خالدی خدای آتش پیروزی اورارتوها
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخ
1 - دانش‌آموخته دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی، تهران، ایران.
کلید واژه: آتش پیروزی, آتشدان آیانیس, انزاف علیا, اورارتوها, خالدی, خدای آتش,
چکیده مقاله :
آتش نزد مردم باستان محترم بود ولی این پدیده نزد اورارتو ها کم تر بررسی شده است. معمولاً اقوام باستانی خدایی با خویشکاری آتش را می پرستیدند، ولی نزد اورارتوها این گونه نیست. این موضوع عجیب به نظر می رسد، چون اورارتوها در محیطی سردسیر می زیستند و آتش می بایستی نزد آنان از اهمیت خاصی برخوردار بوده باشد. در متون سلطنتی اورارتویی اشارۀ مستقیمی به اهمیت آتش یا وجود خدایی با خویشکاری ویژۀ آتش به دست نیامده است، ولی با کمی تأمل بر تعدادی از آثار اورارتویی می توان رد پای خویشکاری خدای آتش را در مهم ترین خدای اورارتوها، خالدی، مشاهده کرد. هدف مقاله حاضر این است که با بررسی شواهد، از جمله نقش خالدی بر سپری از محوطۀ باستانی انزاف و آتشدان های معبد آیانیس نشان دهد که آتشی ویژۀ خالدی روشن می شد و می توان آن را آتش پیروزی خواند و خالدی را نیز می توان خدای آتش دانست. آتش خالدی همۀ مشخصات آتش پیروزی را اعم از همیشه سوزی و ارتباط با خدای پیروزی و روشن نگه داشته شدن آن در معابد و احتمالاً اهدای پیشکشی دارد.
Fire was treated respectfully in antiquity but a few studies have been accomplished in this regard in the case of Urartians. Usually there was a deity with the function of “Fire Deity” among ancient people, but this is not the case for Urartians. This is strange, as Urartians lived in a cold environment and therefore one can safely assume that fire must have had significant importance for them. There is no explicit reference regarding the importance of fire or a specific Fire Deity in Urartian royal inscriptions, but it is possible to trace the function of the Fire Deity in Urartian works with respect to the most important Urartian god Ḫaldi. This paper is an attempt to study some pieces of evidence, such as a depiction of Ḫaldi on a shield from the archaeological site Anzaf and fireplaces at the site of Ayanis to show that a fire was lit for Ḫaldi and this could be called “Triumph Fire”. Also Ḫaldi, himself, may have been the Fire Deity. His fire had the characteristics of the Triumph Fire such as ever-burning, relation with Triumph God, burning in temples and possibly even in requiring sacrifice and offerings.
_||_