: While China pursues economic, industrial and foreign trade development strategy its need for energy source like oil and gas increases. This approach will lead to an increase in import of oil products from different parts of the world particularly the Middle East. The reason for China to become more active in Persian Gulf is the need for energy and in this direction it is diluting emphasis on ideology in foreign policy. The question raised by the paper is “what is China's foreign policy is in the Persian Gulf?” How has been China's presence in this strategic region? What is China's policy about the free and unhindered flow of oil in the Persian Gulf? Will it be an inactive policy in conforming to the Western world or it wants to play an active role in region's development in competition with the United States? The underlying hypothesis is that China will be having an extensive presence in relation with its increasing need for oil. This presence will be in the shape of economic and commercial transactions, import of oil and the export of goods and services to the region. It seems that China is not interested in creating a confrontationist and security atmosphere with the United States. The priority of China is the stability of the region in cooperation with the West. The grand strategy of balancing with the United States in Persian Gulf is positive interaction with the United States. In this direction China establishes economic ties with the main actors in the region and creating the sense of dependence in them about the need for good relations with China. In this way China tries to strengthen its position in the region. The methodology used in the paper is descriptive-analytical and making use of documents.
منابع
ابراهیمی، شهروز .(خرداد 1383). نقش و تعامل قدرت‌های بزرگ با آمریکا در خلیج فارس پس از 11 سپتامبر، گزارش راهبردی، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ــــــــــــــــــ .(1384).امنیت منطقه خلیج فارس؛ نقش و تعامل قدرت‌های بزرگ با امریکا پس از 11 سپتامبر، فصلنامه مطالعات دفاعی و امنیتی، ج ۱۲، ش ۴۲.
شفیعی، نوذر و یونس کمالی زاده .(1389). تبیین روابط چین و آمریکا در برابر سازمان همکاری شانگهای؛ بر اساس نظریه موازنه قوای نرم، مطالعاتاوراسیایمرکزی، مرکز مطالعات عالی بینالمللی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال سوم، ش 7، پاییز و زمستان.
شریعتینیا، محسن .(1385). سیاست خاورمیانه‌ای چین، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، دسترسی در : www.magiran.com
_______________ .(1387). روند دگرگونی در سیاست خارجی چین، از تجدیدنظر طلبی به توسعه‌گرایی سیاست خارجی توسعهگرا، تهران.
یزدانی، عنایتالله و علیرضا اکبریان .(تابستان 1391). انرژی و روابط چین با خلیج‌فارس، فصلنامه سیاست، دوره 42، ش 2: 315-334.
Al-Tamimi . Naser. 2012. China-Saudi Arabia Relations:Economic Partnership orStrategic Alliance?Number 2: June 2012. Durham University Library, United Kingdom
Byman. Daniel. L. and John R. Wise. 2002. "The Persian Gulf in the coming Decade Trends. Threats and Opportunities. " United States Air Forces. Rand.
Bingbing. Wu.2011. STRATEGY AND POLITICS IN THE GULF
AS SEEN FROM CHINA. CHINA AND THE PERSIAN GULF. Implications for the United States .Edited by Bryce Wakefield and Susan L. Levenstein ©2011 Woodrow Wilson International Center for Scholars, Washington, D.C. www.wilsoncenter.org
Daragahi. Borzou.2005. "China Goes Beyond in Forging Ties to Persian Gulf". Energy Bulletin. New York Times.
Davidson, Christopher. (2010) " Persian Gulf-Pacific Asia linkages in the Twenty-First Century: A Marriage of Convenience?" Research Paper, Kuwait Programme on Development, Governance and Globalization in the Gulf States, Available at: http://www. Ise.ac.uk/collections/LSEKP/documents/Davidson%20paper.pdf
Downs. Erica. 2011. China-Gulf Energy RelationsCHINA AND THE PERSIAN GULF. Implications for the United States .Edited by Bryce Wakefield and Susan L. Levenstein ©2011 Woodrow Wilson International Center for Scholars, Washington, D.C. www.wilsoncenter.org
Emerging Markets Online. "China's Oil and Gas Import Strategy for 2020". Global Energy and Utilities Market Research.
Huntington Samuel. P. 1993. "The Clash of Civilizations" Foreign Affairs. Summer.
Icke. David. "Balance of Power in the Persian Gulf and the American War Drive". News of Global Importance. Www. Davadicke.com.
Hayward. David LO.2009. China's Oil Supply Dependence. Journal of Energy Security. 16 June 2009. Copyright © 2017. http://www.ensec.org/index .php?option=com_content&id=197:chinas-oil-supply.dependence&catid=96: content&Itemid=345
Hokayem . Emile.2011” LOOKING EAST: A GULF VISION OR A
REALITY?” CHINA AND THE PERSIAN GULF. Implications for the United States .Edited by Bryce Wakefield and Susan L. Levenstein ©2011 Woodrow Wilson International Center for Scholars, Washington, D.C. www.wilsoncenter.org
http://eia.qov/forecasts/ieo/world.cfm.2017. The World Financial Review. Empowering communication globally. 2017 The World Financial Review | Empowering communication globally. https://www.bing.com/images/search?view= detailV2&ccid=d5srLp%2Bs&id=9177BF07708712457CA96FF8B00A351D8D448754&thid=OIP.d5srLp-soNSvv79gVW0isQEsEl&q=china+petroleum+dependence&simid=607997268370000367&selectedindex=7&mode=overlay&first=1
International Energy outlook 1999. Energy Information Administration. U.S. Department of Energy.
Ghafouri, Mahmoud. 2009 “China’s Policy in the Persian Gulf,” Middle East Policy, Vol.16, pp.80-92.
Keefer. Douglas .John & Matthew B. Nelson, Kevin L. Schwartz(2007) Rising in the Gulf: How China's Energy Demands Are Transforming the Middle East. Al Nakhlah. Spring 2007. The Fletcher School Journal for issues related to Southwest Asia and Islamic Civilization Spring 2007
Khan. Haidar.2005. "A Chinas Energy Dilemma" University of Denver. October.
Kejun. Jiang 2012. Management of Energy Resources in China. Energy ResearchInstitute.2012http://siteresources.worldbank.org/DEC/Resources/ 847971251813753820/6415739 - 1251814084145/Kejun_Energy_China.pdf
Kreil. Erik. 2004. "Persian Gulf Oil and Gas Exports Fact Sheet". September. Country Analysis Briefs.
Luft. Gal. 2004. "Fueling the Dragon: Chinas Race in to the Market". Institute for the Analysis of Global Security.
Madsen, Julien.(2006) " China Makes Friends in the Gulf" Available at: http;//www.asiasetinel. com/index.php?option=com_content &task=view&id.
Mederios, Ivan(2009). " China`s International Behavior: Activism, Opportunism and Diversification. Rand
Mei, Zhang. China’s Interest in the Gulf-Beyond Economic Relations? Singapore: Middle East Institution Press, 2009.
Molavi . Afshin. 2011.“THE NEW SILK ROAD, “CHINDIA,” AND
THE GEO-ECONOMIC TIES THAT BIND THE MIDDLE EAST AND ASIA” CHINA AND THE PERSIAN GULF. Implications for the United States .Edited by Bryce Wakefield and Susan L. Levenstein ©2011 Woodrow Wilson International Center for Scholars, Washington, D.C. www.wilsoncenter.org
Pape, Robert A (2005), Soft Balancing Against The United State, InternationalSecurity, Vol. 30, No.1.
Pardo Pacheco, Ramon. March 2014. Analysis: Ever-Growing Business Ties between China and Saudi Arabia. ALSHARQ AL-AWSAT: www. aawsat. net/ 2014/03/ articles55330055/analysis-ever-growing-business-ties-between-china-and-saudi-arabia.
Parker. Thomas. 2000. Chinas Growing Interests in the Persian Gulf". The Brown Journal of World Affairs. Winter/Spring. Volume V 2 Issue 1.
People’s Daily .2009. Chinese president in Saudi Arabia to boost bilateral ties,” People’s Daily, 11 February 2009,http://english.people.com.cn/90002/96397/96399/6590313.html (accessed 12 February 2012).
Rathmell. Andrew. 2003. Theodore Karasik and David Gompert. "A New Persian Gulf Security System". Rand Copy Right Rand.
Reuters. 2010. China Dec Crude oil imports and exports, January 21. 2010
Rubin. Barry. 1998. "China's Middle East Strategy". China Report Stage Journals. August 1998. Vol 34. No. 3-4.
Sadoddin. Sika. 2015. China and the Persian Gulf Policy: Growing Ties . Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 5, No. 4, Winter 2015, pp. 151-167
Seznec. Jean-François.2011. “CHINA AND THE GULF IN 2010: A
POLITICAL ECONOMIC SURVEY” CHINA AND THE PERSIAN GULF. Implications for the United States .Edited by Bryce Wakefield and Susan L. Levenstein ©2011 Woodrow Wilson International Center for Scholars, Washington, D.C. www.wilsoncenter.org
34. Shaheen. Abdul Rahman,2009. “Saudi Arabia and China sign landmark agreements,” Gulf News, 11 February. 2009, http://gulfnews.com/business/general/saudi-arabia-and-china-sign-landmark-agreements-1.51153 (accessed 8 May 8 2012).
Stokes. M. A. 1997. "China's Strategic Modernization: Implications for U.S. National Security. USAF Institute for National Security Studies. Oct.
Strecker. Downs Erica. 2000. "China's Quest for Energy Security". Project Air Force. Rand.
Tehran Times. February 10, 2010. Vol. 10808//www.bashgah.net/pages-35444.html11
Yufeng, Mao. “China’s Interest and Strategy in the Middle East and the Arab World.” In China and Developing World: Beijing’s Strategy for the Twenty-First Century, edited by Joshua Eisenman, Eric Heginbotham, and Derek Mitchell, 113-130. New York and London: M.E.Sharpe, Inc., 2007
Zahirinejad . Mahnaz & Vrushal Ghoble . Journal of Peace Studies, Vol. 17, Issue 2&3, April-September, 2010. Energy Factor in China-Iran Relations
_||_