نقد و بررسی دلیل نظم بر اثبات وجود خدا متکی بر نقد های هیوم و ارزیابی پاسخ های استاد مطهری به همراه تبیین آرا آیت الله جوادی آملی
محورهای موضوعی : فلسفه دین
1 - دانشگاه علامه طباطبایی
کلید واژه: دلیل نظم, اثبات وجود خدا, هیوم, مطهری, آیت الله جوادی آملی ,
چکیده مقاله :
برهان نظم، از گذشته تا به امروز، یکی از استدلال‌های پرکاربرد در فلسفه و کلام برای اثبات وجود خدا بوده است. سادگی ساختار و فهم پذیری بالای این استدلال، موجب شده تا هم در میان عوام و هم در نزد متفکران، جایگاهی ویژه پیدا کند. از سوی دیگر، نقد‌هایی از سوی فیلسوفانی همچون دیوید هیوم، اعتبار این استدلال را با چالش مواجه کرده است. این پژوهش با روشی تحلیلی-تطبیقی، ابتدا به معرفی و بررسی دلیل نظم و تحلیل نقدهای هیوم می‌پردازد و سپس بر روی پاسخ‌های استاد مطهری به نقدهای هیوم تمرکز کرده و آن‌ها را ارزیابی می‌کند. و در نهایت به آرای آیت الله جوادی آملی در باب حدود و کاربرد‌ها و میزان اعتبار این برهان، به صورت اجمالی اشاره می‌کند. این پژوهش کوشش می‌کند با بررسی تطبیقی این دیدگاه‌ها، حدود اعتبار دلیل نظم را بررسی کرده و تبیین کند این دلیل به تنهایی راه مناسبی برای اثبات وجود خدا نیست و نمی‌توان آن را یک برهان فلسفی محض دانست.
The argument of order has been one of the most widely used arguments in philosophy and theology to prove the existence of God from the past to the present. The simplicity of the structure and high comprehensibility of this argument have caused it to find a special place among both the common people and thinkers. On the other hand, criticisms from philosophers such as David Hume have challenged the validity of this argument. This research, using an analytical-comparative method, first introduces and examines the argument of order and analyzes Hume's criticisms, and then focuses on Professor Motahari's responses to Hume's criticisms and evaluates them. Finally, it briefly refers to the views of Ayatollah Javadi Amoli on the limits, applications, and validity of this argument. This research attempts to examine the limits of the validity of the argument of order by comparative examination of these views and explain that this argument alone is not a suitable way to prove the existence of God and cannot be considered a pure philosophical argument.
# ابن سینا (۱۳۶۴). النجاه الغرق فی بحر الضلالات، با ویرایش و دیباچه محمدتقی دانش پژوه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
# ریچارد پاپکین/آوروم استرول (۱۳۸۹). کلیات فلسفه، ترجمه جلال الدین مجتبوی. تهران: حکمت.
# علامه طباطبایی، سید محمد حسین (1374). اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج ۵، با مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
# آن جوردن/نیل لاکیر/ادوین تیت (۱۴۰۰). فلسفه‌ورزی درباره دین، ترجمه: مهدی خسروانی، تهران: نشر نی.
# مایکل جی.ماری/مایکل سی.ری (۱۳۹۸). درآمدی به فلسفه دین، ترجمه: سعید عابدی. تهران: نشرنی
# نایجل واربرتون (۱۳۹۴). الفبای فلسفه، ترجمه مسعود علیا. تهران: نشر ققنوس.
# نایجل واربرتون (۱۴۰۳). آثار کلاسیک فلسفه، ترجمه: مسعود علیا. تهران: نشر ققنوس.
# برایان دیویس (۱۴۰۲). درآمدی بر فلسفه دین، ترجمه: دکتر ملیحه صابری نجف‌آبادی. تهران: نشر سمت.
# جان هیگ (۱۳۹۸). وجود خدا، ترجمه: دکتر عبدالرحیم گواهی. تهران: نشر علم.
# جوادی آملی، عبدالله (۱۴۰۱). تبیین براهین اثبات خدا. قم: انتشارات اسرا.
# مطهری، مرتضی (۱۳۸۷). توحید. قم: نشر صدرا.
# مطهری، مرتضی (۱۳۷۲). علل گرایش به مادیگری، قم، نشر صدرا
# هیوم، دیوید (۱۳۹۶). گفتگو‌ها درباره دین طبیعی، ترجمه: حمید اسکندری. تهران: نشر علم.
# الیوت سوبر (۱۴۰۳). برهان نظم، ترجمه: سارا بغدادی. تهران: نشر نگاه معاصر.
# یزدانی عباس (۱۳۸۹). نقدهای هیوم بر تقریر مبتنی بر تمثیل دلیل نظم و ارزیابی پاسخ‌های استاد مطهری. اصفهان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان
# فتح طاهری، علی (۱۳۹۱). «برهان نظم از منظر فلسفه نقادی کانت»، پژوهش نامه علم و دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
# ملکیان، مصطفی (۱۳۷۲). سلسله جزوات درسگفتاری براهین اثبات خدا، موسسه امام صادق(ع).