مفهوم زیبایی در فیه ما فیه: تحلیلی فلسفی
محورهای موضوعی : فلسفه
کلید واژه: زیبایی, زشتی, فیه ما فیه, آفاقی, انفسی, نسبی, مطلق, مشکّک, متواطی, تضادّ, تناقض,
چکیده مقاله :
در جستار حاضر تلاشمان معطوف به یافتنِ دیدگاه‌های مولانا در باب مفهوم زیبایی بوده است و دامنه‌ی کارمان را نیز به کتاب فیه ما فیه او محدود کرده‌ایم. برای ره بردن بدین مقصود، شش مسأله و پرسش مهمی را که امروزه در خصوص زیبایی در فلسفه هنر مطرح است بر مولانا عرضه کردیم و کوشیدیم، با بهره‌جستن از روش تحلیل فلسفی، پاسخ‌های (هرچند احتمالیِ) او به این پرسش‌ها را در کتاب فیه ما فیه بیابیم. بر این اساس، به پی‌جوییِ این پرسش‌های شش‌گانه در فیه ما فیه پرداختیم: زیبایی به لحاظ وجودشناختی چه جور ویژگی‌ای است؟ زیبایی چه حال و احساسی در آدمی برمی‌انگیزد؟ زیبایی نسبی است یا مطلق؟ زیبایی مفهومی مشکّک است یا متواطی؟ ربط‌ونسبت میان زیبایی و زشتی از مقولة تضادّ است یا تناقض؟ و دست‌آخر این‌که انواع زیبایی بر حسب دارنده‌ی زیبایی کدامند؟ باری، به نظر می‌رسد که مولانا زیبایی را به لحاظ وجودشناختی امری آفاقی می‌داند، نه انفسی، و نه آفاقی‌ـ‌انفسی؛ عقیده دارد که زیبایی بهجت‌آفرین است؛ آن را مطلق می‌انگارد؛ مفهومی مشکّکش می‌داند؛ نسبت میانِ آن را با زشتی از مقوله‌ی تناقض می‌بینید؛ و این‌که، افزون بر اشیاء مادّی، هم به حالات روانی می‌توان زیبایی نسبت داد و هم به امور مجرّد و انتزاعی.
In this essay, we have tried to find Rumi`s views on the concept of beauty. We have focused on Fih-e Ma Fih and limited our research to it. For this purpose, we have put forward six questions from a contemporary viewpoint toward “beauty” and attempted to find Rumi’s (probable) answers to them in Fih-e Ma Fih. Accordingly, through a philosophical analysis, we traced out the six following questions: What kind of property is beauty ontologically? What does the experience of beauty feel like? Is beauty relative or absolute? Is beauty an equivocal concept or a univocal one? Is the relation between beauty and ugliness the subject of contrariety or of contradiction? And finally, what are the types of beauty in terms of its possessor? It seems that Rumi considers beauty an objective property, not a subjective or objective-subjective one. He holds that beauty is delightful and supposes that it is absolute. He believes that beauty is an equivocal concept and considers its relation with ugliness to be the subject of contradiction. Finally, he argues that beauty can be ascribed to mental states, abstract objects, and physical objects.
_||_