فهم درست جایگاه پرسش فلسفی در فرهنگ بشری
محورهای موضوعی : فلسفه
فروزان راسخی
1
(ندارد)
کلید واژه: پرسش فلسفی, فایده, انگیزه, عقلانیت, استقلال فکری, حقیقت‌طلبی, کنجکاوی,
چکیده مقاله :
از دیرباز شمار زیادی از فیلسوفان کوشیده‌اند تا توضیح بدهند که چرا پرسیدن مهم‌تر از پاسخ‌دادن است و از این رهگذر با به دست دادن تعریف ماهیت پرسش فلسفی، انواع آن، انگیزههای طرح این‌گونه پرسش‌ها، و فوایدی که مترتب بر این پرسش‌ها تمایز فلسفه، شأن و اهمیت آن، و رابطه آن دیگر گونه‌های دانش را گوشزد کرده‌اند می‌توان مدعی شد که پرسش فلسفی پرسشی که نتوان از طریق تجربی و یا تاریخی به آن پاسخ گفت یا صحت و سقم پاسخ‌های داده شده به آن را نتوان از طریق تجربی و تاریخی معلوم کرد. لااقل هفت دسته پرسش‌های ذیل پرسش فلسفی است: پرسش از ارزشیابی غایی، علل غایی، معنای زندگی، کیفیت امور، امور فرجامین، طبقه‌بندی موجودات و امور مربوط به خودِ معرفت. چهار انگیزه برای طرح پرسش‌های فلسفی ذکر کرد که، از آن میان، دو انگیزه ، یعنی کنجکاوی و حقیقت‌طلبی، اختصاص به پرسش‌های فلسفی ندارند، بلکه انگیزههای طرح هر پرسشی (اعم از پرسش فلسفی و تجربی، تاریخی، دینی و مذهبی و...) اند و دو انگیزه‌ی دیگر، یعنی برخی از پرسش‌های فلسفی و نیاز سایر علوم به فلسفه، به پرسش‌های فلسفی اختصاص دارند. چند فایده‌ی روانی‌ـ‌اخلاقی نیز بر طرح پرسش‌های فلسفی و کوشش برای پاسخ‌دادن به آن‌ها مترتّب است یعنی عقلانیت، استقلال فکری، برابری‌گرایی و مدارا.
In this Paper, in order to be able to make clear the place ofphilosophical question in human culture, first, an attempt has beenmade to answer three preliminary questions, namely, “What is aphilosophical question?”, “which kinds of philosophical questionsexist?” and “What are to motives of raising the philosophicalquestion?”. Answers are brief and, nonetheless, clear. Then, theprincipal question, i.e., “what are the points of dealing with thephilosophical questions?” is discussed in more detail, with thephilosophical questions?” is discussed in more detail, with the resultthat there are three main points in dealing with them: promotingrationality and rationalism, intellectual autonomy, and egalitarianismand tolerance. It has been shown that the contributions ofphilosophizing to human culture consist in preventing narcissism,prejudice, dogmatism, fanaticism, superstition, indoctrination,suggestibility, and mimicry, following the public opinion, following theintellectual fashions, intellectual fashions, intellectual imperialism, andintolerance.
۱. استیس، و. ت.، دین و نگرش نوین، ترجمه احمدرضا جلیلی، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش.
۲. آمدی، غرر و درر، به تصحیح میرجلال‌الدین محّدث ارموی، انتشارات دانشگاه تهران، ۷جلد، ۸ـ۱۳۴۲.
۳. جاهودا، گوستاو، روان‌شناسی خرافات، ترجمه محمدتقی براهنی، نشر البرز، چاپ سوم، تهران، ۱۳۷۱ش.
۴. دانتزیگ، توبیاس، عدد، زبانِ علم، ترجمه عباس گرمان، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، ۱۳۶۱ش.
5. Allport, Gordon Willard, The Nature of Prejudice, Reading MA: Addisson, Wesley, 1954.
6. Angeles, Peter, A., The Harper Collins Dictionary of Philosophy, New York, Harper perennial, 1992.
7. Aristottle, De Anima, Encyclopedia Britanica, 1972, Vol.3.
8. Aristottle, Nichomacheon Ethics.
9. Bonar, James M.A., The Intellectual Virtus, London, Macmillan and Co, 1984.
10. Brown, H., Rationality, London, Routtedge, 1988.
11. Colman, Andrew m., Oxford Dictionary of Psychology, Oxford, Oxford Universiti Press, 2001.
12. Gross, Richard D., Psychology: The Science of Mind and Behaviour, London, Hodder and Stoughton, 1992.
13. Honderich, Ted (ed.), The Oxford Companion to philosophy, Oxford, Oxford University press, 1995.
14. James, W., The Varieties of Religious Experience, New York, Collier Books, 1961.
15. Larid, J., The Idea of Value, Cambridge, Cambridge University Press, 1929.
16. Lewis, C.I., An Analysis of Knowledge and Volution, La Salle, III. 1946.
17. Mace, Chris (ed.), Heart and Soul: The Therapeututic Face of philosophy, London and New York, Routledge, 1999.
18. Maslow, A., Motivation and Personality, New York, Harper and Row, 1970.
19. Myers, David G., The Human Puzzle: Psychological Research and Christian Belaef, New York, Harper and Row, 1978.
20. Nozick, R., The Examined Life, New York, 1989.
21. Quine, W.V., Philosophy of Logic, Englewood Cliffs, NJ: Prentice_Hall, 1970.
22. Rescher, N., Rationality, Oxford University Press, 1988.
23. Webster's Third New International Dictionary of the English Language Unabridged, Massachusetts, Merriam Webster Inc., 1986.