گزارش مقدماتی فصل اول بررسی و شناسایی باستان‌شناختی دامنه‌های جنوبی البرز در محدوده شهرستان آبیک
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخ
1 - استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.
کلید واژه: بررسی باستان‌شناسی, آبیک, دامنه‌های جنوبی البرز مرکزی, زیاران, کوهپایه شرقی و غربی, اقبال شرقی,
چکیده مقاله :
دشت قزوین و ارتفاعات مشرف به آن یکی از مراکز مهم تکوین و تطور فرهنگ‌های بشری فلات ایران در ادوار مختلف بوده است. تمرکز مطالعات باستان‌شناسی دهه های اخیر بر دشت قزوین، انجام مطالعات علمی باستان‌شناختی در ارتفاعات مشرف بر دشت به‌ویژه دامنه‌های جنوبی البرز را اجتناب‌ناپذیر نموده است. در این تحقیق با تلفیق نتایج حاصل از معدود پژوهش‌های باستان‌شناختی و مطالعات جدید می توان تصویری از وضعیت فرهنگی منطقه در دوران مختلف پیش از تاریخی، تاریخ و اسلامی بدست داد. به این منظور سه دهستان زیاران، کوهپایه شرقی و غربی شهرستان آبیک و دهستان اقبال شرقی از بخش مرکزی شهرستان قزوین مورد مطاله قرار گرفتند که در آن تعداد ۸۹ محوطه و مکان باستانی و انبوهی از آثار منقول و غیر منقول (ابزار سنگی، سفال، پیکره، آثار و اشیائ فلزی و ...) شناسایی و کشف شده و در این تحقیق مطالعه و تحلیل گردیده اند. نتایج حاصل از این تحقیق حکایت از آن دارد که با استناد به شناسایی ۷ محوطه مربوط به دوران پارینه‌سنگی که دارای آثار و ابزارهای سنگی شاخص از دوره های پارینه‌سنگی میانه و جدید است، می توان گفت در دوران پارینه‌سنگی ارتفاعات این منطقه یکی از زیستگاه های مهم بشری در شمال فلات ایران بوده است. همچنین، هرچند شناسایی آثار و استقرارها و مواد فرهنگی دوران مس سنگی (دو مورد) و مفرغ (سه مورد) نشان از تداوم زیست جوامع بشری در منطقه در دوران مذکور دارد، اما شناسایی تعداد زیادی محوطه عصر آهن (۲۱ مورد) و اشکانی (۳۸ مورد) نشانگر گسترش کمی و کیفی شواهد سکونت و استقرار جوامع انسانی در منطقه از نیمه دوم هزاره دوم قبل از میلاد تا نیمه اول هزاره اول میلادی است، رونقی که به‌نظر می‌رسد با توجه به حجم انبوه مکان‌ها و محوطه ها و آثار فرهنگی ادوار مختلف اسلامی (۴۷ مورد) در طول دوره اسلامی همچنان تداوم داشته است.
The Quazvin plain along with the heights that overlook it is one of the important centers of foundation and development of human culture in Iranian Flat in different eras. The focus of archeological studies in recent decades on Quazvin plain and scientific archeological studies in heights overlooking the plain especially southern mountainsides has made the Alborz mountains inevitable for study. In this research¸ the results from a number of archeological findings and recent studies can get a view of the position of the area in prehistoric eras¸ past history and the history of Islam. For this purpose¸ three villages, i.e. , Ziaran Estern and Western mountain sides of Abyek city and the village of Eastern Eghbal locating at the territory governed by central part of Qazvin were studied. We studied 89 archeological sites and also a considerable number of mentioned and unmentioned works including stone tools, sculpture, metal tools and so on were identified and discovered we dealt with them in this research. The results from this research reveal that with regard to 7 sites related to the period of Paleolithic which had stone tools and traces that are the characteristics of middle and new Paleolithic. We can say that in the period of Paleolithic the heights of this area were of the important habitats of people in the North of Iranian Flat. Although the identification of traces and cultural materials of the period of chalcolithic (2 cases) and the bronze age (3 case) show the continuation of living of people in the mentioned era, the identification of a great number of sites of Iron age (21cases) and Parthian (38 cases) shows the witnesses of habitats and settlement of human communities (Regarding both the quality and quantity of witnesses) from the second half of the second millennium BC until the first half of millennium A.C Forwards movement regarding the vast number of sites and areas and cultural heritage of different Islamic periods (47 cases) in the course of Islamic periods that has moved ahead.
_||_